TürkDestanları

Oğuz Kağan Destanı'nda hükümdar tasviri kompozisyonu, aşağıdaki unsurlarla karakterize edilebilir: Asil soydan gelme ve Tanrı'nın kut'u: Hükümdar, asil bir soydan gelir ve Tanrı tarafından "kut" yani yöneticilik yetkisi verilmiştir. Fiziksel özellikler: Oğuz Kağan'ın gözleri ala, yüzü mavi ve ağzı kırmızı olarak tasvir edilir. Göçebe yaşam ve savaşçı kimlik: Oğuz Kağan, atlı-göçebe yaşam tarzının ve kültürünün ideal insan tipini temsil eder. Adaletli yönetim: Oğuz Kağan, halkını adaletle yönetir, iş ve çalışma imkânı sağlar, savaşmadan önce uzlaşma yolunu tercih eder. Cömertlik: Savaş ganimetleri asker ve halkına dağıtılır, büyük toylar düzenlenerek halk doyurulur. Doğa ile bağlantı: Gök Tanrı'dan aldığı güçle, gökyüzüne ve yeryüzüne hükmeden bir lider olarak tasvir edilir.

Rüya ile haber verilen bazı destanlar şunlardır: Oğuz Kağan Destanı. Gılgamış Destanı. Ebâ Müslim-nâme. Dânişmend-nâme. Manas Destanı. Müseyyeb Gazi Destanı. Ayrıca, Osmanlı Devleti’nin kuruluşu ile ilgili olarak, Osman Bey’in gördüğü rüya da bir destanda rüya ile haber verme örneğidir.

Ergenekon ve Bozkurt Destanları arasındaki temel fark, konu aldıkları zaman dilimleridir: Bozkurt Destanı, Gök Türkler çağını konu alır ve Türk soyunun kaynağını belirler. Ergenekon Destanı ise, Bozkurt Destanı'nın ana çizgileri üzerine kurulmuş olup, bu destanın serbestçe genişletilmiş biçimidir. Ayrıca, Ergenekon Destanı'nda geçen "Ergenekon" ismi, Bozkurt Destanı'nda yer almaz.

Oğuz Kağan Destanı'nda aile bağları şu şekilde anlatılır: Baba-Oğul İlişkisi: Oğuz Kağan'ın oğullarının, babalarının dinini kabul etmemesi üzerine, baba ile oğul arasında bir çatışma yaşanır. Aile Düzeni: Destanda görülen aile düzeni, daha çok "baba ailesi" yapısına uygundur. Evlilikler: Oğuz Kağan, gök ve yer kızlarıyla evlenir. Ayrıca, Oğuz Kağan'ın halkını koruma ve kollama sorumluluğu da vurgulanır.

Uygur Destanı, Uygur Türklerinin tarihini ve inançlarını yansıtan iki ana destandan oluşur: Türeyiş Destanı ve Göç Destanı. Türeyiş Destanı, Uygurların kökenini ve Tanrı tarafından gönderilen beş çocuğun nasıl büyütülüp hükümdar yapıldığını anlatır. Göç Destanı ise, Uygurların kutsal bir taşı Çinlilere verince Tanrı tarafından cezalandırılmasını, açlık ve kuraklığın başlamasını ve bunun sonucunda ana vatanlarından göç etmelerini konu alır. Uygur Destanı, Orta Asya Türk kültüründe ortaya çıkmış ve özellikle Göktürkler, Hunlar ve diğer Türk boylarının göç dönemlerinde şekillenip aktarılmıştır.

