SiyasiTarih

Yeraltı (2012) filminin sonunda, Muharrem (Engin Günaydın) fahişenin dizinde ağlayarak "İyi olmak istiyorum; ama bırakmıyorlar" der ve acı çekmekten haz aldığını, değişemeyeceğini, bunu kendisinin de istemediğini itiraf eder. Filmin final sahnesinde, Muharrem'in Dostoyevski'nin yeraltı adamına benzer bir eylemsizliğe mi yoksa Nietzsche'nin özgür insanına mı dönüştüğü belirsiz bırakılır; ancak yönetmen, izleyiciyi açıkça isyana davet eder.

Yavuz Bahadıroğlu'nun Yıldırım Bayezid kitabı, Osmanlı padişahı Yıldırım Bayezid'in hayatını ve mücadelelerini anlatır. Kitapta öne çıkan bazı konular şunlardır: Yıldırım Bayezid'in tahta çıkar çıkmaz Haçlılara karşı Niğbolu Zaferi'ni kazanması ve Balkanları emniyet altına alması; Anadolu'da birliği sağlamak için attığı cesur adımlar ve bu süreçte kan dökmeden birliği kurmaya çalışması; İstanbul'u üç kez kuşatması, ancak Batı'dan Haçlılar ve Doğu'dan Timur'un fırsat vermemesi; Adalet, sürat ve keskin zekasıyla birçok başarıya imza atması; İlim ve mimariye verdiği önem, Bursa'da Ulu Cami ile Yıldırım Cami başta olmak üzere birçok eser yaptırması. Kitap, Yıldırım Bayezid'in bir aksiyon insanı olarak cesaretini ve kararlılığını vurgular.

Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluş dönemi ile yükselme dönemi arasındaki temel farklar şunlardır: Kuruluş Dönemi (1299-1453): Osmanlı Devleti, 1299 yılında Osman Gazi tarafından Söğüt'te kuruldu. Bu dönemde, Bizans İmparatorluğu'nun zayıflamasından yararlanılarak Anadolu'da güç kazanıldı ve fetihlerle topraklar genişletildi. Bursa'nın 1326'da alınması, devletin merkezi otoritesini güçlendirdi. Yükselme Dönemi (1453-1579/1608): 1453'te Fatih Sultan Mehmet'in İstanbul'u fethetmesiyle Bizans İmparatorluğu'na son verildi. Osmanlı, bu dönemde bir dünya gücü haline geldi ve en geniş sınırlarına ulaştı. Kanuni Sultan Süleyman döneminde, imparatorluk Avrupa ve Orta Doğu'da genişleyerek zirve noktasına ulaştı. Yükselme dönemi, imparatorluğun en güçlü ve etkili devridir.

Şer'iyye sicilleri, Osmanlı tarihi ve sosyolojisi için önemli kaynaklar arasında yer alır. Bu sicillerin önemli olmasının bazı nedenleri şunlardır: Toplumsal tarih: Sicillerde, yaklaşık olarak son 500 yıllık toplumsal tarih, kültür ve medeniyetin detayları yer alır. Günlük hayat: Sicillerde, Osmanlı gündelik hayatı, aile yapısı, kadınların sosyal hayattaki rolü ve ekonomik faaliyetler gibi konular gerçekçi bir şekilde yansıtılır. Hukuk ve adalet: Osmanlı hukuk sisteminin işleyişi, kadıların görev ve yetkileri, hukuki işlemlerin onay süreci hakkında detaylı bilgiler sunar. Arşiv değeri: Noterlik işlemleri, vakıf muhasebeleri, evlilik, alım satım, imar, vergi takibi gibi konularda yapılan işlemleri ve dava kayıtlarını içerir. Restorasyon ve mimari: Bir yapının mülkiyet durumu, mimari özellikleri ve çevresindeki yapılaşmaya ilişkin bilgiler, restorasyon çalışmalarında bu sicillerden elde edilir.

13. yüzyılın sonlarında Anadolu, Balkanlar ve Avrupa'nın genel durumu şu şekildedir: Anadolu: 1242'de Moğolların Kösedağ'da Anadolu Selçuklu ordusunu yenmesinin ardından Anadolu'da siyasi kargaşa ve adaletsiz yönetim nedeniyle Babai isyanları gibi olaylar yaşanmıştır. Balkanlar: Sırp İmparatorluğu, Osmanlı'nın yükselişiyle güç kaybetmiş ve 15. yüzyıl ortalarında çökmüştür. Avrupa: 13. yüzyıl, Avrupa'da Rönesans'ın başlangıcı ve Fransız Devrimi gibi yenileşme hareketlerinin öncüsü olarak kabul edilir.

