TaramaTestleri

İkili tarama testinin pozitif çıkması, bebeğin kromozom anomalisi açısından orta veya yüksek risk taşıdığını gösterir. Bu durumda, kesin tanı için aşağıdaki ileri testler önerilebilir: Amniyosentez. Koryon villus biyopsisi (CVS). Ayrıca, fetüs için ayrıntılı ultrason incelemesi yapılması da önerilir. Test sonuçlarının kesin yorumu ve yapılacaklar için bir sağlık uzmanına danışılması gereklidir.

Ailede kanser öyküsü yoksa, toplum tarama testleri kapsamında önerilen bazı testler şunlardır: Mamografi: 40 yaş üzeri kadınlar için yılda bir kez önerilir, ailede meme kanseri öyküsü varsa daha erken yaşta başlanabilir. Pap Smear ve HPV Testi: Rahim ağzı kanserini erken evrede tespit etmek için yapılır, 21 yaşından itibaren düzenli olarak yaptırılması önerilir. Kolonoskopi ve Gaita Testi: 45 yaşından itibaren 10 yılda bir yapılması önerilir, ailede kolon kanseri öyküsü varsa daha erken yaşta başlanabilir. PSA Testi: 50 yaş üzeri erkeklerde, özellikle risk faktörleri taşıyan bireylerde düzenli olarak yapılması önerilir. Cilt Muayenesi: Cilt kanseri belirtileri için düzenli olarak yapılması önerilir. Ayrıca, genetik faktörler de kanser riskini etkileyebileceğinden, aile öyküsü olmayan kişilere de kanserle ilgili genetik varyant taşıyıp taşımadıklarını belirlemek için genetik testler yapılabilir. Tarama testleri ve sıklıkları, kişinin yaşı, cinsiyeti ve genel sağlık durumu gibi faktörlere bağlı olarak değişebilir. Bu nedenle, en doğru bilgi ve yönlendirme için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

BPD (biparietal çap) değerinin yüksek olması, bebeğin kafa yapısının ortalamadan büyük olduğunu gösterebilir. Bu durum şu anlamlara gelebilir: Makrosefali (büyük kafa yapısı). Bebeğin hızlı gelişmesi. Hidrosefali (beyinde sıvı birikmesi) gibi durumlar. Genetik faktörler. Ancak, tek bir ölçümle kesin bir sonuca varılmaz; BPD değerinin yüksek olması her zaman ciddi bir sorun olduğu anlamına gelmez. BPD değerinin yüksek olması, borderline kişilik bozukluğu (BPD) bağlamında da kullanılabilir, ancak bu farklı bir anlam taşır. Borderline kişilik bozukluğu, duygusal ve davranışsal istikrarsızlığa, yoğun öfkeye, dürtüselliğe ve sık ruh hali değişimlerine yol açan bir durumdur. Doğru bilgi ve yönlendirme için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

İkili tarama testinin 14 hafta sonra yapılması, testin doğruluğunu azaltır çünkü ense kalınlığı (NT) 14. haftadan sonra azalmaya başlar. İkili tarama testi, gebeliğin 11-14. haftaları arasında yapılmalıdır. Test sonucunun kesinleşmesi için doktorunuzun açıklaması önemlidir. Herhangi bir sağlık kararında bir uzmana danışılması önerilir.

Down sendromu tarama testinin yüksek çıkması, bebeğin Down sendromu olma riskinin yüksek olduğunu gösterir. Kesin tanı testleri: Koryon villus örneklemesi (CVS). Amniyosentez. Kordosentez. Bu testler, çok küçük bir ihtimalle de olsa gebelik kaybına yol açabilir. Tarama testi sonucunun yüksek riskli olması, bebekte kesinlikle Down sendromu olduğu anlamına gelmez. Down sendromu tanısı veya riski durumunda, bir uzmana danışılması önerilir.

Down sendromlu bir bebek, anne karnında bazı testlerle belirlenebilir. Anne karnında Down sendromu teşhisi için kullanılan bazı testler şunlardır: Ultrasonografi. Kan testleri. İkili, üçlü ve dörtlü tarama testleri. NIPT (anne kanından hücre dışı fetal DNA testi). Amniyosentez ve koryon villus biyopsisi (CVS). Ultrason ve tarama testleri kesin sonuç vermez; sadece risk düzeyini belirler.

