Türkmenler

Salmanlı Türkmenleri, tarih boyunca Anadolu'nun çeşitli bölgelerinde yerleşmiştir. Günümüzde en yoğun olarak Afyonkarahisar, Kayseri, Kahramanmaraş ve Elbistan yörelerinde yaşamaktadırlar. Osmanlı döneminde, Salmanlı Türkmenleri Bozok, Çankırı, İç Batı Anadolu ve Balkanlar gibi bölgelere de yayılmıştır.

Türkmen sahirlerinin ne zaman yaşadığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, Türkmenlerin tarih boyunca farklı dönemlerde göçler gerçekleştirdiği bilinmektedir. 11. yüzyıl: 1071 Malazgirt zaferinden sonra Anadolu'ya yoğun göçler başlamıştır. 13. yüzyıl: Moğol istilası nedeniyle Türkmenlerin bir kısmı Irak, Suriye ve Anadolu'ya yerleşmiştir. 16. yüzyıl: Türkmenlerin bir kısmı Çukurova ve Konya ovalarına iskân edilmiştir. 17. yüzyıl: Mangışlak'taki Türkmenlerin bir kısmı, Hive Hanlığı'nın baskılarından kaçarak Kuzey Kafkasya'ya göç etmiştir. Ayrıca, 19. ve 20. yüzyıllarda da Türkmenlerin çeşitli göçler gerçekleştirdiği bilinmektedir.

Kayı Türkmenleri, tarih boyunca farklı bölgelerde yaşamıştır: Anadolu: Kayılar, önce Ahlat bölgesine yerleşmiş, ardından Anadolu Selçuklu Sultanı I. Alaeddin Keykubad tarafından Viranşehir, Halep ve Karacadağ'a yerleştirilmiştir. Balkanlar: Osman Gazi'nin ağabeyi Gündüz Alp'in soyundan gelen Amuca Kabilesi, Güneydoğu Bulgaristan, Kırklareli ve Tekirdağ'ın çeşitli köylerinde varlığını sürdürmektedir. Türkmenistan: Kayı boyu, Göklen Türkmenlerinin bir parçası olarak Balkan velayati'nde yaşamaktadır. Ayrıca, Kayı ismini taşıyan yerleşim yerleri, özellikle Orta ve Batı Anadolu'da bulunmaktadır.

Oğuzlar ve Türkmenler Sempozyumu bildirilerinin PDF dosyalarını aşağıdaki kaynaklardan bulabilirsiniz: academia.edu: "Oğuzlar (Türkmenler) Tarihleri - Boy Teşkilâtı - Destanları" başlıklı makale PDF olarak mevcuttur. Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi: "Oğuzlar (Türkmenler) Tarihleri" ile ilgili çeşitli kitaplar ve nadir eserler PDF formatında bulunabilir. Ayrıca, "Oğuzlar: Dilleri, Tarihleri ve Kültürleri" başlıklı 5. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu bildirileri de PDF olarak mevcuttur. Bu kaynaklara erişim için ilgili kurumların web sitelerini ziyaret edebilirsiniz.

Mustafa Kemal Atatürk, 1881 yılında Selanik'te doğmuştur. Ailesi: Baba tarafı: Babası Ali Rıza Efendi, Selanik yerlisidir ve uzak dedeleri Vidin'den gelerek Serez'e, oradan da Selanik'e yerleşmiştir. Anne tarafı: Annesi Zübeyde Hanım, Hacı Sofu ailesinden Feyzullah Ağa'nın kızıdır. Kökeni: Mustafa Kemal'in hem baba hem de anne tarafından soyu, Rumeli'nin fethinden sonra Anadolu'dan göç ettirilerek iskân edilen Yörük veya Türkmen boylarından gelmektedir. Baba tarafı, Makedonya Cumhuriyeti sınırları içindeki Manastır vilayetinin Debre-i Bala sancağına bağlı Kocacık köyüne yerleşmiştir. Anne tarafı, Konya/Karaman'dan gelerek Selanik ile Manastır arasında bulunan Vodina Sancağı'na bağlı Sarıgöl nahiyesine yerleşmiştir.

