Radyasyon

Elektromanyetik ışınlar arasında zararlı olarak kabul edilenler şunlardır: 1. Mikrodalgalar: Yüksek düzeyde maruziyet doku ısınmasına ve yanıklara neden olabilir. 2. Ultraviyole (UV) ışınları: Güneş yanığı, cildin erken yaşlanması ve DNA hasarı gibi cilt kanserlerine yol açabilir. 3. X ışınları: Yüksek dozda maruziyet kanser riskini artırabilir ve hücrelerde mutasyonlara yol açabilir. 4. Gama ışınları: Hücre ve dokularda ciddi hasara neden olabilir, sağlıklı dokulara maruz kalması zararlı olabilir. Ayrıca, cep telefonları ve baz istasyonlarından yayılan elektromanyetik radyasyon da sağlık sorunlarına yol açabilir.

Doruk DRTİ iki farklı alanda faaliyet göstermektedir: 1. Doruk Radyasyon Teknolojileri: Bu şirket, radyoterapi sektöründe malzeme satışı, danışmanlık hizmeti, eğitim ve teknik destek sunmaktadır. 2. Doruk Teknoloji: Bu firma ise mühendislik ve müşavirlik hizmetleri vermekte, kablo gençleştirme ve kablo kürü gibi alanlarda çalışmaktadır.

Castle Bravo nükleer bombasının etkileri uzun süre devam etti: 1. Radyasyon: Patlamadan kaynaklanan radyoaktif serpinti, test bölgesinden 7.000 mil karelik bir alana yayıldı ve çevredeki adaları, özellikle Rongelap ve Utirik'i kirletti. 2. Ekonomik ve Politik Etkiler: Olay, uluslararası toplumda büyük tepkiye yol açtı ve nükleer denemelerin yasaklanması çağrılarını artırdı. 3. Kültürel Etki: Patlama, "Fallout" teriminin popülerleşmesine ve nükleer silahların tehlikeleri hakkında farkındalık yaratan filmlerin yapılmasına katkıda bulundu.

Isının yayılma yolları üç ana kategoriye ayrılır: iletim, konveksiyon ve radyasyon. 1. İletim: Isının doğrudan temas yoluyla yayılmasıdır. 2. Konveksiyon: Isının sıvılar ve gazlar içinde hareket etmesiyle yayılmasıdır. 3. Radyasyon: Isının boşlukta yayılmasıdır.

Bomba patladığında renk çıkmasının nedeni, patlamanın ardından oluşan ateş topu ve mantar bulutudur. Ateş topu, fisyon tepkimesi sonucu oluşur ve patlamanın ilk anlarında ultraviyole, kızılötesi ve görünür dalga boylarında radyasyon yayarak parlak bir renk alır. Mantar bulutu, patlamanın yükselen gazlarının yoğunlaşması ve tozun birleşmesiyle oluşur. Bu bulut, yukarı doğru genişlerken büyümeye devam eder ve farklı renklerde görünebilir.

Gonad koruyucu, genital bölgenin radyasyonun yıkıcı etkilerine karşı korunmasını sağlar. Bu koruyucular, radyasyon alımının yumurtalıklar üzerinde oluşturabileceği zararlı etkileri önlemek için kullanılır.

Morötesi ışınlar, görünür ışıktan daha tehlikelidir çünkü daha yüksek enerjiye sahiptirler ve DNA molekülleri üzerinde kimyasal etkilere yol açabilirler. Morötesi ışınların zararları şunlardır: - Cilt hasarı: Cilt hücrelerinin zayıflamasına veya ölmesine, kırışıklıklara ve cilt kanserlerine neden olabilir. - Göz hasarı: Korneaya zarar vererek katarakt oluşumuna ve görme problemlerine yol açabilir. - Genetik mutasyonlar: DNA hasarına bağlı olarak genetik mutasyonların ortaya çıkmasına sebep olabilir. Bu nedenle, morötesi ışınlara fazla maruz kalmaktan kaçınılmalı ve güneşlenirken güneş kremi ve güneş gözlüğü gibi koruyucu önlemler alınmalıdır.

