SözlüGelenek

"Sakla samanı, gelir zamanı" atasözü, hayvanlar için söylenir.

En eski atasözü hikayelerinden biri, VIII. yüzyılda Orhon yazıtlarında yer alan atasözleridir.

En eski atasözü hikayelerinden biri, Türk atasözlerinin yazıya geçirilmiş ilk örneklerinin VIII. yüzyılda Orhon yazıtlarında yer almasıdır.

"Arı, bal alacak çiçeği bilir" atasözü, çıkar sağlayabilecekleri ve kazanç elde edebilecekleri yerleri ve kişileri iyi bilen, işinin uzmanı olan insanları ifade eder. Bu atasözünün hikayesi hakkında özel bir olay veya olay dizisi belirtilmemiştir.

Sözlü kültür, yazının olmadığı toplumlarda kayıtlara geçmemiş ve konuşma dili yoluyla kuşaktan kuşağa aktarılan kültürdür. Sözlü kültür ürünleri arasında şunlar yer alır: - atasözleri; - deyimler; - destanlar; - masallar; - türküler; - ninniler; - ağıtlar; - tekerlemeler; - maniler.

Efsane ve söylence terimleri genellikle aynı şeyi ifade etmek için kullanılsa da, aralarında bazı farklar vardır: - Efsane, kahramanlık hikâyeleri, tanrılarla ilgili anlatılar veya mitolojik öğeler içeren, genellikle tarihi bir olay ya da kişiye dayanan anlatılardır. - Söylence ise, halkın yaşamına dair, doğa olayları veya günlük yaşamla ilişkili, doğaüstü güçler, kahramanlar ve tanrılar gibi figürlerin yer aldığı, daha çok halkın kültürel değerlerini yansıtan anlatılardır. Özetle, efsaneler daha çok olağanüstü ve kutsal olaylara odaklanırken, söylenceler halkın daha gerçekçi ve günlük yaşamına dair unsurlarını içerir.

Başarmak ile ilgili bazı atasözleri şunlardır: 1. "Adamın iyisi işbaşında belli olur". 2. "Acele ile menzil alınmaz". 3. "Birlikten kuvvet doğar". 4. "Tekkeyi bekleyen çorbayı içer". 5. "Akıl kişiye sermayedir".

"İnek içti, dağa kaçtı" ifadesi, saçma bir tekerlemenin bir parçasıdır. Bu tekerlemenin tamamı şu şekildedir: "Su nerde? İnek içti. İnek nerde? Dağa kaçtı. Dağ nerde? Yandı bitti kül oldu".

"Hem ayranım dökülmesin" atasözünün hikayesi, bir çoban ve bir yolcunun yaşadığı olaya dayanır. Çoban, yolcuya susuzluğunu gidermek için ayran ikram eder. Bu atasözü, kendi çıkarlarını korumak için başkalarının ihtiyaçlarını göz ardı eden kişileri tanımlamak için kullanılır.

Yetişkinler için uygun bazı fıkralar şunlardır: 1. Temel ve Pilotluk: Temel, pilot olmaya karar verir ve uçuş okuluna yazılır. Uygulamalı sınavda, bir motor arızalanınca Temel'in soğukkanlılıkla süzülerek iniş yapacağını söylemesi ve paraşütü açılmayınca "Bu kadar şanssız adamı Allah havada bırakmaz" demesi. 2. İdris ve Çivi Çakma Sanatı: İdris Usta, marangozluk yaparken bazı çivilerin ucunun yukarı baktığını çaktığını, aşağı bakanları ise attığını söyler. Çırak, bunları ters çevirip çakmasını önerince İdris, "Aklını kullan biraz, belli ki o çiviler tavana çakılmak için yapılmış" der. 3. Temel ve Askerlik Tatbikatı: Temel ve Dursun, askeriyede paraşütle atlama eğitimine katılırlar. Temel'in paraşütü hemen açılırken, Dursun'un paraşütü açılmayınca Temel ona "Yedek paraşütü aç" der, ama o da açılmayınca "Bu bir tatbikat, ölsek bile sayılmaz" der. 4. Trafik Polisi Fıkrası: Trafik polisi, bir aracı durdurup ehliyet, ruhsat ve çevre vergisi pulu ister. Sürücü hepsini çıkarınca polis son olarak "Mezdeke kaseti var mı?" diye sorar ve şoför "Var" deyince polis "Tak ve sesini aç" der.

