Radyasyon

Hastaya uygulanan radyasyon dozunun ölçüm birimi Gray (Gy)'dir.

Hamile kadınlar, iyonlaştırıcı radyasyon ve aşırı iyonlaştırıcı olmayan radyasyon kaynaklarından korunmalıdır. Korunma yöntemleri: 1. Tıbbi görüntüleme işlemleri: Gereksiz röntgen ve tomografi çekimlerinden kaçınılmalıdır. 2. Çevresel radyasyon: Nükleer santraller veya diğer radyasyon yayan endüstriyel tesislerden uzak durulmalıdır. 3. Çalışma ortamı: Radyasyon riski taşıyan mesleklerde çalışanlar, iş yerinde uygun koruyucu ekipman kullanmalıdır. 4. Genel sağlık: Bağışıklık sistemini güçlendirmek için sağlıklı bir diyetle beslenmek ve düzenli egzersiz yapmak önemlidir. Herhangi bir radyasyon endişesi durumunda, mutlaka bir sağlık uzmanına danışılmalıdır.

Atom bombasından sonra radyasyon nedeniyle mutasyona uğrayan yaklaşık 60.000 kişi hayatını kaybetti.

En tehlikeli radyasyon kaynakları arasında iyonlaştırıcı radyasyon türleri yer alır: alfa, beta, gama ışınları ve X ışınları. Diğer tehlikeli radyasyon kaynakları ise doğal ve yapay radyasyonlar olarak sınıflandırılabilir: - Doğal radyasyon kaynakları: Dünya'nın yapısı ve uzaydan gelen kozmik ışınlar gibi insan müdahalesi olmadan var olan kaynaklardır. - Yapay radyasyon kaynakları: Nükleer santraller, radyoaktif atıklar ve nükleer silahlar gibi insan faaliyetleri sonucu ortaya çıkan kaynaklardır.

Her iki cihaz da radyasyon yayar, ancak farklı frekanslarda. Televizyonlar, özellikle uzaktan kumanda cihazları, kızılötesi radyasyon yayar ve bu frekans, cep telefonları ve mikrodalga fırınlardan daha yüksektir. Cep telefonları ise 2.5 GHz mikrodalga aralığında elektromanyetik radyasyon yayar.

Radyak aleti, radyasyonu arayan, varlığını tespit eden ve ölçen bir cihazdır. Bu aletler, iki ana gruba ayrılır: 1. Esas Radyak Aletleri: Dozimetreler (ışınım dozunu ölçer) ve şiddetmetreler (ışınım sertliğini ölçer). 2. Destek Radyak Aletleri: Dozimetre şarj aleti ve radyoaktif kaynaklar.

SV (Sievert) değeri, radyasyon dozunun SI sistemindeki birimi olup, 1 J/kg (joule/kilogram) olarak kabul edilir.

Güçlü ve zayıf nükleer kuvvet günlük hayatta çeşitli alanlarda kullanılır: 1. Güçlü Nükleer Kuvvet: - Nükleer Enerji: Atom çekirdeklerinin parçalanması (fisyon) veya birleşmesi (füzyon) sonucu açığa çıkan enerji, elektrik üretiminde kullanılır. - Güneş Enerjisi: Güneş'in çekirdeğinde gerçekleşen füzyon tepkimeleri, Dünya'ya ışık ve ısı sağlar. 2. Zayıf Nükleer Kuvvet: - Tıbbi Görüntüleme ve Tedavi: Radyoaktif izotopların salınım davranışları, radyoterapi ve PET taramaları gibi tıbbi uygulamalarda kullanılır. - Karbon-14 Tarihlemesi: Eski fosillerin yaşını belirlemek için karbon-14 testi yapılır.

Dozimetre koruma kabı, dozimetrelerin dış etkenlerden korunması için kullanılan özel bir kap veya kılıftır. Bu kaplar, dozimetrelerin radyasyon alanı dışında muhafaza edilmesini sağlar ve ısı, nem, basınç gibi olumsuz koşullara maruz kalmalarını önler.

Evet, modemin yaydığı radyasyon uyku kalitesini etkileyebilir. Modemler, kablosuz internet sinyallerini yaymak için elektromanyetik dalgalar kullanır ve bu dalgalar düşük seviyede radyasyon içerir. Araştırmalar, elektromanyetik alanların uyku düzenini olumsuz etkileyebileceğini göstermektedir.

Kurşun önlükler hem tek taraflı hem de çift taraflı olarak üretilebilir.