Anomali taramasının doğruluğu, kullanılan yöntem ve zamanlamaya göre değişiklik göstermektedir: Ultrasonografi ile yapılan ayrıntılı anomali taraması, büyük anomalilerin %85-90'ını, küçük anomalilerin ise yaklaşık %80'ini tespit edebilir. İkili test, down sendromu gibi kromozomal anomalilerin tespitinde %85 oranında doğru sonuç verirken, %5 oranında yalancı pozitif çıkma ihtimali bulunmaktadır. Üçlü test, anomalili bir bebeği tanıma oranı tek başına yaklaşık %65'tir. Bu nedenle, anomali taramasının kesin tanı koyucu bir yöntem olmadığı ve kesin sonuçlar için genetik analiz gibi ileri testlerin de gerektiği unutulmamalıdır.

İkili testte PAPP-A seviyesinin düşük çıkmasının birkaç nedeni olabilir: Kromozomal anomaliler. Anne adayının yaşı. Diğer faktörler. İkili test, yalnızca bir tarama testidir ve kesin tanı niteliği taşımaz.

T testi, farklı durumlarda kullanılabilir: Tek örneklem T testi, bir grubun ortalama skorunun belirli bir sayıyla farkının anlamlı olup olmadığını tespit etmek için yapılır. Bağımsız örneklem T testi, iki farklı grubun ortalamalarını karşılaştırmak için kullanılır. Bağımlı örneklem T testi, aynı bireylerin iki farklı zamanda ölçülmeleri ve bu ölçümlerde ölçülen ortalama skorları arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olup olmadığını belirlemek için kullanılır. T testinin ne zaman yapılması gerektiğine karar vermek için bir uzmana danışılması önerilir.

Sanal anjiyoda yalancı pozitiflik hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, sanal anjiyo hakkında genel bilgiler mevcuttur. Sanal anjiyo, damar hastalıklarının teşhisinde kullanılan, girişimsel olmayan bir görüntüleme yöntemidir. Sanal anjiyo, özellikle kalp ve diğer damar hastalıklarının erken teşhisinde büyük rol oynar. Sanal anjiyo, genellikle ağrısız bir işlemdir ve hasta, işlem sonrasında hemen günlük hayatına dönebilir.

Mamografi ve meme ultrasonu, birbirinin alternatifi değil, tamamlayıcısıdır. Mamografinin avantajları: Özellikle 40 yaş üzerindeki kadınlarda meme kanserinin erken teşhisinde altın standart yöntemdir. Memedeki mikrokalsifikasyonları (erken kanser belirtisi olabilen küçük kireçlenmeler) saptamada hassastır. Meme ultrasonunun avantajları: Radyasyon içermemesi nedeniyle özellikle genç kadınlarda ve hamilelerde tercih edilir. Kist ile solid (sert) kitle ayrımında etkilidir. Yoğun meme dokusu bulunan kadınlarda daha net sonuçlar verir. Her iki yöntemin de bazı durumlarda yetersiz kalabileceği ve fizik muayenenin de önemli olduğu unutulmamalıdır.

40 yaş altı kadınlarda mamografi taraması, genellikle ailede meme kanseri öyküsü, genetik yatkınlık veya diğer yüksek risk faktörleri bulunduğunda önerilir. 30'lu yaşlar: Ailede meme kanseri öyküsü olan veya genetik mutasyon taşıyan kadınlar, doktor önerisiyle 30'lu yaşlarda mamografi çektirmeye başlayabilirler. Her 1-2 yılda bir: 40 yaş ve üzeri kadınlar için her 1-2 yılda bir mamografi yapılması önerilir. Tarama sıklığı, kişinin genel sağlık durumu, ailesinde kanser öyküsü olup olmadığı ve genetik faktörler gibi değişkenlere bağlı olarak doktor tarafından belirlenir. Mamografi için en uygun zaman, genellikle adet dönemi bitiminden birkaç gün sonrasıdır.

Türkiye'de yenidoğan KF (kistik fibrozis) taraması, diğer metabolik ve endokrin hastalıklarla birlikte, Ulusal Neonatal Tarama Programı kapsamında yapılmaktadır. Tarama süreci: 1. Topuk kanı örneği: Doğumdan sonraki 3-5. gün arasında bebekten topuk kanı alınır. 2. Laboratuvar incelemesi: Alınan kan örnekleri, Ankara ve İstanbul'daki tarama laboratuvarlarında incelenir. 3. Şüpheli vakalar: Tarama sonucu şüpheli çıkan bebekler, ilgili kliniklere yönlendirilir. 2022 yılı itibarıyla, SMA (spinal musküler atrofi) taramasının da eklenmesiyle, toplam 6 hastalık taranmaktadır: Fenilketonüri, konjenital hipotiroidi, biyotinidaz eksikliği, kistik fibrozis, konjenital adrenal hiperplazi ve spinal musküler atrofi.