Dengbêjler Kürtçe söyler çünkü bu, Kürt kültürünün ve sözlü geleneğinin bir parçasıdır. Kürtler arasında okuma-yazma eksikliği olduğu için, dengbêjler hikayeleri ve şiirleri şarkı şeklinde söyleyerek topluluk içinde aktarmışlardır.

Köylü oyunu, genellikle köy yaşamıyla ilgili konuları işleyen, sözlü geleneğe dayanan ve anonim olan tiyatro oyunlarıdır. Bu oyunlarda bolluk, yoksulluk, kıskançlık ve sevgi gibi temalar ele alınır ve genellikle eğlence amaçlı olarak oynanır. Bir diğer köylü oyunu türü ise "Köylü - Şehirli Oyunu" olarak adlandırılır ve bu oyun, bir sunucunun şehirli ve köylü kadınlara yaşamları hakkında sorular sorması ve abartılı cevaplar almasıyla oynanan bir röportaj oyunudur.

Nasihat ve öğüt ile ilgili bazı atasözleri şunlardır: 1. "Bin nasihatten, bir musibet yeğdir". 2. "Nasihat istersen, tembele iş buyur". 3. "İyi nasihat verilir, iyi ad verilmez". 4. "Bir felaket bin nasihattan evlâdır". 5. "Söz var iş bitirir, söz var baş yitirir".

"Baba koruk yer, oğlunun dişi kamaşır" atasözü, aile reisi olan babanın önceleri yaptığı kötü bir işin veya ödemediği borçların sıkıntısını çocuklarının çekebileceğini ifade eder.

"Kurt'un Gizli Bahçesi" masalı, iki farklı versiyona sahiptir: 1. İlk versiyon, uzak diyarların derin ormanlarında yaşayan gizemli bir kurt ve onun sadece kalbi temiz ve cesur olanların bulabileceği büyülü gizli bahçesini anlatır. 2. İkinci versiyon, küçük bir kurt olan Kip'in gizli bahçesini konu alır.

Sihirli eşek, "Sakanın Eşeği Masalı" adlı masalda yer almaktadır.

"Ayakları su içer, üstünden gelen geçer" bilmecesinin cevabı "köprü"dür.

Eskişehir'e ait somut olmayan kültürel miraslar şunlardır: 1. Sözlü Gelenekler ve Anlatımlar: Ninniler, maniler, türküler, ağıtlar, bilmeceler, efsaneler, masallar ve fıkralar. 2. Gösteri Sanatları: Âşıklık geleneği, Karagöz, meddah, kukla ve halk tiyatrosu. 3. Toplumsal Uygulamalar ve Ritüeller: Doğum, sünnet, düğün, asker uğurlama ve ölüm ritüelleri, Hıdırellez kutlamaları. 4. Doğa ve Evrenle İlgili Bilgi ve Uygulamalar: Halk hekimliği, halk takvimi, halk meteorolojisi ve geleneksel yemekler. 5. El Sanatları: Çömlekçilik, ağaç işlemeciliği, kilim dokumacılığı, lületaşı işlemeciliği gibi geleneksel el sanatları.

Teyo Emmi'nin en komik fıkralarından biri şu şekildedir: Teyo Emmi dilenirken bir adam gelir ve 5 lira verir. Teyo Emmi parayı alır ve adama şöyle der: "2 sene önce 20 lira vermiştin, geçen sene 10 lira verdin, şimdi 5 lira veriyosun".

İncil'in yazılmadan önce sözlü olarak aktarıldığı süre 20-30 yıl olarak tahmin edilmektedir.