Evlerde radon ölçümü zorunlu değildir, ancak sağlık açısından önerilir. Radon gazı, toprak ve yer altı kayalarında bulunan radyumun bozulmasıyla oluşan ve akciğer kanserine yol açabilen radyoaktif bir gazdır. Türkiye'de radon ölçümüyle ilgili yasal bir zorunluluk bulunmamakla birlikte, bazı kurumlar ve kuruluşlar bu hizmeti sunmaktadır.

1986'da Türkiye'de radyasyon alarmı verilmesinin sebebi, Çernobil Nükleer Santrali'nde meydana gelen felakettir. 26 Nisan 1986'da Ukrayna'nın Çernobil kentindeki nükleer santralde meydana gelen patlama ile başlayan felaket, dünya çapında etkileri hissedilen bir krize dönüşmüştür. Türkiye'de radyasyon alarmı verilmesine sebep olan olaylar şu şekilde özetlenebilir: Radyasyon yüklü bulutlar. İkinci radyasyon bulutu. Resmi yanlış bilgilendirme. Üniversitelere bilimsel araştırma yasağı. Türkiye'de radyasyon alarmı verilmesi, aynı zamanda Türkiye'nin fındık ihracatını da olumsuz etkilemiştir.

Telefondan yayılan radyasyon, kullanım mesafesi ve cihazın gücüne bağlı olarak değişir. 1 cm uzaklıkta tutulan bir telefon, radyasyonu %20 oranında azaltır. 5G teknolojisinin yaygınlaşmasıyla birlikte, çevresel ve sağlık sorunlarına yol açabilecek daha fazla radyasyon yayılması beklenmektedir.

Doz eşdeğeri birimi sievert (Sv)'dir.

Gama radyasyonu çeşitli yöntemlerle tespit edilir: 1. Geiger-Müller Sayaçları: İyonlaştırıcı radyasyonu tespit etmek için kullanılır, gama ışınları geçtiğinde gaz parçacıklarını iyonize eden bir gaz dolu tüp içerir. 2. Sintilasyon Dedektörleri: Gama radyasyonu ile etkileşime girdiğinde ışık yayan malzemeler kullanır, bu ışık daha sonra elektrik sinyallerine dönüştürülür. 3. Yarı İletken Dedektörler: Silikon veya germanyum gibi malzemeler kullanarak gama ışınlarını tespit eder, yüksek çözünürlük ve verimlilik sunar. 4. İyonizasyon Odaları: Radyasyonun bir odadaki gazı iyonlaştırmasına izin vererek gama radyasyonunu ölçer, iyonizasyon yüklü parçacıklar üretir ve radyasyon seviyesi ile ilişkili bir akım oluşturur. 5. Dozimetreler: Radyoaktif ortamlarda çalışan bireyler tarafından giyilir, biriken radyasyon dozunu ölçer. Ayrıca, uzaydaki gama ışınlarını tespit etmek için yörüngeye yerleştirilen teleskoplar da kullanılır, örneğin NASA'nın Fermi Gama Işını Teleskobu.

Radyasyon doz düzeyleri, Nükleer Düzenleme Kurumu (Kurum) tarafından belirlenir.

Van Allen Kuşağı, hem tehlikeli hem de koruyucu özelliklere sahiptir. Tehlikeli yönleri şunlardır: - Kuşakların içindeki yüksek enerjili radyasyon, uyduları ve uzay araçlarını normalden daha yüksek radyasyon seviyelerine maruz bırakarak elektronik cihazların arızalanmasına yol açabilir. - İnsan sağlığı için de zararlı olabilir; uzun süre bu bölgede bulunmak, DNA hasarına ve kansere neden olabilir. Koruyucu yönleri ise şunlardır: - Dünya'nın manyetik alanı tarafından oluşturulan bu kuşaklar, Güneş'ten ve kozmik uzaydan gelen zararlı parçacıklara karşı bir kalkan görevi görür ve yüzeyin yaşamını korur.

