Şeftali

Tatlı ve sulu şeftali cinslerinden bazıları şunlardır: Hale; Sarıpapa; Sarıyemiş; Adıyaman. Şeftali, gülgiller (Rosaceae) familyasından çok sulu bir yaz meyvesidir.

1 litre şeftali suyu için yaklaşık 1 kg olgun şeftali gereklidir. Şeftalilerin cinsine, olgunluk derecesine ve kullanılan yönteme göre değişiklik gösterebilmekle birlikte, 1 kg taze şeftaliden yaklaşık 600-700 ml şeftali suyu elde edilebilir. Bu durumda, 1 litre şeftali suyu için 1,5-2 kg şeftali kullanılması gerekmektedir.

Şeftali, en iyi süzek, killi, kumlu, çakıllı, milli, derin ve çabuk ısınan alüviyal topraklarda yetişir. Şeftalinin toprak isteği, üzerinde bulunduğu anaca göre değişiklik arz eder. Şeftali için uygun toprak özellikleri: pH değeri: 6-7 arasında olmalıdır. Toprak tabakası derinliği: 1 metreden fazla olmalıdır. Taban suyu: Taban suyu seviyesi düşük olmalıdır. Kireç oranı: %12 dolaylarında olmalıdır. Şeftali, ağır ve nemli topraklarda iyi sonuç vermez; bu topraklarda mantar hastalıkları ve çürüme riski artar.

Şeftali ağacı, yaz aylarında 7-10 günde bir, kış aylarında ise 10-15 günde bir sulanmalıdır. Sulama sıklığı, hava sıcaklığı, yağış miktarı, toprağın fiziksel yapısı ve taban suyu yüksekliği gibi faktörlere bağlı olarak değişebilir.

Şeftali için en iyi azotlu gübreler arasında üre, amonyum nitrat ve amonyum sülfat bulunmaktadır. Azotlu gübreler, özellikle büyüme döneminde şeftali fidanlarına uygulanmalıdır. Gübre seçiminde, fidanın türüne, yaşına ve toprak yapısına dikkat etmek önemlidir. En uygun gübre seçimi için bir tarım uzmanına danışılması önerilir.

Suzan Şimşek sulu şeftali hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, sulu şeftali genellikle Akdeniz, Marmara ve Ege bölgelerinde yetiştirilir. Türkiye'de şeftali yetiştiriciliği yapılan bazı iller: Bursa; Çanakkale; Sakarya; Antalya; Mersin; Aydın. Şeftali, sıcak ve ılıman iklimleri sever, ancak farklı iklim koşullarına da uyum sağlayabilir.

Bursa, şeftali yetiştiriciliği için daha uygundur. Türkiye'de en fazla şeftali üretilen il Bursa'dır. Erzincan'da ise şeftali yetiştiriciliği yapılmamaktadır. Erzincan, genellikle daha soğuk ve yüksek rakımlı bir bölgedir ve şeftali için gerekli olan sıcak ve güneşli iklimi sunmaz. Şeftali yetiştiriciliği için uygun koşullar: İklim: Ilıman kışlar ve sıcak, kurak yazlar. Toprak: İyi drene olan, kumlu-tınlı topraklar. Güneş ışığı: Bol güneş alan bölgeler.

Şeftali, yaz mevsiminde yetişir. Genellikle haziran ve temmuz aylarında satışa sunulur. Şeftali, Türkiye'de özellikle Ege, Akdeniz ve Batı Anadolu bölgelerinde yetiştirilir.

Şeftali ihracatı genellikle yaz mevsiminde, özellikle Haziran ve Temmuz aylarında yapılır. Türkiye'de şeftali ihracatı, 1 Ocak - 12 Haziran 2024 tarihleri arasında önemli bir artış göstermiştir. 2024 yılında şeftali ihracatı, 1 Ocak - 12 Haziran döneminde 94 milyon dolardan 125 milyon dolara yükselmiştir. 2025 yılı için de benzer dönemlerde (Haziran-Temmuz) şeftali ihracatının yapılması beklenmektedir. Ancak, tam tarihler hava koşullarına ve piyasa koşullarına bağlı olarak değişebilir.

Şeftali ağacı, kış donları geçtikten ve ilkbahar gelişme devresinin başlamasından bir süre önceki devrede budanmalıdır. Tomurcukların patlamasından sonra yapılacak budamalar, verimi azaltma riski taşır. Şeftali ağacını budamak için en uygun zamanı belirlemek amacıyla bir uzmana danışılması önerilir.

Su ağacı olarak belirtilen bir ağaç türü bulunamamıştır. Ancak, bazı meyve ağaçlarının ortalama meyve verme süreleri şu şekildedir: Kayısı: Bodur veya yarı bodur fidan ise 1-2 yıl, klasik anaçlı fidan ise 4 yıl sonra meyve vermeye başlar. Şeftali: Dikilen fidan kurallara uygun şekilde dikilmiş ve yeterli besini almışsa iki yıl sonra meyve vermeye başlar, ancak istikrarlı bir şekilde verime ulaşması 5 yılı bulabilir. Ceviz: 4 yaşından itibaren meyve vermeye başlar. Kiraz: 4-5 yaşında verime geçer, tam verime 8-10 yılda ulaşır. Meyve verme süresi, ağacın türü, bakım koşulları ve çevresel faktörler gibi çeşitli unsurlara bağlı olarak değişebilir.

Hayır, şeftali turunçgillerden sayılmaz. Turunçgiller, limon, portakal, mandalina, greyfurt gibi meyveleri kapsayan bir bitki topluluğudur.