Irak'ta Türkçe'nin resmi dil olarak kabul edilmesinin nedeni, Türkmenlerin yoğun olarak yaşadığı bölgelerde, onların kültürel kimliklerinin korunması ve hizmetlere erişimlerinin kolaylaştırılmasıdır. Bu karar, Irak Anayasası'nın 4. maddesine dayanarak, Türkmenlerin yoğunlukla yaşadığı bölgelerde alınmıştır.

Memlükler döneminde Türkmenlerin nerede yaşadığına dair bazı bilgiler şu şekildedir: Suriye ve çevresi. Anadolu. Bilad-ı Şam. Ayrıca, Memlükler döneminde 40 bin çadırlık bir Türkmen topluluğu, III. Sultan Baybars tarafından Halep başta olmak üzere çeşitli yerleşim yerlerine iskân edilmiştir.

Çorum halkının kökenine dair farklı görüşler bulunmaktadır: Galat Toplulukları: Bir teoriye göre, Çorum adı, M.Ö. 3. yüzyılda Avrupa'dan Anadolu'ya geçerek Çorum, Sivas ve Yozgat çevresine yerleşen Galat topluluklarından gelen Trokmu oymağından gelmektedir. Bizans Dönemi: Eski Yunan kaynaklarında Çorum'un adı "Niconia" (Nikonya) olarak geçmektedir. Türk Yerleşimi: 1071 Malazgirt Zaferi'nin ardından Türkler tarafından ele geçirilen Çorum, Selçuklu Devleti'nin yönetimine geçmiştir. Ayrıca, 1576 tarihli mufassal defterde geçen "Çorumlu kazası" ismi, bölgeye Anadolu'nun fethinden sonra yerleşen Alayuntlu Boyu'na mensup "Çorumlu" oymağının isminin verildiğine işaret etmektedir.

Kenan İmirzalıoğlu, Bozulus Türkmenleri'nin Tabanlı aşiretine dayanmaktadır. Ailenin kökeni, 17. yüzyıl sonunda Celali İsyanları sırasında Erzurum'un Horasan yöresinden göç ederek Ankara'nın Balâ ilçesine ve Üçem köyünü kuran bir aileye uzanır.

Türkmenler tarafından kurulan bazı askeri birlikler şunlardır: Sultan Abdülhamid Han Tugayı. Türkmen Ordusu. Türkmen akıncıları. Arap ve Türkmen Aşiretleri Birliği.

Türkmenler, İslamiyeti kabul etmiş Oğuz boylarıdır. Türkmenlerin bazı özellikleri: Tarih: Türkmenlerin tarihi çok eski zamanlara kadar uzanmaktadır. Yaşam Şekli: Bir kısmı göçebe bir kısmı ise yerleşik hayata geçmişlerdir. Dil: Türkmence, Ural-Altay dil grubunun Altay kolunu oluşturan Batı Türkçesinin bir versiyonudur. Dağılım: Başta Türkmenistan, Türkiye ve Azerbaycan olmak üzere Afganistan, Balkanlar, Rusya, Irak, Suriye ve İran'da yaşamaktadırlar. İnanç: Türkmenler sünni olup Hanefi mezhebindendir. Günümüzde Türkmen adı, dar manada Türkmenistan Cumhuriyeti’nde yaşayan Türkmenler ile Irak, İran, Suriye ve Anadolu'daki Türkmen boylarına mensup olanlar için kullanılmaktadır.

Türkmenler, genellikle Oğuz Türklerinden oluşur. Irak Türkmenleri özelinde, bu topluluk çoğunlukla Türk kökenlidir ve Osmanlı döneminde Anadolu'dan getirilen Osmanlı askerleri, tüccarları ve devlet memurlarının torunlarıdır. Ayrıca, Türkmenistan, Afganistan ve Stavropol gibi farklı bölgelerde yaşayan "Hazar ötesi Türkmenleri" de Oğuz kökenli olup, bu topluluklar zamanla kültürel ve dilsel farklılıklar geliştirmiştir.

Aya Nikola'nın hikayesi, Kuruluş Osman dizisiyle gündeme gelmiştir. Osman Bey'in İnegöl'e doğru ilerlediğini duyan Aya Nikola, ona karşı pusu kurmuş, ancak 1283 yılında gerçekleşen Ermenibeli Savaşı'nda mağlup olmuştur.

