SosyalEleştiri

The White Lotus dizisinin beğenilmesinin birkaç nedeni vardır: Toplumsal eleştiri: Dizi, modern toplumun sınıfsal uçurumlarını, beyaz ayrıcalığını ve neoliberal düzenin ikiyüzlülüğünü sert bir dille hicveder. Görsellik ve atmosfer: Dizinin çarpıcı görselliği ve lüks tatil atmosferi, izleyiciler üzerinde etkileyici bir izlenim bırakır. Entrika ve gizem: Zekice yazılmış diyaloglar ve şok edici bir gizem, izleyiciyi ekrana bağlar. Çekildiği mekanlar: Dizinin farklı sezonlarının egzotik destinasyonlarda çekilmesi, "set-jetting" (dizi ve filmlerin çekildiği yerlere seyahat etme) trendini başlatmıştır. Ancak, bazı eleştirmenler dizinin klişelere düştüğünü ve yapay bir samimiyetsizlik sunduğunu düşünmektedir.

Network (1976) filmi, televizyon haberciliğini ve medya dünyasını sorgulayan bir dramadır. Filmin hikayesi, uzun yıllardır UBS Akşam Haberleri isimli programda haber spikerliği yapan Howard Beale’in işten kovulacağını öğrenmesiyle yaşadığı krizi ve sonrasında gelişen olayları konu alır. Beale’in kovulacağını öğrendiği akşam canlı yayında intihar edeceğini anons etmesi, reytinglerin yükselmesine neden olur. Beale’in akli dengesinin yerinde olmaması, medya patronlarının onu bir kukla gibi kullanmasına olanak tanır. Film, 4 Oscar ödülü kazanmıştır.

Okul Tıraşı filmi, aldığı ödüllerle çeşitli festivallerde dikkat çekmiştir: 58. Antalya Altın Portakal Film Festivali: En İyi Film, En İyi Senaryo ve En İyi Kurgu ödüllerini kazanmıştır. 22. Uluslararası Frankfurt Türk Film Festivali: En İyi Film ödülünü almıştır. 71. Berlin Film Festivali (Berlinale): Uluslararası Film Eleştirmenleri Federasyonu (FIBRESCI) ödülüne layık görülmüştür. Ödüllerin bazıları, filmin konusuyla ilgilidir: 58. Antalya Altın Portakal Film Festivali: Film, yatılı bir okulda hastalanan arkadaşını doktora götürmeye çalışan ancak okul yönetiminin baskısıyla karşılaşan bir öğrenciyi konu edinmektedir. 71. Berlin Film Festivali (Berlinale): "Okul Tıraşı", "Panorama" bölümünde yarışan filmler arasında yer almıştır.

"Gassal" dizisinin ikinci sezonu, Baki karakterinin geçmişindeki sırlarla yüzleşmesini ve hayatına yeni bir yön vermek için attığı adımları konu alıyor. İkinci sezonda, sosyalleşme ve evlenme çabaları devam eden Baki'nin hikayesi, daha fazla trajikomik an ve sosyal eleştiri içerecek şekilde işleniyor. Ayrıca, Sosyal Hizmetler'in çocukları yetiştirme yurduna alma girişimleri nedeniyle, Baki çocukları evlat edinebilmek için mesleğini bırakmayı düşünüyor. Dizinin ikinci sezonunda Ahmet Kural, Hande Soral, Ercan Kesal, Nazan Kesal ve Serhat Kılıç gibi isimler yer alıyor. İkinci sezonun, 24 Mayıs 2025'te TRT'nin dijital platformu tabii'de yayınlandığı belirtiliyor.

Daria, 1997-2002 yılları arasında MTV'de yayınlanan bir çizgi film olup, bir nihilist olan Daria Morgendorffer'ın lise maceralarını anlatır. Dizi, Daria'nın en yakın arkadaşı sanatçı Jane Lane ile birlikte çevresindeki dünyayı gözlemlemesini konu alır. Çoğu bölümde, Daria'nın hemen ailesiyle (anne Helen, baba Jake ve küçük kız kardeş Quinn) ve/veya Jane ile olan dinamikleri işlenir.

Borat'ın komik bulunmasının bazı nedenleri: Absürd mizah: Borat, konulara safça yaklaşıp onları yorumlayarak saçma durumlarda kalarak espri yapar. Gerçekçilik: Röportaj yapılan kişilerin, Borat'ın gerçek bir Kazakistan gazetecisi olduğunu sanmaları ve ırkçı, seksist gözlemlerde bulunmaları, durumun gerçekçiliğini artırır. Eleştirel yaklaşım: Borat, mevcut saçmalıklara daha büyük bir saçmalıkla cevap vererek, ayrımcılığa karşı bir eleştiri sunar. Karakterin özgünlüğü: Karikatür bir karakter olması, Borat'ı insanlar için ilgi çekici kılar. Ancak, Borat'ın mizah anlayışı herkes tarafından komik bulunmayabilir; bazı izleyiciler için rahatsız edici veya saldırgan olabilir.

