TürkDestanları

İslamiyet öncesi Türk destanları şunlardır: 1. Yaratılış Destanı. 2. Alp Er Tunga Destanı. 3. Şu Destanı. 4. Oğuz Kağan Destanı. 5. Attila Destanı. 6. Ergenekon Destanı. 7. Bozkurt Destanı. 8. Türeyiş Destanı. 9. Göç Destanı.

İslamiyet öncesi Türk destanları beş ana bölüme ayrılır: 1. Yaratılış Destanı. 2. Saka Destanları. 3. Hun-Oğuz Destanları. 4. Göktürk Destanları. 5. Uygur Destanları.

Bolu Beyi, Köroğlu Destanı'na göre, seyisi Yusuf'tan iyi bir at bulmasını istemesi ve Yusuf'un bulduğu tayların zayıf olduğunu düşünerek öfkelenmesi sonucu Yusuf'un gözlerine mil çektirerek onu kör etmiştir.

Türk doğal destanları, iki ana kategoriye ayrılır: 1. İslamiyet Öncesi Türk Destanları: Bu destanlar, müslümanlık öncesi dönemde ortaya çıkmıştır ve genellikle Saka, Hun-Oğuz, Göktürk ve Uygur destanlarını içerir. 2. İslamiyet Sonrası Türk Destanları: İslam dininin etkisiyle oluşan bu destanlar, Karahanlı, Selçuklu, Beylikler ve Osmanlı dönemine aittir.

Oğuz Kağan Destanı ve Oğuzname aynı kavramı ifade eder. Oğuzname, Türk cihan devleti ülküsü ve dünyayı yönetme düşüncesi hakkında tarihî eserler ve yazılı kaynaklarda yer alan bilgilerin daha ayrıntılı ve dolgun bir şekilde anlatıldığı destanlar ve rivayetler bütünüdür. Oğuz Kağan Destanı ise bu anlatıların en bilinen ve öne çıkan örneğidir.

Gökbörü, Türk mitolojisinde ve kültüründe önemli bir yere sahiptir çünkü: 1. Ulusal Sembol: Türk topluluklarında kutsal kabul edilen bir hayvan ve ulusal bir semboldür. 2. Yol Gösterici: Türk ulusunun başına bir iş geldiğinde, bir tehdit belirdiğinde ortaya çıkar ve yol gösterir. 3. Özgürlük ve Doğa Temsili: Savaşçılığı, özgürlüğü, hızı ve doğayı temsil eder. 4. Destanlarda Yer Alma: Ergenekon Destanı gibi önemli destanlarda yer alarak Türklerin demirden dağları eriterek çıkışlarına rehberlik etmiştir. 5. Türk Milliyetçiliğinin Simgesi: Günümüzde de Türk milliyetçiliğinin sembolü olarak kullanılmaktadır.

Dirse Han, Boğaç Han'ın babasıdır.

Köroğlu'nun babası Deli Yusuf, Köroğlu Destanı'na göre Bolu Beyi'nin seyisidir. Bolu Beyi, ondan kendisine iyi bir at bulmasını ister ve Yusuf, büyüyünce mükemmel bir at olacağını düşündüğü iki tay bulur.

Oğuz Kağan, Oğuz Kağan Destanı'nın baş kahramanı ve Türklerin efsanevi hükümdarıdır. Doğuştan güçlü, bilge ve cesur bir lider olan Oğuz Kağan, Türk milletini birleştirerek büyük bir imparatorluk kurmuş ve dünyaya hükmetmeyi amaçlamıştır.

Altın ok, Oğuz Kağan Destanı'na göre Kayı Boyu'na aittir.

Sarı Saltuk Destanı (Saltukname), 13. yüzyıl alp-erenlerinden olan ve Rumeli'nin Türkleşmesinde büyük rolü bulunan Sarı Saltuk'un efsanevi hayatını anlatan Anadolu Türk destanlarından biridir. Eserde, Sarı Saltuk'un menkıbelerinin yanı sıra dönemin önemli kişilerinin menkıbeleri ve bu kişilerin Sarı Saltuk ile olan münasebetleri de anlatılmaktadır. Saltukname yedi senelik bir çalışma sonucunda Türk sözlü geleneğinden toplanarak 1480 yılında Fatih Sultan Mehmet'in oğlu Cem Sultan'ın talimatı üzerine Ebülhayr Rumi tarafından kaleme alınmıştır.

