Temel

Havuz radye temel ifadesi, mevcut kaynaklarda doğrudan bir terim olarak yer almamaktadır. Ancak, radye temel genel olarak, yapıların tüm tabanını kaplayan geniş bir betonarme plaka olarak tanımlanır ve yükü geniş bir alana yayarak zemine aktarır. Radye temelin bazı kullanım alanları: Zayıf zemin koşulları; Deprem riski yüksek bölgeler; Yüksek katlı binalar ve ticari yapılar; Bodrum katlı yapılar. Havuz yapıları için özel olarak "havuz radye temel" terimi kullanılmamış olsa da, genel radye temel prensipleri geçerlidir. Daha fazla bilgi için bir inşaat mühendisine danışılması önerilir.

Kazıklı temel, yükleri sağlam bir zemine veya taşıyıcı katmana aktarmak amacıyla kullanılan uzun ve ince elemanlar olan kazıklarla yapılan bir temel türüdür. Kazıklı temelin bazı kullanım alanları: Su ile temas eden yapılar; Üniform olmayan büyük yüklerin olduğu alanlar; Eğimli ve yatay büyük yüklerin meydana getirdiği yapılar; Farklı oturmaların çok olduğu yapılar. Kazıklı temel iki ana tipte olabilir: 1. Sürtünme kazıkları. 2. Uç kazıkları. Kazıklı temelin avantajları: Zayıf veya heterojen zemin koşullarında bile güvenli yapı inşa edebilme olanağı; Yer altı su seviyesi yüksek bölgelerde suyun olumsuz etkilerini minimize etme. Kazıklı temelin dezavantajları: Yüksek maliyet; Zemin koşullarına bağımlılık.

Mütemadi (sürekli) temelin en az kaç metre olması gerektiğine dair bir bilgi bulunamamıştır. Ancak, mütemadi temelin minimum boyutları şu şekildedir: Genişlik: 100 cm'den küçük olamaz. Derinlik: Temel alt taban seviyesi, zemin durumu ve yeraltı su seviyesine bağlı olarak belirlenir ve iklim koşullarına göre don derinliğinin altına inilmesi gereklidir. Mütemadi temel boyutları, statik hesaplar sonucu değişebilir. Temel boyutlarının belirlenmesi için uzman bir mühendise danışılması önerilir.

Radye temel ve plak temel arasındaki temel fark, plak temelin sadece bir temel türü iken, radye temel bir temel sistemidir. Plak temel, kolonlar ve perdelerin doğrudan üzerine oturduğu, genellikle küçük alanlı ve az katlı yapılarda tercih edilen, kirişsiz bir temel türüdür. Radye temel ise, yapının tüm alanını kaplayan ve yükü geniş bir alana yayarak zemine aktaran bir temel sistemidir. Dolayısıyla, radye temel daha kapsamlı ve genellikle daha büyük yapılarda tercih edilirken, plak temel daha basit ve küçük yapılarda kullanılır.

Su yalıtım plakasının (membran) kullanıldığı bazı alanlar: Temel ve bodrum katlar. Çatılar. Balkon ve teraslar. Tüneller ve barajlar. Pencere kenarları, gizli dereler, su depoları, yüzme ve süs havuzları. Su yalıtım plakası, uygulandığı alana göre farklı kalınlık ve modellerde üretilebilir.

Radye temele kesit tesiri yapılmasının nedeni, temelin daha güvenli ve dayanıklı hale getirilmesini sağlamaktır. Kesit tesirlerini (eğilme momenti ve kesme kuvveti) kontrol altına almak için uygulanan tasarım kriterleri şunlardır: Temel alanının genişletilmesi. Konsol çıkmaların eklenmesi. Bu yöntemler, radye temelin performansını optimize ederek oturma problemlerini ve zemin gerilmesi kaynaklı sorunları en aza indirir.

