TürkEdebiyati

Refik Halit Karay'ın Milli Edebiyat dönemine ait bazı eserleri: Hikâye: Memleket Hikâyeleri (1919). Gurbet Hikâyeleri (1940). Roman: İstanbul'un Bir Yüzü (1920). Yezidin Kızı (1939). Çete (1940). Sürgün (1941). Ayrıca, Kirpinin Dedikleri (1916) ve Sakın Aldanma, İnanma, Kanma (1915) gibi mizah eserleri de Milli Edebiyat döneminde kaleme alınmıştır.

Ömer Seyfettin'in "Pembe İncili Kaftan" adlı hikayesi, Osmanlı Devleti'nin haysiyetini korumak için her türlü fedakarlığı göze alan bir elçinin kahramanlık öyküsünü konu alır. Hikayenin özeti şu şekildedir: Osmanlı Devleti’nin üzerine gölge düşürebilecek bir durum karşısında, devletin gururunu koruyacak yiğit bir elçi aranmaktadır. Muhsin Çelebi, devlete bağlılığı ve cesaretiyle bu göreve talip olur. Büyük fedakarlıklar yaparak şanıyla öne çıkan pembe incili bir kaftanı satın alır ve İran Şahı Şah İsmail’in huzuruna elçi olarak gider. Muhsin Çelebi, bu zorlu görevde sadece devleti değil, aynı zamanda Şah İsmail’in gaddarlığı karşısında insanın gururunu ve onurunu da savunur. Hikayenin mesajı ise bireyin gururunun, vatan sevgisinin ve ahlaki değerlerin paradan ve güçten daha önemli olduğunu anlatmaktır.

Cemal Safi'nin "Tek Hece - Aşk" şiiri, aşkın çeşitli yönlerini ve gücünü anlatır. Şiirde aşkın: Gizemli ve tarif edilmesi zor bir duygu olduğu, son dörtlükte "tek hece" ifadesiyle aşk olarak tanımlanır. İlahi ve beşeri aşk gibi farklı türleri bulunduğu, Mevlana ve Yunus Emre gibi büyük zatların aşkından bahsedilerek vurgulanır. Yakıcı ve güçlü bir etkisi olduğu, veremin sebebi olarak gösterilmesi ve İbrahim'in ateşe atılmasına telmih yapılarak ifade edilir. Eşitleyici bir özelliği olduğu, aşk karşısında kral ile dilencinin eşit hale geldiğini belirtilerek anlatılır. Şiirde ayrıca Kerem ile Aslı, Ferhat ile Şirin gibi aşk destanlarına ve hikayelerine telmihler bulunur.

Cemil Meriç, Necip Fazıl'ı bazı konularda takıntılı ve yanlış değerlendirmeler yaptığı gerekçesiyle eleştirdi. Özellikle dil ve sadeleştirme konularında Necip Fazıl'ın yaklaşımını eleştiren Meriç, onun Bediüzzaman'ın ifadelerini yeterince serinkanlı değerlendiremediğini düşündü. Bunun yanı sıra, Meriç'in Necip Fazıl'ı kendisini yeterince tanımadığı ve sert şekilde eleştirdiği görüşleri de vardır.

Refik Halid Karay, Eskici adlı öyküyü ana dili Türkçeye karşı duyduğu sevgiyi ve özlemi dile getirmek amacıyla yazmıştır. Yazar, 1922-1938 yılları arasında Fransız ve İngiliz manda yönetimleri altındaki Filistin ve Suriye'de sürgün hayatı yaşamıştır. Öyküde, öksüz ve yetim kalan küçük Hasan'ın İstanbul'dan Filistin'e halasının yanına gönderilmesi ve orada bir ayakkabı tamircisiyle tanışması anlatılmaktadır.

Ömer Seyfettin'in "Perili Köşk" adlı hikayesinde batıl inançların aldatıcılığı ve sahtekarlık temaları işlenmiştir. Hikayede, ev sahibi Hacı Niyazi Efendi, kiracılarını korkutup evden çıkarmak için peri kılığına girerek dolandırıcılık yapmaktadır.

1940-1960 yılları arasında Türk romanında öne çıkan bazı akımlar şunlardır: Toplumsal Gerçekçilik: Kemal Tahir, Orhan Kemal, Yaşar Kemal, Samim Kocagöz, Fakir Baykurt gibi yazarlar köy ve köylünün sorunları, toprak kavgaları, köyden kente göç gibi konuları işlemiştir. Bireyin İç Dünyasını Esas Alan Hikayeler: Ahmet Hamdi Tanpınar, Tarık Buğra gibi yazarlar bireyin iç dünyasını, bunalım, bilinçaltı, yalnızlık ve yabancılaşma gibi temaları ele almıştır. Modernist Hikayeler: Nezihe Meriç, Yusuf Atılgan, Ferit Edgü gibi yazarlar modernist çizgide eserler vermiştir. Milli ve Dini Duyarlılıkları Yansıtan Hikayeler: Hüseyin Nihal Atsız, Mustafa Necati Sepetçioğlu, Sevinç Çokum gibi yazarlar bu temaları işlemiştir. Bu dönemde ayrıca realizm, natüralizm ve varoluşçuluk akımlarının etkileri de görülmektedir.

Aziz Nesin'in "Maçinli Kız İçin Ev" adlı kitabı ve bu kitaba adını veren öykü, inanmayı, beklemeyi ve hayallerin yıkılmasını anlatır. Kitapta, erkek kahramanının ağzından sevgililerine anlatılan öyküler, fantazi unsurları içerir. "Maçinli Kız İçin Ev" öyküsünde, bir adamın sevdiği kadın için ev yapması ve kadının başka birini tercih etmesi nedeniyle bu güzel evin yok olması anlatılır. Kitabın giriş bölümünde Aziz Nesin, okurlara şöyle der: "Uydurduğum öykülere kendim de inanıyorum."