Türk destanlarında kahramanlık örnekleri arasında öne çıkan bazı isimler ve hikayeler şunlardır: Oğuz Kağan: Türk mitolojisinin en bilinen kahramanlık destanlarından birinin kahramanıdır. Alp Er Tunga: Düşmanlarına karşı gösterdiği cesaret ve savaş stratejileriyle tanınan bir kahramandır. Manas: Manas Destanı'nın kahramanı olan Manas'ın doğduğu andan itibaren farkına varılan olağanüstü özellikleri, vahşi hayvanlardan yararlanılarak dile getirilir. Boğaç Han: "Dirse Han Oğlu Boğaç Han" adlı boyda, babası ile çıktığı avda hünerlerini sergileyerek yiğitliğini ispatlamıştır. Bamsı Beyrek: "Kam Püre'nin Oğlu Bamsı Beyrek Boyu"nda, Oğuz beylerinin duaları sonucunda dünyaya gelmiştir. Türk destanlarında kahramanlar, sadece fiziksel güçleriyle değil, aynı zamanda adalet, merhamet, sadakat ve bilgelikleriyle de ön plana çıkarlar.

Oğuz Kağan Destanı'nın 200 yıl sonra yazılmasının sebebi, destanın başlangıçta sözlü gelenekte var olması ve yazıya geçirilmesinin ancak 14. yüzyılda gerçekleşmesidir. Destan, Türkler İslamiyeti kabul ettikten sonra bazı İslami özellikler de kazanmıştır. Ayrıca, destanın esasının çok daha geniş ve zengin bir destandan yapılmış özetten ibaret olduğu düşünülmektedir.

Ergenekon Destanı, Göktürklere ait bir Türk destanıdır.

Hayır, Bozkurt ile Asena destanı aynı değildir. Bozkurt Destanı, Türklerin bir düşman saldırısıyla yok oluşunu ve tek sağ kalan bir çocukla bir dişi kurttan yeniden türeyişini anlatır. Asena Efsanesi ise, Türklerin atası olan bir çocuğun, düşmanları tarafından öldürülmek istenirken bir dişi bozkurt (Asena) tarafından bulunması ve korunmasını konu alır. Her iki destan da Türk mitolojisinde önemli bir yere sahiptir ancak farklı hikayeleri işler.

Bamsı Beyrek, Türk destanları arasında en önemlilerden biri olan Dede Korkut Hikâyeleri'nde yer alan bir Türk kahramanıdır. Gerçek hikayesi: Köken: İç Oğuz'dandır. Arkadaşlık: Hikâyelerdeki ana karakter olan Salur Kazan'ın en yakın arkadaşıdır. Kaçırma: Dış Oğuz'un beyi Aruz Koca tarafından esir alınmış ve sağ kolu kesilmiştir. Evlilik: 16 yıl boyunca ayrı kaldıktan sonra, düğün gününde Banıçiçek'i kaçırarak evlenmiştir. Bamsı Beyrek'in ne zaman öldüğüne dair kesin bir bilgi yoktur.

Alp Er Tunga Destanı'nda geçen bazı kişiler: Alp Er Tunga (Afrasiyab). Keyhüsrev. Turanlılar (Saka Türkleri). İranlılar (Tajikler). Kaşgarlı Mahmud ve Yusuf Has Hacip.

Kurt Efe isminin "Kurt" isminin seçilme nedeni, Kıvanç Tatlıtuğ ve Başak Dizer çiftinin "Kurt Seyit ve Şura" dizisi sırasında tanışmış olmaları ve dizideki karakter isminin Başak Dizer'in hoşuna gitmesidir. Kurt isminin diğer anlamları: bir yeri veya bir şeyi iyi bilen, aldanmayan, kurnaz; başarılı, unvan sahibi, durgun, çok ağır hareket eden, sert yapıya sahip, duygularını zor açabilen. Kurt isminin sembolik anlamı: Birçok Türk destanında kavimlerin yol göstericisi olarak geçer. Öğretici, yol gösterici, tek eşli, aile kuran ve onu koruyan güçlü karakteri temsil eder.