Kirişsiz radye temel demir donatısı şu özelliklere sahip olmalıdır: Minimum kalınlık: En az 30 cm kalınlığında olmalıdır. Donatı yerleşimi: Kısa yöndeki moment değerleri daha fazla olduğu için, kısa yöndeki donatılar önce atılmalıdır. Bindirme ölçüleri: Donatıların bindirme ölçüleri ve yerleri projede belirtildiği gibi uygulanmalıdır. Zımbalama donatısı: Zımbalama kuvveti durumunda, plak kalınlığı en az 250 mm olmalıdır ve zımbalama donatısı kullanımı %50'yi aşmamalıdır. Demir çapı, aralığı ve yerleştirme bölgeleri gibi detaylar için proje incelenmelidir.

Evet, bims ile temel sağlam olabilir. Bims blokların hafifliği, temelin üzerine binen yükü azaltarak temelin dayanıklılığını artırır. Ancak, bims ile yapılan bir evin sağlamlığını artırmak için profesyonel bir ekip tarafından uygulama yapılması gereklidir.

Betonarme sistem kesiti, betonarme elemanlarda kesit içerisinde oluşacak basınç etkilerini betonun, çekme etkilerini ise çelik donatı çubukların (donatı) karşıladığı tasarımdır. Betonarme kesit türleri: Tek donatılı kesitler. Çift donatılı kesitler. Betonarme kesitlerin boyutlandırılması ve donatı hesabı, taşıma gücü sınır durumu esas alınarak yapılır.

Minimum temel genişliğinin nasıl hesaplanacağına dair bilgi bulunamadı. Ancak, temel genişliğinin hesaplanmasında dikkate alınması gereken bazı faktörler şunlardır: Toprak türü. Yapının ağırlığı. Yeraltı su seviyesi. Temel genişliği, mühendisler ve mimarlar tarafından belirlenir.

Sürekli temel, aşağıdaki durumlarda kullanılır: Zeminin sağlam olduğu basit yığma binalarda: Temel duvarları, doğrudan temel tabanı üzerine veya betonarme duvar altı sömeli ya da taş sömel üzerine oturur. Zeminin zayıf olduğu ve bina yükünün fazla olduğu yığma yapılarda: Taşıyıcı temel duvarlarının altına, betonarme sürekli sömeller yapılır. İskelet (karkas) yapılarda: Kolonların altına, kirişli veya kirişsiz plaklar düzenlenerek, kolon yüklerinin zemine aktarılması için sürekli temel kullanılır. Kolonların birbirine yakın olduğu durumlarda: Kolonların en kesiti boyunca devam eden betonarme sürekli sömeller oluşturulur. Ayrıca, sürekli temel, tek yönlü ve çift yönlü olarak da kullanılabilir.

Temelde su yalıtımının kaç cm olması gerektiği, kullanılan malzemelere ve uygulama yöntemine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Grobeton kalınlığı: Temelde su yalıtımı yapmadan önce, üzerine yalıtım malzemelerinin uygulanacağı yaklaşık 10 cm kalınlığında demirsiz beton (grobeton) dökülmelidir. Yalıtım yüksekliği: Yalıtım, en yüksek su seviyesinden en az 50 cm yukarıya kadar uygulanmalıdır. Keçe katmanı: Temel tabanında, su yalıtım örtülerinin üzerine en az 300 gr/m² geotekstil polyester keçe serilmelidir. Su yalıtımı uygulamasının doğru bir şekilde yapılabilmesi için bir uzmana danışılması önerilir.

Temel derinliğinin en az ne kadar olması gerektiği, zemin durumu, yeraltı su seviyesi ve iklim koşulları gibi faktörlere bağlıdır. Genel uygulama: Temel alt taban seviyesi, zemin durumu yanında, yeraltı su seviyesinin de dikkate alınarak, don derinliğinin (iklim koşullarına göre 0,50 m ile 1,50 m arasında değişen) altına indirilmelidir. Özel durumlar: Yüksek dayanıma sahip kaya türü zeminler: Bu tür zeminlerde, sondaj en az 3 metre derinliğe inmelidir. Kazıklı temel uygulaması: Sondaj derinliği, kazık taşıma gücü ve oturma hesaplamalarını yapabilecek derinlikte olmalıdır. Deprem bölgeleri: DTS=1, DTS=1a, DTS=2 ve DTS=2a bölgelerinde, yeraltı suyu temel tabanından 10 metre derinlikte ise, sondaj derinliği zemin yüzünden itibaren en az 20 metre olmalıdır.

