Tarikatlar

Halvetiye tarikatının en büyük kolu Şâbânîlik'tir. Şâbânîlik, Kastamonu Taşköprü doğumlu Pir Şeyh Şâban-ı Veli'nin piri olduğu Halvetî-Şâbânî yoludur.

En büyük Anadolu Ereni olarak kabul edilebilecek bir kişi hakkında kesin bir görüş yoktur. Ancak, Anadolu Erenleri arasında önemli isimler bulunmaktadır: Hacı Bektaş-ı Veli: Horasan erenlerindendir ve Anadolu'nun kültürel bütünlüğünün oluşmasında önemli bir rol oynamıştır. Mevlana Celaleddin Rumi: Tasavvuf düşüncesini şiirle anlatma yeteneğiyle tanınır. Aziz Mahmut Hüdai: Celvetiyye tarikatının kurucusu olup, Osmanlı sultanlarına manevi destek sağlamıştır. Bu isimler, farklı alanlarda etkili olmuş ve Anadolu'nun manevi hayatında önemli bir yer tutmuştur.

Birgivî, Hanefî mezhebine mensuptur. Ayrıca, Birgivî'nin Selefî akımlara ilham kaynağı olduğu düşünülse de, bu akımlara ne derece ilham verdiği bilinmemektedir. Birgivî, aynı zamanda Sünni tasavvufa bağlı olup, Bayramiyye tarikatına mensuptur.

Beyaz takke, Bayramiyye tarikatına aittir. Bayramiyye tarikatının tacı, beyaz renkli ve altı dilimlidir; tam tepesinde beyaz keçeden birbiri içinde üç daire bulunur ve bu dairelere “gül” denir.

Saint Jean Şövalyeleri, 1070 civarında Kudüs'teki hasta hacılara yardım amacıyla kurulmuş bir şövalye tarikatıdır. Tarikatın bazı özellikleri: İsim Değişiklikleri: Kurulduktan sonra Rodos Şövalyeleri, daha sonra ise Malta Şövalyeleri olarak anılmıştır. Askeri ve Dini Kimlik: 1120'lerde askeri ve dini işlevleri birleştirmiş, şövalyeler Haçlı sınırlarını korumaya ant içmiştir. Faaliyetler: Hastane ve karantina hizmetleri vermiş, Avrupa donanmalarına asker yetiştirmiş ve Müslümanlarla savaşmak üzere bir donanma temin etmiştir. Tarihsel Önemi: Osmanlı'ya karşı direniş göstermiş, ancak 1798'de Napolyon'un Malta'yı fethiyle zayıflamış ve merkezi 1834'te Roma'ya taşınmıştır. Günümüz Durumu: Egemen bir devlet dışı aktör olarak, 104 ülkeyle diplomatik ilişkisi bulunan tarafsız ve insancıl bir yardım kuruluşu olarak faaliyet göstermektedir.

Kasımpaşa'da bulunan bazı tekkeler: Ayni Ali Baba Tekkesi. Turabi Baba Tekkesi. Saçlı Emir Tekkesi. Ayrıca, Kasımpaşa'da bulunan ve faal olan bir diğer tekke ise Hüsameddin Uşşaki Tekkesi'dir.

Soner Yalçın'ın "Efendi 2: Beyaz Müslümanların Büyük Sırrı" kitabı, İslamcı çevrelerdeki Sabetayistleri ve tarikatlar, dergâhlar, müritler, siyaset ve ticaret dünyasındaki ilişkileri konu alır. Kitapta ele alınan bazı konular: Said-i Nursî'nin mezarının kaçırılması; Sabetay Sevi'nin sağ kolu Osman Çelebi'nin bir Mevlevî ile ilişkisi; Nâzım Hikmet'in Nakşibendî Gümüşhaneli Dergâhı ile akrabalık bağları; Türkiye'nin zengin tarikatçı ailelerinin sosyetik gelinleri; Yahudi Alyans Okulu mezunu ünlü şeyhler. Kitap, kaynağı belirtilmeyen iddialar içermektedir.