Tüysüz şeftalinin adının nektarin olmasının sebebi, şeftalinin genetik bir mutasyonu olmasıdır. Nektarin, erik ve şeftalinin aynı dalda aşılanmasıyla elde edilir. Nektarin ayrıca halk arasında tüysüz şeftali olarak da bilinir.

Alkolsüz şeftali kokteyline konabilecek malzemelerden bazıları şunlardır: taze şeftali suyu; sade maden suyu; limon; buz; böğürtlen veya Frenk üzümü; Hindistan cevizi şurubu; frenk üzümü kreması. Ayrıca, taze sıkılmış şeftali suyu yerine piyasada satılan hazır şeftali suları da kullanılabilir. Alkolsüz şeftali kokteyli tariflerine şu sitelerden ulaşılabilir: lepleziz.com; lezzet.com.tr; nefisyemektarifleri.com; muthisyemektarifleri.com; kokteyltarifi.com.

Evet, beyaz çay ve şeftali birlikte içilebilir. Şeftalili beyaz çay, beyaz çay yapraklarının yanı sıra doğal olarak kurutulmuş küçük şeftali parçaları içeren bir karışımdır. Ayrıca, soğuk çay yapımında da beyaz çay ve şeftali birlikte kullanılabilir. Evde, şeker ilavesiz ve katkı maddesi içermeyen doğal tariflerle hazırlanan soğuk çaylar çok daha sağlıklı ve güvenlidir.

Mersin'deki şeftali bahçelerinden bazıları şu yerlerde bulunmaktadır: Arslanköy: Mersin Toroslar Arslanköy Camız Pınarı mevkiinde satılık şeftali bahçesi bulunmaktadır. Tepeköy: Mersin Mezitli Tepeköy Mahallesi'nde 250 ağaçlı şeftali bahçesi yer almaktadır. Evrenli Köyü (Kamışlı): Mersin'de "Şeftali Bahçesi" isimli bir bahçe bulunmaktadır. Ayrıca, Mersin'in çeşitli bölgelerinde yerel pazarlar, çiftçi pazarları ve organik ürünler satan dükkanlarda Tepeköy şeftalisi gibi çeşitli şeftali türleri bulunabilir.

Şeftali ağaçlarında budama sırasında ana dallar üzerinde 20-25 cm ara ile çıkış yerleri ve yönleri farklı dallar bırakılır. Dalların uzunluğu 50-60 cm'den fazla ise 1/3 oranında uçları kesilmelidir. Ayrıca, ana dalların uçları bir yan dal üzerinde kesilmeli ve uç kısmında birbirine yakın iki veya daha fazla dal bırakılmalıdır. Şeftali ağaçlarında yardımcı dalların seçimi yapılırken, sol veya sağ taraftan yan üste doğru gelişim ve büyüme gösteren sürgünler tercih edilmelidir. Şeftali ağaçlarında uygulanacak şiddetli budama işlemleri, ağaç tacının ufalmasına ve ağaçların geç meyveye yatmasına neden olabilir. En doğru budama tekniği için bir uzmana danışılması önerilir.

Çinko eksikliğinin şeftali ile nasıl anlaşılabileceğine dair bir bilgi bulunamamıştır. Ancak, çinko eksikliğinin bazı belirtileri şunlardır: ciltte kuruma ve döküntü; ağız çevresinde yara; saç dökülmesi; tırnakta leke ve kırılganlık; tat ve kokuda azalma; daha sık enfeksiyon geçirme; geç iyileşen yaralar; iştahsızlık; ishal; çocuklarda büyüme de gecikme. Çinko eksikliği belirtileri varsa, bir doktora başvurulması önerilir.

Pişmiş şeftali aroması yapmak için aşağıdaki malzemeler ve adımlar izlenebilir: Malzemeler: 3 adet olgun şeftali; 1 su bardağı su; 1 su bardağı şeker; 1 tatlı kaşığı limon suyu; 5-6 adet karanfil (isteğe bağlı). Yapılışı: 1. Şeftalileri iyice yıkayın ve kabuklarını soyun. 2. Şeftalileri küçük parçalara kesin ve bir tencereye yerleştirin. 3. Üzerine suyu ekleyin ve kaynamaya bırakın. 4. Kaynadıktan sonra, şeker ve limon suyunu ekleyin. 5. İsteğe bağlı olarak karanfilleri de ekleyin ve karışımı kısık ateşte 20-30 dakika pişirin. 6. Pişirme işlemi tamamlandıktan sonra, karışımı bir süzgeçten geçirerek posasını ayırın. 7. Elde edilen sıvıyı sterilize edilmiş bir şişeye dökün ve buzdolabında saklayın. Bu yöntemle yapılan aroma, içeceklerde, pastalarda, yoğurt ve süt ürünlerinde, şekerlemelerde kullanılabilir. Aromaların üretimi, satışı, ithalatı ve gıda üretiminde kullanımı Türk Gıda Kodeksi Mevzuatı ile düzenlendiğinden, aroma yapımı ve kullanımı sırasında bu düzenlemelere uyulması önemlidir.

Şeftali ağacı, susuzluğa dayanımı olmayan ve sulama ihtiyacı olan bir ağaçtır. Yıllık ortalama yağış miktarının 600 mm ve üzeri olduğu yerlerde şeftali ağacı ekstradan sulanmaya ihtiyaç duymaz. 600 mm'nin altında yağış alan yerlerde ise 2 ila 3 kez sulama yapılması yeterli olacaktır. Hasat bittikten sonra sulamanın iklim ve toprak yapısına göre değişip yazları 7-10 günde bir, kışları 10-15 günde bir yapılması önerilir.