"Ya" kelimesi Türkçede çeşitli durumlarda kullanılır: İki seçenek sunulduğunda: "Ya adam gibi çalışırsın ya çeker gidersin" gibi. Soru cümlelerinin başında: "Ya şu karşımızdaki adam kim?" şeklinde. Cümlenin başında evet anlamında: "–Hava güzel, değil mi? –Ya, çok güzel". Gereklilik ve onay anlatan cümlelerde: "–Oraya gidelim mi? –Gidin ya". Dilek, koşul ve geniş zaman kipleriyle: "–Bu denir mi? –Denir ya!". Hikaye ve rivayet bileşik zamanlarından sonra: "Yapmışsın ya!". Bir düşüncede sırayla yer alan ayrı cins öğelerden biri ötekilerden üstün görüldüğünde: "Ya onun yalancılığı, ona ne demeli peki?". Yanıt özelliği taşıyan tümcenin sonunda: "İyi bir iş yaptık, yaptık ya, bakalım beğenecekler mi?". Tümcede ek görevli öğeler arasında yinelenmiş olarak: "Ya çalışırlar ya giderler".