Kiyan ve Nüküz, Ergenekon Destanı'nda İl Han'ın küçük oğlu ve yeğeni olup, Tatarların saldırısı sonucu esir düşerler. Yaptıkları: Esaretten kaçarak eşleriyle birlikte güvenli bir yer olan Ergenekon Vadisi'ne sığınırlar. Burada 400 yıl boyunca çoğalarak büyük bir topluluk haline gelirler. Ergenekon'dan çıkmak için bir demirci tarafından önerilen demir dağın eritilmesi fikrini uygularlar. Yüklü bir deve geçecek kadar yol açılır ve Türkler, atalarının intikamını alarak eski yurtlarına geri dönerler.

Oğuz Kağan Destanı'nda altı çocuk bulunmaktadır. Bu çocuklar, Ay Kağan'ın üç oğlundan ve bir kızdan doğmaktadır: Üç oğlan: Gün, Ay ve Yıldız. Üç oğlan: Gök, Dağ ve Deniz. Ayrıca, destanda geçen bir kız çocuk da bulunmaktadır.

İslamiyet'ten önceki Türk destanlarının ortak özellikleri şunlardır: Anonimlik: Destanlar, halkın ortak belleğini yansıtır ve genellikle anonimdir. Manzum Yapı: Destanlar genellikle manzumdur, ancak nazım-nesir karışık olan örnekler de vardır. Olağan ve Olağanüstü Olaylar: Destanlarda olağan ve olağanüstü olaylar iç içedir. Kahramanlık Teması: Destanlarda "kahramanlık, yiğitlik, dostluk, aşk, ölüm, yurt sevgisi" gibi konular işlenir. Tarihî ve Sosyal Olaylar: Destanlar, milleti derinden sarsan tarihi ve sosyal olayları anlatır. Kutsal Rakam ve Nesneler: Bazı rakam ve nesneler destanlardaki anlatılarda kutsal kabul edilir. Kültürel ve İnanç Unsurları: Destanlar, Türk kültürünün ve inanç sistemlerinin önemli unsurlarını yansıtır.

Ali Duymaz ve Saim Sakaoğlu'nun "İslamiyet Öncesi Türk Destanları" kitabı tek ciltten oluşmaktadır.

Begil Oğlu Emren, Dede Korkut Hikâyeleri'nden biridir.

Edebiyatta alp ve gazi tipi şu şekilde açıklanabilir: Alp Tipi. Gazi Tipi. Alp ve gazi tipinin bazı ortak özellikleri şunlardır: Adaletli, bilgili ve adaletli olma. Din uğruna canını ve malını feda etme. Geri çekilme, kaçma, yılma gibi davranışlar göstermeme. Gerçek bir yurtsever olma. Güçsüz ve zayıf kimselere dokunmama, aman dileyeni affetme. Malına kıymama, evine konuk gelmemesi ve yalan söylememe. Alp ve gazi tipi, Türk kültüründe alperen/gazi tipi olarak adlandırılır.

Oğuz Kağan Destanı'nın bazı özellikleri: Mitolojik ve doğaüstü olaylar: Destan, mitolojik ve doğaüstü olaylarla bezeli bir anlatım içerir. İlk şekil: Destanın ilk şekli günümüze ulaşamamıştır. Farklı varyantlar: Destanın üç farklı varyantı vardır: Uygurca yazılmış, İslamiyet'ten önceki inancı yansıtan varyant. Farsça yazılmış, İslami varyant. XVII. yüzyılda Ebü'l-Gazi Bahadır Han tarafından yazılan varyant. Temalar: Destanda Oğuz'un cihan fethi arzusu, bu arzuyu gerçekleştirme yolundaki yardımcıları ve bu düşüncenin ortaya çıkış nedenleri işlenir. Bozkır kültürü: Destan, atlı göçebe medeniyetini temsil eder. Savaş ve erkeklik: İnsan hayatında esas olanın aşk değil, savaş olduğu vurgulanır. Töre: Oğuz'un ortaya koyduğu kurallar, "töre" adı altında Osmanlı Devleti'nin kuruluşunda etkili olmuştur.

Zaloğlu Rüstem'in babası, Zâl (Sam)'dır.