Urartu

Urartular, çivi yazısı ve hiyeroglif yazı sistemlerini kullanmışlardır. Çivi yazısı: Urartular, başlangıçta Yeni Assur çivi yazısını kullanmış, daha sonra bu yazıyı kendi dillerine uyarlayarak Urartuca metinler oluşturmuşlardır. Hiyeroglif: Az sayıda idari yazıt, "Urartu Hiyeroglifleri" olarak adlandırılan ve henüz deşifre edilmemiş bir yazı türüyle yazılmıştır.

Urartularda en çok kullanılan bazı kelimeler şunlardır: 1. Susi - at. 2. Turi - taş. 3. Ardi - erkek. 4. Šuri - büyük. 5. Meheri - şehir. Ayrıca, Urartu dilinde Haldi (Güneş Tanrısı) ve Teişeba (Fırtına Tanrısı) gibi tanrıların isimleri de sıkça kullanılmıştır.

Doğu Anadolu'nun en eski uygarlığı Urartular olarak kabul edilir. M.Ö. 9. yüzyıldan itibaren Van Gölü çevresinde güçlü bir devlet kurmuşlardır. Urartular, özellikle su mühendisliği ve tarım alanında önemli ilerlemeler kaydetmiş, sulama kanalları ve su kemerleri inşa etmişlerdir. Diğer önemli uygarlıklar arasında Hattiler ve Hititler de bulunmaktadır. Hattiler, M.Ö. 2500-M.Ö. 1700 yılları arasında Anadolu'da büyük bir uygarlık oluşturmuş ve Hititlerle kaynaşmışlardır.

Urartular'ın yok oluşunun kesin nedeni bilinmemekle birlikte, çeşitli teoriler bulunmaktadır: Doğal afetler: Doç. Dr. Erkan Konyar, Urartular'ın doğrudan Med, Pers veya İskitler'in saldırıları yerine, doğal bir afet sonucu oluşan zafiyet, ekonomik ve sosyal çöküntü nedeniyle yıkıldığını öne sürmektedir. İskit ve Med akınları: MÖ 7. yüzyıldaki İskit ve Med akınları Urartu'ya büyük zarar vermiştir. İç dinamikler: Urartu'nun II. Rusa döneminde sanat eserleri ve kaleler için yapılan harcamalar nedeniyle zayıfladığı ve bu nedenle hızlı bir gerileme sürecine girdiği düşünülmektedir. Urartu'nun tam olarak hangi tarihte yıkıldığı da bilinmemekle birlikte, en geç MÖ 585 yılında yıkıldığı düşünülmektedir.

Urartu dönemine ait eserler, çeşitli müzelerde sergilenmektedir. Öne çıkan müzeler şunlardır: Van Müzesi: Urartu eserleri açısından dünyanın en zengin müzesidir. Anadolu Medeniyetleri Müzesi: Ankara'da bulunan bu müzede, Urartu tanrıları Haldi ve Teişeba'nın kabartmaları gibi eserler sergilenmektedir. Hermitage Müzesi: Sankt-Peterburg'da yer alan bu müzede, kanatlı boğa heykeli şeklinde tasarlanmış süslü taht gibi eserler bulunmaktadır. İstanbul Arkeoloji Müzeleri: Bu müzede, Urartu bronz kemer parçaları gibi eserler sergilenmektedir. Ermenistan Ulusal Tarihi Müzesi: Erivan'da bulunan bu müzede, üzerinde yılan kabartması bulunan silindir mühür gibi eserler yer almaktadır. Ayrıca, Erzurum Arkeoloji Müzesi'nde de Urartu dönemine ait eserler sergilenmektedir.