Eski şiirin en önemli temsilcisi olarak Yunus Emre gösterilebilir. Ayrıca, Nedim de eski şiirin önemli temsilcilerindendir. Bunların yanı sıra, Bâkî de klasik Osmanlı şiirine söyleyiş gücü kazandırmış ve 16. yüzyılda Osmanlı şiirinin en önemli isimlerinden biri olarak kabul edilmiştir.

Küs Ömer adlı hikayenin olay örgüsü şu şekildedir: Zehra adlı bir kadın, yörede "Küs Ömer" olarak bilinen bir gençle evlenecektir. Küs Ömer, idare edilmesi zor, en küçük şeye küsen bir adamdır. Ömer, çocukluğunda güreşte yenilmiş, bunun üzerine kasabayı terk etmiştir. Ömer, arabacılık yaparken bir iddiayı kaybedince bu işi de bırakmıştır. Ömer ve Zehra evlenir, Zehra kazlarını da getirir. Ömer'in arkadaşları, kazları dövüştürmesi için onu ikna eder. Dövüş sırasında Ömer'in kazı yenilir ve Ömer, kazını boğarak öldürür. Bu duruma dayanamayan Ömer, karısını ve kasabayı terk eder. Hikaye, insanın gururu ve tahammülsüzlüğü yüzünden hem kendine hem de çevresine zarar verebileceği temasını işler.

Dilaver Cebeci'nin bazı kitapları: Şiir: "Hun Aşkı" (1973); "Şafağa Çekilenler" (1984); "Ve Sığınırım İçime" (1992); "Sitare" (1997); "Asra Yemin Olsun ki" (2000). Mensure: "Mavi Türkü" (1983). Piyes: "Büyü" (1984). Eleştirel ve mizahsal eserler: "Devranname" (1984); "Seyranname" (1997); "Men Kazanga Baramen" (Tataristan seyahat notları). Araştırma eserleri: "Tanzimat ve Türk Ailesi"; "Divan Şiirinde Kadın"; "Kur'an'dan Gerçekler". Diğer: "Türk'e Dair".

Evet, "Yedi Kocalı Hürmüz" kitabı vardır. Sadık Şendil'in yazdığı bu oyun, Mitos Boyut Yayınları tarafından yayımlanmıştır. Ayrıca, Miyatro Yayıncılık tarafından da bir baskısı bulunmaktadır.

Keşanlı Ali Destanı, Türk yazar Haldun Taner tarafından yazılmıştır.

Kitabe-i Seng-i Mezar şiiri, Orhan Veli Kanık tarafından kendisi için yazılmıştır. Şiirde bahsedilen Süleyman Efendi, aslında toplumun alt tabakasında yaşayan yoksul halkı temsil etmektedir.

Yunus Emre'nin şerhli şiirlerinden biri, "Çıktım Erik Dalına" şiirinin şerhidir. Ayrıca, Yunus Emre'nin şiirlerinin şerhi üzerine yapılan çalışmalar arasında, İsmâîl Hakkı Bursevî tarafından yapılan ve Süleymaniye Kütüphanesi'nde kayıtlı olan bir şerh de bulunmaktadır. Yunus Emre'nin diğer şiirlerinin şerhi hakkında bilgi bulunamadı. Yunus Emre'nin şiirlerine aşağıdaki kaynaklardan ulaşılabilir: fikriyat.com; semazen.net; yumer.ogu.edu.tr; okuryazar.com.tr.

Limon Tayfa'nın en uzun şiiri hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, dünyanın en uzun şiiri olarak Sivas'ta esnaflık yapan Veysel Semih Danişment'in yazdığı "Divriği ve Sivas Ehlibeytinin 3 Bin 700 Yıllık Şiirsel Tarihi" adlı eser kabul edilmektedir. Bu şiir, 12 bin 500 kıtadan oluşmaktadır.

Bâkî'nin en önemli eseri, 4508 beyitlik olan Dîvân'ıdır. Bâkî, ilk defa Kanuni Sultan Süleyman’ın isteğiyle divan tertip etmiş, daha sonra yazdığı şiirleri de eklemek suretiyle değişik tarihlerde divanını yeniden düzenlemiştir. Bâkî'nin diğer önemli eserleri şunlardır: Fazâ'ilü'l-Cihad; Fazâil'i-Mekke (Türkçe karşılığı Mekke'nin Faziletleri); Hadîs-i Erbain Tercümesi; Kanuni Mersiyesi.

Aşk-ı Memnu, Halit Refiğ tarafından 1975 yılında televizyona uyarlanan dizi, Halid Ziya Uşaklıgil'in aynı adlı romanından uyarlanmıştır. Roman, ilk olarak 1899-1900 yıllarında Servet-i Fünûn dergisinde tefrika edilmiş ve 1901 yılında kitap olarak yayımlanmıştır.

"Issız Acun Kaldı mı" dizeleri, Alp Er Tunga sagusundan bir bölümdür. Alp Er Tunga sagusu, Divan-ı Lügati't-Türk'te biri Alp Er Tunga'ya, diğeri adı bilinmeyen bir kahramana ait olmak üzere iki farklı versiyonda yer almaktadır. Ayrıca, bu dizeler Yusuf Tuna tarafından kaleme alınan "Alp Er Tunga Öldü mü?" adlı şiirde de yer almaktadır.

"Garip" adlı eser, Orhan Veli Kanık'a aittir.