"Okul Tıraşı", yatılı bir okulda eğitim gören Yusuf'un, hasta olan arkadaşı Memo'yu doktora götürme çabasını ve bu süreçte karşılaştığı engelleri anlatır. Film, eğitim sistemindeki bürokrasi, disiplin ve hiyerarşiyi eleştirir. Yönetmen Ferit Karahan, filmin tamamen kurgusal olmasının, kendi çocukluk travmalarıyla yüzleşmesine yardımcı olduğunu belirtmiştir.

"Bay Lazarescu'nun Ölümü" (The Death of Mr. Lazarescu), Romanya'daki sosyal ve ekonomik çalkantıların bireylerin varoluşunda nasıl izler bıraktığını, Bay Lazarescu karakteri üzerinden anlatır. Film, sağlık sistemine yönelik yapısal sorunları ve bu sorunların insan ilişkileri üzerindeki etkilerini ele alır. Filmin anlattığı bazı konular: Sağlık hizmetlerine erişim zorlukları. Kayıtsızlık ve kötü muamele. İnsani ilişkilerdeki çözülme. Yönetmen Cristi Puiu, bu sorunları bir ambulans içinde ve hastane koridorlarında anlatarak, sağlık sisteminin yanı sıra toplumsal alandaki genel bir duyarsızlığı da eleştirir.

Nasrettin Hoca'nın fıkralarında genellikle yoksulluk, sosyal eleştiri ve adalet gibi temalar işlenir. Örneğin, "Ne Duruyorsun?" adlı fıkrada Hoca'nın içinde bulunduğu yoksulluğun göstergeleri "aç olma" ve "karnını doyuracak yiyecek almaya parası olmama" halidir. "Yoksulun Malı Gözü Önünde" adlı fıkrada ise yoksulluk kültürüne dair genel bir yargı bulunur. En bilinen fıkralarından biri olan "Parayı Veren Düdüğü Çalar"da ise istenilen bir şeye ulaşmak için parasını vermek gerektiği vurgulanır. Fıkralardaki sorunlar, daha çok toplumsal ve ekonomik eşitsizlikler ile bireyin bu durum karşısındaki çaresizliği etrafında şekillenir.

Twarz (Yüz) filmi, geçirdiği iş kazası sonucu yüz nakli olan Jacek'in, yeni yüzü nedeniyle yaşadığı zorlukları anlatıyor. Film, toplumun estetik algıları üzerinden kimlik ve toplum eleştirisi yapıyor. Yönetmen Malgorzata Szumowska, filmini "yetişkinler için bir masal" olarak tanımlıyor ve "Sadece bir yüzden mi ibaretiz?" sorusunu soruyor.

"Palto" hikayesi, yoksulluk, bürokrasi ve sosyal sınıf baskısı gibi temaları işler. Hikayenin kahramanı Akaki Akakiyeviç, küçük bir devlet memurudur ve eski paltosunu değiştirmeye karar verir. Hikayenin bazı diğer konuları: Gerçekçilik: Yalın gerçekçilikle, insanın en temel ihtiyaçlardan biri olan giyinme ve soğuktan korunma çabasının zorlukları anlatılır. İnsan içindeki kötücül yan: İnsanların içindeki kötücül yan ve insani özelliklerini yitirmeleri vurgulanır. Fantastik son: Akakiyeviç'in hayalet olarak insanların paltolarını alması, kaybettikleri nesnelerin insanlar için önemini ve çaresizliği simgeler.

Parazit filminin bu kadar iyi kabul edilmesinin bazı nedenleri: Ödüller ve övgüler: Film, Cannes'da Altın Palmiye, Oscar'da En İyi Film ve En İyi Yönetmen dahil olmak üzere birçok ödül kazandı. Sınıflar arası ayrım: Yönetmen Bong Joon-Ho, zengin ve fakir insanların hayata bakışlarındaki keskin ve belirsiz noktaları ortaya koydu. Doğal oyunculuklar: Özellikle Kim ailesinin babası rolündeki Kang-ho Song'un performansı dikkat çekici bulundu. Mesajlar: Film, fakir ve zengin arasındaki ince çizgiyle ilgili mesajlar içeriyor. Metaforlar: Koku, kaya ve sel gibi unsurlarla derin anlamlar yüklendi. Sosyolojik analiz: Film, toplumsal gelir adaletsizliğini ve sınıflar arası farklılıkları sosyolojik bir bakış açısıyla ele aldı.