Ergenekon Destanı, Göktürklere ait bir Türk destanıdır.

İslamiyet öncesi Türk destanlarını inceleyen bazı önemli araştırmacılar şunlardır: 1. Vasili Radloff: Altay Türkleri arasında dilden dile anlatıla gelen Yaratılış Destanı'nı yazıya geçiren Rus Türkolog. 2. Zeki Velidi Togan: Türk destanlarını ilmi şekilde sınıflandıran ilk Türk bilim insanı. 3. Gülşen İnci Yılmaz: "İslamiyet Öncesi Türk Destanlarının Tarihi Açıdan Değerlendirilmesi" adlı yüksek lisans tezinde destanları tarihi açıdan inceleyen bir araştırmacı. 4. Saim Sakaoğlu: "İslamiyet Öncesi Türk Destanları" adlı kitabında destanları derleyen ve inceleyen bir yazar.

Türk destanlarını anlatan bazı kitaplar şunlardır: 1. "Türk Mitolojisi: Kaynakları ve Açıklamaları ile Destanlar" - Bahaeddin Ögel. 2. "Çağların İçinden Türk Destanları" - Ali Öztürk. 3. "Dede Korkut Hikâyeleri".

Alp Er Tunga destanıyla ilgili resimler arasında, Turfan şehrinin batısında bulunan “Bezegelik” mabedinin duvarında yer alan ve Alp Er Tunga’nın kanlı resmini gösteren bir duvar resmi bulunmaktadır.

Türk destanlarının dört ana konusu şunlardır: 1. Kahramanlık: Türk destanlarında kahramanlar, fiziksel güçleri, cesaretleri ve halklarına olan bağlılıklarıyla öne çıkar. 2. Savaş ve Vatan Sevgisi: Destanlarda, Türklerin tarihsel süreçlerinde karşılaştığı zorluklara karşı verilen mücadeleler ve vatan sevgisi işlenir. 3. Adalet ve Ahlaki Değerler: Kahramanlar, sadece savaş alanlarında değil, adaletin sağlanmasında ve toplumsal düzenin korunmasında da rol alır. 4. Mitolojik Öğeler: Destanlarda, Tanrılar, canavarlar, doğaüstü varlıklar ve çeşitli semboller gibi mitolojik unsurlar yer alır.

Atın intikam alması, Türk destanlarında ve mitolojik hikayelerde sıkça rastlanan bir motiftir. Bilimsel açıdan ise intikam alma duygusu, kişinin yaralarını sarma ve kayıp ettiği gücü geri kazanma çabası olarak değerlendirilir.

"İslamiyet Öncesi Türk Destanları: İncelemeler, Metinler" kitabı, 256 sayfadan oluşmaktadır.

Dede Korkut'un hayatı kısaca özeti şu şekildedir: Dede Korkut, Türk dünyasının yüzlerce yıllık kültürel kimliğinin taşıyıcısı ve ortak mirası olarak kabul edilir. Oğuzların Kayı ve Bayat boylarından gelen Dede Korkut, tüm Türk kavimlerinin atası ve dahisi olarak tarihe geçmiştir. Hikayelerinde Oğuzların savaşları, barışları, aile ve eğitim yapısı, üstün ahlakı ve karakter sağlamlığı gibi konular işlenmiştir. Eserlerinin 12 destansı hikayenin yer aldığı esas nüshası Almanya'daki Dresden Kütüphanesi'nde, 6 hikayelik ikinci nüshası ise Vatikan Kütüphanesi'ndedir.

Kazılık Koca Oğlu Yegenek'in başlıca özellikleri şunlardır: 1. Yiğit ve Mert: Cesur, güçlü ve korkusuz bir karakterdir. 2. İlahi Güç ve Tevekkül: Savaş öncesi tedbir alır, savaş sırasında Allah'a sığınır ve tevekkül eder. 3. Babasını Kurtarma Azmi: Babasının esir olduğunu öğrenince onu kurtarmak için büyük bir azim gösterir ve bu uğurda mücadele eder. 4. Tekür ile Mücadelesi: Düzmürd Kalesinin tekfuru Direk Tekür ile zorlu bir savaşa girer ve onu yenerek babasını kurtarır. 5. Dede Korkut'un Öğütleri: Rüyasında Dede Korkut'u görür ve ondan öğütler alır.