Çin, tarih boyunca birçok farklı hanedan ve devlet tarafından yönetilmiştir. İşte bazı örnekler: Xia Hanedanı: M.Ö. 2200-1700 yılları arasında Çin'i yöneten ilk "efsanevi olmayan" hanedandır. Shang Hanedanı: M.Ö. 1600-1046 yılları arasında hüküm sürmüştür. Zhou Hanedanı: M.Ö. 1122-256 yılları arasında var olmuştur. Qin Hanedanı: M.Ö. 221'de Çin Şi Huang tarafından kurulmuş ve Çin'i birleştirmiştir. Han Hanedanı: M.S. 220'ye kadar sürmüş, İpek Yolu'nu açmış ve Çin'i Hindistan sınırına kadar genişletmiştir. Yuan Hanedanı: 1271-1368 yılları arasında Moğol hükümdarı Kubilay Han tarafından kurulmuştur. Ming Hanedanı: 1368-1644 yılları arasında hüküm sürmüş, Çin'i yeniden birleştirmiş ve sanat alanında zirveye ulaşmıştır. Qing Hanedanı: 1644-1912 yılları arasında son Çin hanedanı olarak var olmuştur. 1949'da Çin Komünist Partisi, Çin Halk Cumhuriyeti'ni kurmuş ve Çin'in yönetimini üstlenmiştir.

Dört Silah Şövalyesi olarak bilinen Tapınak Şövalyeleri, 1307 yılında Fransa Kralı IV. Philippe'in emriyle yolsuzluk, aşırı gurur ve açgözlülük suçlamalarıyla yasaklanmıştır. Yasaklama nedenleri arasında ayrıca: Askeri ve mali tehdit oluşturma: Tapınak Şövalyeleri'nin sahip oldukları ayrıcalıkları kötüye kullandıkları ve yeterince denetlenmedikleri düşüncesi; Diğer tarikatlarla çatışma: Özellikle Hospitalier Şövalyeleri ile yaşadıkları anlaşmazlıklar; Dini ve siyasi baskılar: Papa V. Clement'in de desteğiyle, tarikatın İsa'yı inkâr ettiği ve haça saygısızlık yaptığı yönündeki söylentiler.

1071 yılında Anadolu'nun haritası şu şekildeydi: Bizans İmparatorluğu Hakimiyeti: Anadolu'nun büyük bir kısmı Bizans İmparatorluğu'nun kontrolü altındaydı. Selçuklu Akınları: Selçuklu Türkleri, Bizans topraklarına akınlar düzenliyordu. Önemli Bölgeler: Kars, Pasinler, Erzurum gibi bölgeler Selçukluların kontrolüne geçmişti. Beylikler: Malazgirt Zaferi'nden sonra, özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu'da Saltuklular, Danişmendliler ve Mengücekliler gibi beylikler kurulmaya başlandı. 1071 Malazgirt Meydan Muharebesi'nin ardından, Selçuklu Türkleri Anadolu'ya yönelik fetihlerini hızlandırdı ve kısa sürede Anadolu'nun büyük bir kısmını ele geçirdi.

Rusya tarihini anlatan bazı kitaplar: "Rusya Tarihi: Başlangıçtan 1917'ye Kadar", Akdes Nimet Kurat. "Rusya ve Ruslar: Erken Dönemden 21. Yüzyıla", Geoffrey Hosking. "Rusya Tarihi - Kısa Dünya Tarihleri", İlyas Topsakal. "Rusya'nın Kısa Tarihi", Paul Bushkovitch.

1789 Fransız Devrimi'nde işçi ayaklanmasının başlıca nedenleri şunlardır: Ekonomik zorluklar: Artan nüfusla birlikte iş büyümesi yetersiz kalmış, bu da yoksulluğu artırmıştır. Ağır vergiler: Halk, özellikle işçiler, ağır vergiler altında ezilmiştir. Sosyal eşitsizlik: Soylular ve din adamları geniş imtiyazlara sahipken, halkın hiçbir hakka sahip olmaması, işçileri isyan noktasına getirmiştir. Demokratik istekler: Fransız aydınlarının eserleri ve çevresindeki ülkelerde görülen demokratik yönetimlere özenilmesi, işçilerin mevcut rejime karşı tepki göstermesine neden olmuştur. Mutlak monarşi: Fransa'nın mutlak monarşiyle yönetilmesi ve krallık rejiminin baskısı, halkı ezmiştir.

Babür İmparatorluğu, en geniş olduğu dönemde Hindistan, Pakistan, Bangladeş ve Afganistan topraklarını kapsamaktaydı. Babür Şah'ın 1526 yılında Panipat yakınlarındaki savaşta galip gelmesiyle fethedilen topraklar ise şu şekilde sıralanabilir: Delhi Sultanlığı; Agra ve Hanpur; Pencap ile Senâb arasındaki bölgeler. İlerleyen yıllarda bütün kuzey Hindistan Babür İmparatorluğu'nun kontrolü altına girmiştir.