"Ofis Çılgınlığı" (Office Space) filmi, işlerinden nefret eden üç ofis çalışanının, baskıcı iş ortamlarına karşı başlattıkları isyanı anlatıyor. Filmin konusu kısaca şu şekildedir: Peter Gibbons, işi ve çalıştığı şirket için kendini heba eden bir bilgisayar programcısıdır. Üç ofis çalışanı, açgözlü patronlarına isyan etmeye karar verir. Film, kapitalist sistemi ve modern iş yaşantısının bireyler üzerindeki ağırlığını mizahi bir dille ele alırken, aynı zamanda işyerlerindeki mobbing problemlerine de değinmektedir.

Ziya Paşa'nın Terkîb-i Bend'i, genellikle devrin sosyal konuları üzerinde durur ve kişisel tecrübelerden hareketle kaleme alınmıştır. Şiirde ele alınan bazı konular: İnsanın özü. Sosyal yaşamın insan üzerindeki etkisi. Dünyanın faniliği. İnsanlardaki aşırı isteklerin faydasızlığı. Zamanın vefasızlığı. Toplumsal dengesizlikler. Sıkıntı çekenlerin kaderi. İnsanın zaafları. Toplumdaki menfaatçiler ve değersiz kişiler. Baskı ve adaletsizlikler. Şiir, bilgece nasihatler ve coşkulu bir anlatım içerir. Terkîb-i Bend, aynı zamanda Divan şiiri geleneğinin bir örneğidir.

"Marifetler", Ursula K. Le Guin'in Batı Sahili Yıllıkları serisinin ilk romanıdır. Kitap, dağda yaşayan ve her biri farklı marifete sahip özgür klanların oluşturduğu federatif bir toplumu anlatır. Le Guin, insanların genellikle hem iyiye hem de kötüye kullanılabilecek güçleri kötüye kullandıkları konusunu işler ve bu yolla insanlık tarihi boyunca yaşanan savaşları eleştirir. Ayrıca, "marifet" kelimesi günlük dilde ustalık, hüner, uzmanlık anlamında kullanılır ve kişiden kişiye değişen bir kavramı ifade eder.

Küçük Paşa kitabı, birkaç açıdan önemlidir: Köy hayatını gerçekçi bir şekilde ele alması. Köy-kent uçurumunu göstermesi. Dönemin gözlemlerini yansıtması. Anadolu yazınının öncüsü olması. Köy romanının öncülerinden olması.

Aşık Mahzuni Şerif, "Dünya Zalımlar Dünyası" türküsünü toplumdaki adaletsizliği ve düzensizliği eleştirmek amacıyla yazmıştır. Mahzuni Şerif, eserlerinde genellikle ezilen, sömürülen ve zulme uğrayan insanların yanında yer almış, zalimlerle ve düzenbazlarla mücadele etmiştir.

Ali: Korku Ruhu Kemirir (Angst Essen Seele Auf, 1974) filmi, göçmen karşıtlığı, sınıf ve her türlü ayrımcılığın bireyler üzerindeki yıkıcı etkisini anlatır. Filmde, Fas'tan Almanya'ya çalışmak için gelen göçmen işçi Ali ile 60 yaşındaki Alman temizlikçi Emmi'nin aşkı konu edilir. Film, maduniyet, öteki etiği, ırksal travma, simgesel dışlama ve “abject” (tiksintiyle karışık bir korku) kavramları çerçevesinde ele alınabilir. Ayrıca, Ali'nin eşini aldattıktan sonra kendini alkole ve kumara vermesi, göçmen kimliğinin kusursuz olmadığını gösterir.

Tom Sawyer'ın yasaklanma nedenleri arasında şunlar bulunmaktadır: Ahlaki karakterin şüpheli bulunması. Irkçı unsurlar. Komünizmle ilişkilendirilme. Tom Sawyer, ABD'de tamamen yasaklanmamış olup, satın alınması, sahip olunması veya dağıtılması yasaldır.

"Victor Hugo'yu Çağırın Sefiller’i Baştan Yazsın" ifadesi, eğlenceli bir içerik olarak değerlendirilebilir. Bu tür içerikler, genellikle popüler kültür figürlerini veya yazarları mizahi bir şekilde ele alır ve belirli bir mesaj vermekten ziyade eğlendirme amacı taşır. Victor Hugo'nun "Sefiller" adlı eserini yeniden yazması talebi, gerçek bir mesaj veya bilgi sunmaz; daha çok dikkat çekici ve eğlenceli bir söylemdir.