Hospitalier Şövalyeleri, 1070 civarında Kudüs'teki Aziz Yuhanna Kilisesi yakınında, hasta hacıların tedavisi amacıyla kurulan bir hastanenin gelişmesiyle ortaya çıkan bir şövalye tarikatıdır. Özellikleri: İsim Değişiklikleri: Başlangıçta "Aziz Yuhanna Şövalyeleri" olarak bilinirken, daha sonra "Rodos Şövalyeleri" ve "Malta Şövalyeleri" olarak anılmıştır. Askeri Dönüşüm: 1120'lerde Raymond de Puy'un liderliğinde bir şövalye tarikatına dönüşmüştür. Faaliyetler: Hac yollarını ve hacıları korumuş, Kudüs Krallığı'nın savunmasında aktif rol oynamıştır. Üsler: Rodos ve Malta'da güçlü bir donanma ve hastane kurmuşlardır. Günümüz Durumu: 1798'de Napolyon Bonapart'ın eline geçtikten sonra merkezi 1834'te Roma'ya taşınmış, günümüzde egemen bir devlet dışı aktör olarak sosyal yardım kuruluşu olarak faaliyet göstermektedir.

Menzil köyüne gidenler arasında şunlar bulunmaktadır: Menzil cemaati üyeleri. Farklı tarikatların mensupları. Gönüllüler. Ayrıca, Menzil köyü, özellikle lider Abdülbaki Erol'un vefatından sonra, cenaze töreni ve sonrasında yaşanan gelişmeler nedeniyle de birçok kişinin ilgisini çekmiştir.

Cizvit, İsa Derneği denilen bir Hristiyan derneğinin üyesine verilen addır. Cizvit terimi, Ortaçağ Hristiyan düşünürlerine göre bir Hristiyan öldükten sonra "Jesuita" (bir başka İsa) olması anlamında da kullanılmıştır. Cizvit tarikatının kurucusu, 1491’de Kuzeybatı İspanya’daki Bask bölgesinin Guipuzcoa eyaletinde doğan Loyolalı Ignatius (Iñıgo López de Loyola)’dur. Cizvitler, 27 Eylül 1540 tarihinde, aralarında Francisco de Xavier, Pierre Favre'nin de bulunduğu yedi kişi tarafından kurulmuştur. Cizvit kelimesi Fransızca kökenlidir. Cizvit kelimesinin diğer dillerdeki bazı karşılıkları şunlardır: Bulgarca: езуит; Galiçyaca: xesuíta; İngilizce: jesuit; İspanyolca: jesuita; İtalyanca: gesuita; Katalanca: jesuïta.

Aziz Dominic, Dominiken Tarikatı'nın kurucusu olması ve Katharlara karşı mücadelesi ile önemlidir. Aziz Dominic'in önemli yönleri: Dini tarikatın kuruluşu: 1215 yılında, sapkın inançlara karşı daha etkili bir mücadele için Dominiken Tarikatı'nı kurdu. Katharlara karşı mücadele: Katharlara karşı uzun yıllar destekçileriyle birlikte mücadele etti. Rozari kullanımının yaygınlaştırılması: Rozari kullanımını yaygınlaştırdı ve tarikatı aracılığıyla bu ibadeti kilisenin evrensel bir duası haline getirdi. Hayırseverliği: Fakir insanlara yardım etmek için kendi kitaplarını sattı ve kölelerin kurtuluşu için kendini satılığa çıkardı. Aziz Dominic, 13 Temmuz 1234'te Papa IX. Gregorius tarafından kanonlaştırıldı.

Ganzir Tarikatı konulu "Magi" filmi, gerçek bir hikayeye dayanmamaktadır. Film, senaristliğini ve yönetmenliğini Hasan Karacadağ'ın yaptığı kurgusal bir yapımdır.

Arka Sokaklar dizisindeki tarikat sahnesinin kaldırılma nedeni, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu (RTÜK) tarafından, bu sahnelerin yayıncılık ilkelerine aykırı bulunması ve toplumda dini değerlerin suiistimal edilmesine yol açtığı kanaatine varılmasıdır. RTÜK, dizinin son bölümünde, toplumdaki inançların yalnızca bir kişi veya grup tarafından sahipleniliyormuş gibi yansıtıldığını ve bir dini grubun devletin kolluk kuvvetlerine karşı tehditkâr söylemlerde bulunduğunu belirtmiştir. Bu karar, dizinin başrol oyuncusu Şevket Çoruh tarafından sosyal medya üzerinden "Ödül sayarım" şeklinde tepkiyle karşılanmıştır.