Britanya İmparatorluğu, en güçlü döneminde 35,5 milyon kilometrekarelik bir alana sahipti ve bu da dünya kara alanının yaklaşık %24’ünü kapsıyordu. Bu ölçülere göre, Britanya İmparatorluğu, tarihin en büyük imparatorlukları arasında yer almaktadır. Ancak, en büyük olduğu ülke olarak spesifik bir bilgi bulunmamaktadır. Britanya İmparatorluğu'nun en geniş sınırlarına 1918 yılında, Versay Antlaşması'nın ardından ulaştığı ve bu dönemde 4.700.000 km²'lik toprak ve 13 milyonluk nüfus kazandığı belirtilmektedir.

Milli Mücadelede iç ve dış isyanların çıkmasının bazı nedenleri: Dış isyanlar: İtilaf Devletleri'nin, azınlıkları isyan çıkarmaya yönlendirmesi ve bu süreçte silah desteği sağlaması. İç isyanlar: Uzun savaş yılları ve yenilgiler: Halkta bıkkınlık, yorgunluk, yokluk ve ümitsizlik yaratması. Asker kaçakları: Halkın fedakârlıktan ve sorumluluklardan kaçma eğilimi. Dini ve geleneksel bağlılık: Halifeye olan bağlılık ve bu bağlılıktan kişisel çıkar sağlayanların isyanları kışkırtması. Propaganda: İngilizlerin ve Padişahın, halkı Milli Mücadele'ye karşı kışkırtması. Siyasi nedenler: Damat Ferit Paşa önderliğindeki İstanbul Hükümeti'nin, Milli Mücadele'yi engelleme çabaları.

Frig uygarlığının yok olmasının başlıca nedenleri şunlardır: Kimmer istilaları. Asur ve Lidya baskıları. İç siyasi istikrarsızlık. Frigler, Pers İmparatorluğu'nun egemenliği altına girse de, siyasi bir güç olarak tarih sahnesinden silinmişlerdir.

Ankara Savaşı'ndan sonra Osmanlı'da taht kavgalarının yaşanmasının sebebi, Osmanlı hükümdarı Yıldırım Bayezid'in hayattaki beş oğlundan dördü arasındaki taht kavgalarıdır. Bu taht kavgalarına giren Yıldırım Bayezid'in oğulları şunlardır: Emir Süleyman; İsa Çelebi; Musa Çelebi; Çelebi Mehmed (I. Mehmed). Ankara Savaşı'ndan sonra Osmanlı Devleti'nde yaşanan taht kavgaları, "Fetret Devri" veya "Fasıla-i Saltanat" olarak adlandırılır.

Oral Sander'in "Siyasi Tarih" kitabı, devletlerden, devletlerin ortaya çıkışından, değişim, gelişim ve yıkılışlarından, ayrıca devletler arasındaki siyasal ve ekonomik ilişkilerden söz eder. Sander, siyasi tarihi çok yönlü ve disiplinlerarası bir çerçevede ele almış, uygarlık tarihi ve kültür tarihi temeline oturtmuştur. Sander'in öngörüleri arasında, laikliğin önem kaybetmesiyle dinsel çağrıların güçlenmesi ve bu durumun gelecekte uluslararası ilişkilerde etkili olabilmesi yer alır. Kitap, iki ciltten oluşur: 1. İlkçağlardan 1918'e. 2. 1918-1994.

Yasemin Yolu, 1996-1999 yılları arasında siyonist rejimin işgal ettiği Lübnan'ın güneyindeki bir köy halkının yaşam mücadelelerini, sosyal hayatlarını ve işgale karşı savaşlarını konu alır.

Timothy E. Gregory'nin "Bizans Tarihi" kitabı, Bizans İmparatorluğu'nun MS 306'dan 1453'teki düşüşüne kadar olan tarihini ele alır. Eser, Bizans kültürünün zenginliğini ortaya koyarken, Bizans'a dair kalıplaşmış fikirleri de sorgulamayı amaçlar.

Tarihsel süreçte Eş'arîlik ve Mâtürîdîlik ilişkisi, çeşitli bağlamlara ve değişkenlere bağlı olarak farklı şekillerde gelişmiştir. Bölgesel Farklılık: Doğu ve batı bölgelerinde farklı dinamikler etkili olmuştur. Etkileşim ve Zihniyet Yapısı: Eş'arîlik, felsefe ve tasavvufla etkileşimi nedeniyle eklektik bir yapı sergilerken, Mâtürîdîlik daha sabit bir zihniyet yapısına sahiptir. İhtilaflar ve Ortak Zemin: İki mezhep, özellikle tekvîn sıfatı gibi kelâmî meseleler ve Hanefî-Şâfiî aidiyetlerinden dolayı fıkhî konularda karşı karşıya gelmiştir. Bu ilişkiyi kapsamlı bir şekilde ele alan çalışmalar arasında Mehmet Kalaycı'nın "Tarihsel Süreçte Eş'arîlik-Mâtürîdîlik İlişkisi" adlı eseri bulunmaktadır.

Yeşilköy (Ayastefanos) Antlaşması, 3 Mart 1878 tarihinde İstanbul'un Yeşilköy semtinde imzalanmıştır.