Türkmen boyları genellikle 2-3, bazen 4 veya 5 büyük bölüme ayrılır. Örneğin, Teke boyu iki, Yemreli boyu iki, Yomutlar üç, Ersarılar dört, Çovdurlar ise beş bölüme ayrılmıştır. Bazı Türkmen boyları ve bölümleri şu şekildedir: Teke boyu: Gara, Gırman, Dödek, Hetdar. Yemreli boyu: Gumlu, Dağlı. Yomutlar: Bayramşahlı, Atabay, Cafarbay. Ersarılar: Uludepe, Güneş, Gara, Bekevül. Çovdurlar: Garaçovdur, Abdal, İğdir, Bozacı, Buruncık. Ayrıca, Oğuzların 24 boydan oluştuğu da belirtilmektedir.

Osmanlı Hanedanı, Oğuz Türkmenlerinin 24 boyundan birisi olan Kayılara mensup olan Osmanlı Beyliği'nin kurucusu Osman Gazi'ye dayanmaktadır. Ancak, hanedanın menşei hakkında başka bir teori de bulunmaktadır. Ayrıca, Osmanlı padişahlarının yabancı kadınlarla evlilik kurduğu ve bu sayede etnik çeşitliliğin arttığı da belirtilmektedir.

Trakya Türklerinin kökeni, Osmanlı fetihleri ile bölgeye Anadolu'dan yerleştirilen Türkmenlere ve fetihle İslamlaşan yerli halklar olan Helen, Slav ve Çingenelere dayanır. Batı Trakya Türkleri özelinde, bu bölge 24 Temmuz 1923 Lozan Barış Antlaşması ile Yunanistan’a bırakılmıştır. Trakya'nın farklı bölgelerinde yaşayan Türkler için de benzer bir köken yapısı söz konusudur. Örneğin, Bulgaristan sınırı boyunca batıdan doğuya, Türkiye sınırına kadar uzanan "Yasak Bölge"de on binlerce Türk yaşamaktadır. Trakya'nın en eski halkı ise Hint-Avrupa kökenli bir halk olan Traklar'dır.

Yerköy halkı, Bozoklu Türkmenlerden gelmektedir. 1071 Malazgirt Savaşı'ndan sonra Anadolu'ya gelen Bozoklu Türkmenler, Bizans kontrolü altındaki Danişment sahasına oymaklar halinde yerleşmişlerdir.

Boğazlıyan'ın kökeni, Dulkadirli Türkmenleri yani Bozokların bir kolu olan Boğazlıyanoğulları Oymağı'na dayanmaktadır. 1402 Ankara Muharebesi'nin ardından, Timur tarafından Orta Anadolu’daki Kara Tatarlar Orta Asya’ya geri götürülmüş, boşalan bölgelere Bozok Türkmenleri yerleşmiştir. İlçenin adı da bu oymaktan gelmektedir ve günümüzde hâlâ Boğazlıyanoğulları varlıklarını sürdürmektedir.

Koyulhisar Yukarıkale'de yaşamış bazı kişiler: Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan. Fatih Sultan Mehmet. Mevlana Celaleddin-i Rumi'nin torunları. Yukarıkale'nin tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte, 1461 yılına kadar Rum-Pontus Devleti'nin himayesinde olduğu bilinmektedir.

Zile köylerinde bulunan bazı aşiretler şunlardır: Sıraç (Aşiret) Topluluğu. Hubyar Ocağı. Canbeğ Aşireti. Avşar Boyu. Ayrıca, Zile kazasına Osmanlı döneminde iskana tabi tutulan bazı aşiretler de şunlardır: Cunkarlu; Ağcakoyunlu; Ballı-Balluca; Çapan; İlbeğli-Elbeğli; Zaharanlı; Akçakoyunlu; Akkuzulu; Anamaslı; Aygad. Zile'deki aşiret yapısı hakkında daha fazla bilgi için Hamdullah Dedeoğlu'nun "Zile Kazasına İskan Edilen Aşiretler" başlıklı blog yazısına başvurulabilir.