Radye temele düşey donatı konulmasının birkaç nedeni vardır: Zımbalama donatısı: Az sayıda kolon altında zımbalama donatısı gerekmesi durumunda, bu donatının düşey etriye grupları şeklinde düzenlenmesi sağlanır. Dayanıklılığı artırma: Donatı, radye temelin dayanıklılığını artırmak ve çatlak oluşumunu önlemek için kullanılır. Deprem yüklerine karşı direnç: Düşey donatılar, deprem esnasında oluşan yatay ve düşey yükleri tüm yapıya yayarak dengeli bir dağılım sağlar. Donatıların uygun şekilde yerleştirilmesi ve betonla iyi bir şekilde birleştirilmesi sağlanmalıdır.

Radye temel, yapının yüklerini eşit şekilde dağıtarak temelde oluşabilecek farklı oturmaları önler. Bunun nedenleri şunlardır: Zeminin yük taşıma kapasitesinin düşüklüğü. Zeminin kendi içerisinde farklılık göstermesi. Yapı yüklerinin zeminde düzgün yayılmaması. Ayrıca, radye temel deprem sırasında yapının yüklerini eşit şekilde zemine yayarak dengesiz oturmaları önler ve binanın dayanıklılığını artırır.

Yüzeysel strüktürler, yüzeylerin biçiminden dolayı strüktürel direnç kazanan ve kalınlıkları yüzeyine göre oranla daha az olan sistemlerdir. Derin strüktürler hakkında bilgi bulunamamıştır. Yüzeysel strüktürler üç ana grupta toplanır: 1. Plaklar. 2. Katlanmış plakalar. 3. Kabuk strüktürler. Bazı yüzeysel strüktür örnekleri: Uzay kafes strüktürler. Asma-germe strüktürler.

Radye temel ampatmanının kaç cm olması gerektiği, inşaat mühendisinin hesaplamasına bağlıdır. Ancak, radye temellerde ampatman genişliği için şu öneriler dikkate alınabilir: Üst yapıdaki çıkma mesafesi kadar ampatman genişliği tasarlanabilir. Ampatman genişliği çok fazla uzatılmamalıdır. Radye temel kalınlığı ile ilgili olarak ise, kirişli olarak projelendirilen radye temellerde radye döşeme kalınlığı 20 cm'den az olamaz. Kesin hesap, yine mühendisin kaleminden çıkmalıdır.

Evet, yeraltı suyu binaya zarar verebilir. Yeraltı suyunun binaya zarar verme yollarından bazıları şunlardır: Betonun çürümesi ve çatlaması. Demir donatıların paslanması. Zeminin tuzlanması. Bu olumsuz etkileri önlemek için su yalıtımı yapılması önerilir.

Mütemadi (sürekli) temelin minimum boyutları şu şekildedir: Genişlik: 100 cm'den küçük olmamalıdır. Kalınlık: Genellikle 30–50 cm kalınlıkta uygulanır, ancak statik hesaplamalar sonucu bu ölçüler değişebilir. Uzunluk: Tek doğrultuda sürekli temel, bir yöndeki taşıyıcı duvarların altında; çift doğrultuda sürekli temel ise hem yatay hem dikey taşıyıcı hatlarda kullanılır. Mütemadi temelin boyutları, zemin koşulları ve mimari projeye göre değişiklik gösterebilir.

Çelik kolonlar zemine, çelik taban levhası kullanılarak bağlanır. Bu işlem için aşağıdaki adımlar izlenir: 1. Çelik profilin hazırlanması: Çelik profil, çelik veya betonarme elemana kaynak, perçin veya cıvatalarla bağlanır. 2. Kolon altına taban levhası konması: Kolon altına, ölçüleriyle birlikte taban levhası konur. 3. Bağlantı: Kolon ve taban levhası, ankraj demirleriyle bağlanır. Bağlantı, alın alına veya üst üste getirilmek üzere iki şekilde yapılabilir.