Kırmızı refle testi, göz sağlığını değerlendirmek için kullanılan basit ve hızlı bir tarama yöntemidir. Testin amacı: Gözde oluşan anormallikleri semptomlar başlamadan önce tespit etmek. Katarakt, retinoblastom gibi ciddi sorunları erken fark etmek. Testin yapılışı: 1. Hazırlık: Oda ışığı kapatılır. 2. Muayene: Oftalmoskop, göz hizasında tutularak yaklaşık 25-30 cm mesafeden çocuğun her iki gözü ayrı ayrı değerlendirilir. Normal sonuç: Her iki gözde de parlak, simetrik bir kırmızı refle görülür. Anormal sonuçlar: Refle yokluğu: Katarakt veya opak lens belirtisi olabilir. Asimetri: Retinoblastom veya diğer tümörler şüphelenebilir. Bulanık veya koyu refle: Enfeksiyon, yaralanma veya genetik bozuklukları işaret edebilir. Kırmızı refle testi, sadece bir tarama aracı olup, tam bir göz muayenesi yerine geçmez.

KF (kistik fibrozis) tarama testi sonuçlarının çıkma süresi, laboratuvarın işlem süresine bağlı olarak genellikle 1 ila 7 gün arasında değişmektedir. Test sonuçlarının kesinleşmesi için doktorun açıklamasını beklemek gereklidir.

Mamografi sonucunun pozitif çıkması, meme dokusunda bir bulguya rastlandığı anlamına gelir. Mamografi sonuçları, BIRADS (Breast Imaging-Reporting and Data System) sistemine göre raporlanır: BIRADS 0: Mevcut inceleme yeterli değildir, ek tetkik gereklidir. BIRADS 1: Normal meme bulguları (lezyon yok). BIRADS 2: İyi huylu (benign) bulgular (örneğin, kistler veya yağ bezeleri). BIRADS 3: Yüksek olasılıkla iyi huylu lezyon var, ancak 6 ay sonra tekrar değerlendirilmesi önerilir. BIRADS 4: Şüpheli bulgular görülmüştür (A, B, C olarak alt kategorilere ayrılır; A düşük, C yüksek olasılıkla pozitif bulguyu ifade eder). BIRADS 5: Çok yüksek olasılıkla kötü huylu lezyon saptanmıştır, biyopsi gereklidir. BIRADS 6: Daha önce kanser tanısı almış hastada yapılan tetkikte bu kategori kullanılır. Pozitif bir tarama testi sonucu, genellikle daha fazla test ve incelemeler yapılması gerektiğini gösterir.

NRS 2002, "Nutritional Risk Screening 2002"nin kısaltmasıdır ve hastane ortamında yetişkin hastalarda yetersiz beslenme riskini taramak için kullanılan bir testtir. ESPEN (European Society for Clinical Nutrition and Metabolism) tarafından kullanımı önerilen NRS 2002, iki bölümden oluşur: 1. Beslenme durumundaki bozulma. 2. Hastalık şiddeti. Testin sonunda, hastanın yaşı 70 ve üzeri ise bir puan daha eklenir.

Halk Sağlığı işitme tarama testinin neden reddedildiğine dair bilgi bulunamadı. Ancak, işitme tarama testlerinin reddedilme nedenleri arasında şunlar olabilir: Testin yapıldığı ortamın uygun olmaması. Yetersiz personel. Gerekli takiplerin yapılamaması. İşitme tarama testleriyle ilgili doğru bilgi ve yönlendirme için bir sağlık uzmanına başvurulması önerilir.

Yenidoğan taraması (newborn screening), bebeklerin doğumundan kısa bir süre sonra, klinik olarak belirgin olmayan ancak tedavi edilebilir durumları tespit etmek amacıyla yapılan bir kamu sağlığı programıdır. Yenidoğan taramasının amaçları: Erken teşhis: Bebeklerin risk altında olup olmadığını belirleyerek tanı koymak ve klinik seyri değiştirebilecek müdahaleleri sağlamak. Morbidite ve mortaliteyi azaltma: Erken müdahale ile yenidoğanlarda ciddi sağlık sorunlarının gelişimini önlemek. Toplum bilincini artırma: Akraba evliliklerinin azaltılması konusunda toplum bilincini geliştirmek. Yenidoğan tarama testleri genellikle kan testi (topuk kanı), işitme testi ve nabız oksimetresi testini içerir.

Denver tarama testi riskli çıktığında, çocuğun gelişim sürecinde bir gecikme veya sapma olduğu anlamına gelir. Olası adımlar: Erken destek programları ve rehabilitasyon süreçleri devreye alınır. Farklı branşlardaki uzmanlara yönlendirme yapılarak destek planları oluşturulur. Gelişimin izlenmesi için belirli aralıklarla Denver testi tekrarlanabilir. Denver testi, kesin teşhis koymak için değil, gelişimsel gecikmeleri taramak amacıyla kullanılan bir araçtır.