Saint-Jean'ın önemli olmasının bazı nedenleri: Dini Miras: Lyon'daki Saint-Jean Katedrali, Gotik mimarinin en güzel örneklerinden biridir ve Lyon'un dini mirasının önemli bir parçasıdır. Selçuk'taki St. Jean Bazilikası, Hz. İsa'nın havarisi Aziz Yuhanna'nın mezarının bulunduğu yer olarak Hristiyan dünyası için büyük önem taşır. Tarihi ve Kültürel Değer: Lyon'daki Saint-Jean Katedrali, UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer alır ve şehrin en önemli turistik yerlerinden biridir. Selçuk'taki St. Jean Bazilikası, Efes'in Bizans dönemi yapılarının en görkemlisidir ve her yıl birçok ziyaretçi çeker.

Halidiyye kolu, 19. yüzyılda Irak'ın Süleymaniye şehrine bağlı Karadağ kasabasında doğan Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdi (ö. 1242/1827) tarafından kurulmuştur.

En iyi tarikat filmi olarak değerlendirilebilecek bazı yapımlar şunlardır: "The Master" (2012). "Guyana: Cult of the Damned" (1979). "Eyes Wide Shut" (1999). "Holy Smoke" (1997). En iyi tarikat filmi tercihi kişisel zevklere göre değişebilir.

Dört Silah Şövalyesi olarak bilinen Tapınak Şövalyeleri, 1307 yılında Fransa Kralı IV. Philippe'in emriyle yolsuzluk, aşırı gurur ve açgözlülük suçlamalarıyla yasaklanmıştır. Yasaklama nedenleri arasında ayrıca: Askeri ve mali tehdit oluşturma: Tapınak Şövalyeleri'nin sahip oldukları ayrıcalıkları kötüye kullandıkları ve yeterince denetlenmedikleri düşüncesi; Diğer tarikatlarla çatışma: Özellikle Hospitalier Şövalyeleri ile yaşadıkları anlaşmazlıklar; Dini ve siyasi baskılar: Papa V. Clement'in de desteğiyle, tarikatın İsa'yı inkâr ettiği ve haça saygısızlık yaptığı yönündeki söylentiler.

Eyüp'te bulunan bazı dergahlar: Kaşgari Murteza Efendi Tekkesi: Eyüp'te, Piyer Loti Kahvesi'ne giden İdris Köşkü Caddesi ile Hüsam Efendi Sokağı arasında yer alır. Şeyh Murad Dergahı: Eyüp Nişancası'nda bulunur. Eyüp Sultan Kadir-i Dergahı: Merkez Mahallesi, Eski Mahkeme Sokak No:19/1 adresinde yer alır. Şeyh Seyda Muhammed El-Konyevi Dergahı: Eyüp bölgesinde bulunmaktadır.

Fulya Atacan'ın "Cerrahiler: Sosyal Değişme ve Tarikat" adlı kitabı, Türkiye'de tarikatların toplumsal değişim sürecindeki rolünü ve dini yapıların tarikat düzeyinde geçirdiği dönüşümü ele alır. Kitapta incelenen konular arasında: Cerrahi tarikatının tarihi: 1721'den itibaren faaliyet gösterdiği tekkeler ve 1960'ların sonuna doğru yok olma tehlikesiyle karşılaşması. Şeyh Muzaffer Ozak'ın etkisi: Tarikatın yeniden canlanması ve bu canlanmanın arkasındaki dinamikler. Türkiye'deki yapısal değişimin tarikatlar üzerindeki etkisi: Büyük yapısal değişimlerin tarikatlar aracılığıyla nasıl yansıdığı ve bu değişimin Türkiye'deki dinsel yeniden örgütlenme ve değişimle ilişkisi. Ayrıca, tarikatların sosyal güvenlik mekanizması olarak işlevi ve tarikat üyelerinin sosyo-ekonomik yapısı da ele alınmaktadır.

Nakşibendi ve Hakkani aynı değildir, ancak aralarında bir ilişki bulunmaktadır. Nakşibendi, 14. yüzyılda Orta Asya'da Buhara çevresinde gelişen ve adını kurucusu sufi alim Bahâeddin Nakşibend'den alan bir tasavvuf tarikatıdır. Hakkani Tarikatı ise, Dağıstan’daki Nakşıbendi koluna dayanan ve kurucusu Şeyh Muhammed Nazım Adil El-Hakkani Kıbrısi olan bir tarikattır. Bu iki tarikat, köken olarak Nakşibendi tarikatına dayanmakta, ancak farklı coğrafi bölgelerde ve dönemlerde kurulmuş ve gelişmiştir.