Urartulu sanatçılar çeşitli malzemeler kullanmışlardır: Taş: Kalker, bazalt, andezit, kumtaşı ve alabaster (su mermeri) gibi taş türleri. Kerpiç: Yapılarda kullanılan bir malzeme. Ahşap: Kapı ve mobilya yapımında kullanılmıştır. Tunç: Metal işçiliği için tercih edilmiştir. Kemik: Oymacılık ve çeşitli objelerin yapımında kullanılmıştır. Fildişi: Süs eşyalarının yapımında kullanılmıştır. Yarı değerli taşlar: Sardoniks, akik gibi taşlar. Ayrıca, duvar resimlerinde alçı üzerine boyama tekniği kullanılmış, arka planlar genellikle beyaz, ana hatlar siyah çizilmiş ve en yaygın renkler mavi ile kırmızı olmuştur.

Evet, Şamran Kanalı hala kullanılmaktadır. Kanal, çevresinde bulunan yerleşim yerleri tarafından hala faydalanılmak amacıyla kullanılmaktadır.

Çavuştepe, Urartuların başkenti değildir. Urartuların başkentleri arasında Tuşpa (günümüzdeki Van), Arzaşkun, Sugunia ve Rusahinili (Toprakkale) bulunmaktadır.

Evet, Şamran Kanalı Urartu'dur. Şamran Kanalı'nın diğer adı Minua Kanalı'dır.

Elazığ Palu Kalesi'nin hikayesi şu şekilde özetlenebilir: Urartu Dönemi: Palu Kalesi, yaklaşık 3000 yıllık bir geçmişe sahiptir ve en önemli eserler Urartu dönemine aittir. Doğal Savunma: Güney ve güneydoğu kısımları Murat Nehri ile kuşatılmış, kuzey ve batıdaki sarp kayalıklar sayesinde doğal savunmaya elverişli bir konumdadır. Tarihi Eserler: Kale içinde Urartu Kaya Tünelleri, Kaya Mezarları, Tapınaklar, Su Sarnıçları, Tapınma Nişleri, Kaya Merdivenleri ve Kaya Ambarları gibi yapılar bulunmaktadır. Diğer Medeniyetler: Artuklu, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerine ait saray, askeri binalar ve kale surları da mevcuttur. Evliya Çelebi'nin Sözleri: Evliya Çelebi, Palu Kalesi için "Göğe baş uzatmış bir kale" demiştir. Düğün Hikayesi: Bazı kaynaklara göre Artuklu Hükümdarı Belek Gazi, Selçuklu Hatunu Ayşe Hatun ile Palu Kalesi'nde evlenmiş ve düğününü burada yapmıştır.

Van'ın en büyük müzesi, 2019 yılında ziyarete açılan Van Müzesi (Urartu Müzesi)'dir. 13 bin metrekarelik bir alana inşa edilen müzede 23 sergi holü bulunmaktadır.

Urartu'nun en önemli mimari eseri olarak Tuşpa (Van) Kalesi gösterilebilir. Bunun yanı sıra, Urartu'nun önemli mimari eserleri arasında şunlar da sayılabilir: Altıntepe Kalesi: Erzincan'da bulunan ve Urartu dönemine ait önemli mimari kalıntılar ve eserler barındıran bir kaledir. Argiştihinili (Erebuni) Kalesi: I. Argişti döneminde Urartu Devleti'nin başşehri olarak kurulmuş bir kaledir. Ayanis (Rusahinili Eidurukai) Kalesi: Urartu'nun krali kentlerinden biridir. Urartu'nun mimari eserleri arasında ayrıca tapınaklar, saraylar, açık hava kutsal alanları ve mezar yapıları da bulunmaktadır.

Tuşpa isminin sahibi olduğu belirtilen iki farklı kurum bulunmaktadır: 1. Tuşpa NK: Bu, Nilüfer Kozikoğlu'nun sahibi olduğu bir dijital tasarım ve araştırma ofisidir. 2. Tuşpa Yapı Malzemeleri: Yönetim Kurulu Başkanı Fatih Mescioğlu olan, yapı malzemeleri alanında faaliyet gösteren bir firmadır.