Radyasyon sembolü, iyonlaştırıcı radyasyonu belirtmek için ters üçgen şeklinde değildir. Bu sembol, üç yapraklı yonca formunu andıran ve gölgeli üçgen olarak tanımlanan bir semboldür. Bu sembol, ilk kez 1946'da California Üniversitesi Berkeley Radyasyon Laboratuvarı'nda ortaya çıkmıştır ve uluslararası alanda iyonlaştırıcı radyasyon uyarı işareti olarak kabul edilmektedir.

Radyasyon fiziği final konuları genellikle aşağıdaki başlıkları içerir: 1. Radyasyonun Madde ile Etkileşimleri: Fotonlar, elektronlar ve yüklü parçacıkların madde ile etkileşimleri. 2. Radyoaktif Bozunum: Radyoaktivite, çekirdek dengesizliği, doğal ve yapay radyoaktivite, çeşitli radyoaktif bozunumlar. 3. Nötron Etkileşimleri: Nötron kaynakları, nötronların madde ile etkileşimleri, menzil ve yavaşlama zamanı. 4. Röntgen ve BT Fiziği: X-ışını oluşumu, bilgisayarlı tomografi fiziği. 5. Manyetik Rezonans (MR) ve Ultrason Fiziği: MR ve ultrason uygulamaları. 6. Nükleer Tıp ve Radyoterapi: Radyasyonun tıbbi uygulamaları ve radyoterapi. 7. Radyasyonun Biyolojik ve Kimyasal Etkileri: Radyasyonun canlı organizmalar ve çevre üzerindeki etkileri. 8. Radyasyondan Korunma: Doz birimleri, radyasyondan korunma yöntemleri ve sınırları.

MR (Manyetik Rezonans) taramasında radyasyon etkisi yoktur, çünkü bu yöntemde X ışınları veya iyonlaştırıcı radyasyon kullanılmaz.

Radyasyonun en büyük nedenleri doğal ve yapay radyasyon kaynakları olarak ikiye ayrılır: 1. Doğal radyasyon kaynakları: Güneş ışığı, kozmik ışınlar, yer altı madenler ve radyoaktif elementler (uranyum, radyum, toryum) gibi doğada kendiliğinden var olan kaynaklardır. 2. Yapay radyasyon kaynakları: Nükleer santraller, tıbbi uygulamalar (röntgen, CT taramaları), nükleer silah testleri ve radyoaktif malzemelerin endüstriyel kullanımı gibi insan faaliyetleri sonucunda oluşan kaynaklardır.

Atom patlaması sonrası radyasyonun etki süresi, radyasyonu yayan elementin yarı ömrüne bağlıdır. Radyasyonun etkisinin minimuma indiği bir nokta vardır ve bu, yarı ömrün on katı kadar bir süre sonunda gerçekleşir. Atom bombası patlamasından sonra, Hiroşima ve Nagazaki'de radyoaktivite sanıldığı kadar uzun bir süre devam etmemiş, patlamadan üç ay sonra tespit edilen radyoaktivite miktarı önemsenmeyecek bir düzeye inmiştir.

Gama ve X ışınları arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Enerji ve Dalga Boyu: Gama ışınları, X ışınlarından daha yüksek enerjiye ve daha kısa dalga boyuna sahiptir. 2. Köken: Gama ışınları, uyarılmış bir çekirdeğin içindeki enerji geçişlerinden veya atom altı parçacıkların etkileşimlerinden kaynaklanırken, X ışınları bir atomun çekirdeğini çevreleyen elektron bulutunun içindeki geçişlerden kaynaklanır. 3. Kullanım Alanları: Gama ışınları, tıpta kanser tedavisinde ve gıda ışınlamasında kullanılırken, X ışınları tıbbi görüntülemede ve endüstriyel kusur tespitinde kullanılır.