Radyasyon biyolojisinde optimizasyon ilkesi, iyonlaştırıcı radyasyon içeren işlemlerde hastanın radyasyon maruziyetini, tanı veya tedavi hedefine ulaşacak en düşük seviyede tutmak anlamına gelir. Bu ilke, ALARA (As Low As Reasonably Achievable) olarak da bilinir ve şu şekilde uygulanır: 1. Görüntüleme cihazlarının doğru şekilde kullanılması ve ulusal/uluslararası standartlara uygun olması. 2. Görüntüleme parametrelerinin ve kurumsal korunma önlemlerinin gözden geçirilmesi. 3. Doz azaltma yöntemlerinin kullanılması ve görüntü kalitesinin korunması. 4. Zaman, mesafe ve zırhlama ilkelerinin dikkate alınması.

Fiber optik kablolar radyasyon yaymaz. Çünkü bu tür kablolar, veri iletimi için ışık sinyalleri kullanır ve elektromanyetik radyasyon üretmezler.

SAR (Specific Absorption Rate), özgül soğurma oranı anlamına gelir ve radyo frekanslarla çalışan mobil cihazların kullanıcıyı maruz bıraktığı radyasyonun kullanıcı tarafından emilme oranını ifade eder. SAR değeri, mobil cihazların yaydığı radyasyon oranını ölçmek için kullanılır ve birimi W/kg'dır.

Çernobil'deki "Fil Ayağı" olarak adlandırılan kütle, patlamadan sonra saatte yaklaşık 10.000 röntgen radyasyon yayıyordu. Günümüzde ise bu oran saatte yaklaşık 800 röntgene düşmüş durumdadır.

Radyosensitize edici etki, vücudun radyasyonun etkilerine karşı daha duyarlı hale gelmesi durumudur. Radyosensitize edici etkiler arasında mide bulantısı, kusma, ishal, baş ağrısı, halsizlik, iştahsızlık gibi semptomlar yer alır. Bazı radyosensitize edici maddeler: klorpromazin, sisplatin, doksorubisin gibi ilaçlardır.

Kurşun, tehlikeli yerlerde radyasyon koruması sağlamak için kullanılır çünkü yüksek yoğunluğu sayesinde gama ve X ışınlarını emerek absorbe eder. Bunun yanı sıra, kurşun aşağıdaki alanlarda da tehlikeli olarak kabul edilebilir: - Çevreye zararlı etkileri: Kurşun, doğaya zarar verebilecek toksit bir madde olarak bilinir. - Taşınma ve uygulama zorluğu: Ağır bir malzeme olması nedeniyle taşınması ve uygulanması zordur. - Kurşun zehirlenmesi riski: Kurşun maruziyeti, sağlık sorunlarına yol açabilecek kurşun zehirlenmesine neden olabilir.

BT'nin (bilgisayarlı tomografi) zararları şunlardır: 1. Radyasyon Maruziyeti: BT taraması sırasında yüksek dozda iyonize radyasyon kullanılır, bu da kanser riskini artırabilir. 2. Alerjik Reaksiyonlar: Kontrast maddeler, bazı bireylerde alerjik reaksiyonlara neden olabilir. 3. Böbrek Fonksiyonlarında Bozulma: Kontrast madde kullanımı, özellikle böbrek hastalığı olan hastalarda böbrek hasarına yol açabilir. 4. Veri Kaybı ve Gizlilik İhlalleri: BT sistemlerinin kötüye kullanımı, veri kaybına ve kullanıcı bilgilerinin kötü niyetli kişilerin eline geçmesine neden olabilir. 5. Fiziksel Sağlık Sorunları: Uzun süreli bilgisayar kullanımı, göz yorgunluğu, bel ve sırt ağrıları gibi sağlık sorunlarına yol açabilir.

RIC tıpta iki farklı anlamda kullanılabilir: 1. Reduced-Intensity Conditioning (RIC): Bu, kemoterapi ve radyasyon tedavisinin yoğunluğunu azaltarak yan etkileri sınırlayan bir tedavi yaklaşımıdır. 2. Rijit ise tıpta sert veya bükülmez yapılar için kullanılan bir terimdir.

X-ray ışınlarından koruyan kalkanlar şunlardır: 1. Kurşun Önlükler: Sağlık çalışanları ve hastalar, X-ray görüntüleme sırasında kendilerini dağınık radyasyondan korumak için kurşun önlükler kullanırlar. 2. Tiroid Kalkanları: Özellikle tıbbi muayenelerde kullanılan, tiroid bölgesini koruyan kurşun kalkanlar. 3. Gonad Kalkanları: Üreme organlarını korumak için kullanılan, radyasyon tedavisinin standart bir parçası olan kalkanlar. Bu kalkanlar, X-ray ışınlarının zararlı etkilerini minimuma indirmeye yardımcı olur.