Bingöl'de Urartular'a ait bazı kalıntılar şunlardır: Sebeterias (Diziktepe) Kalesi: Murat Vadisi üzerinde, Bingöl'e 18 km uzaklıkta yer alan ve Urartu Kralı Menuas tarafından yapılan bir kaledir. Kral Kızı (Genç) Kalesi: Genç ilçesinde, dört tarafı çayla çevrili olup yalnızca doğuda bir geçidi bulunan bir kaledir. Samantepe Höyüğü: Bingöl-Genç karayolunun 8. kilometresinde bulunan ve bölgenin en büyük höyüğü olarak kabul edilen bir yerleşim yeridir. Norik Höyük: Solhan İlçesi'nin Murat Köyü'nde yer alan ve Urartu dönemine ait yaklaşık 3 bin 600 yıllık bir yerleşim yeridir. Ayrıca, Bingöl-Elazığ yol güzergâhında Urartulara ait çeşitli konaklama tesisleri ve pithos parçaları gibi kalıntılar da bulunmaktadır.

Bitlis Adilcevaz'da bulunan kaleler şunlardır: Adilcevaz Sahil Kalesi. Kef Kalesi. Ayrıca, Adilcevaz'da bulunan ve artık sadece kalıntıları mevcut olan bir diğer kale ise Davullu Mağarası ile ünlü Adilcevaz Kalesi'dir.

Vanlıların kökeni farklı topluluklara dayanmaktadır. 20. yüzyıla kadar Van'da Ermeniler, Türkler, Azerbaycan Kürtleri, Araplar ve Zazalar gibi çeşitli milletler yaşamaktaydı. Bazı kökenler: Küresinliler (Küresünniler): İran'ın belirli bölgelerinde ve Türkiye'nin Van ilinde yaşayan bir Türk boyudur. Hurriler: M.Ö. 4000'li yıllardan itibaren Doğu Anadolu Bölgesi'ne göç eden Hurriler, Van'ın ilk yerleşimcilerindendir. Van'ın tarihi, Urartular, Persler, Makedonyalılar ve Partlar gibi birçok medeniyetin etkisiyle de şekillenmiştir.

Urartular, Anadolu kültürüne aittir. Urartuların kökeni hakkında farklı teoriler bulunmakla birlikte, genellikle bölgede yaşayan yerli halkların ve göçebe kabilelerin karışımıyla oluştuğu kabul edilir. Ayrıca, Urartuca ile Hurrice arasında yapılan karşılaştırmalar, iki dilin birbirine çok yakın ve bitişken diller olduğunu göstermiştir. Ancak, Urartuca ve Hurricenin ayrı diller olduğu görüşü de bilimsel olarak kabul edilmektedir.

Şamran Kanalı, Urartu Kralı Menua (Minua) tarafından yaptırılmıştır. Ancak, halk arasında "Şamran Kanalı" olarak anılsa da, birçok kaynakta kanalın gerçek adının "Minua Kanalı" olduğu belirtilmektedir.

Kaya üzerinde ayı figürü, farklı uygarlıklara ait olabilir. Urartu, Roma, Bizans ve bazı yerel topluluklar ayı figürünü güç sembolü olarak kullanmışlardır. Define işaretlerinde ise ayı figürü, genellikle iki hazineye işaret eder: 1. Eksik sağ ayağın bulunduğu kayanın altında. 2. Yakınlarda 7-8 basamaklı bir merdiven varsa, üzerinde ok işareti olan basamağın altında. Bu tür işaretler, eski medeniyetlere ait semboller olarak kabul edilir ve anlamlarını çözmek için o dönemin kültürü ve tarihi hakkında bilgi sahibi olmak gerekir.

Erzurum'daki en eski eser, Urartular dönemine ait olan Erzurum Kalesi'dir. Kalenin ilk yapılışı M.Ö. 1. bine, yani Urartulara kadar uzanmaktadır.