OrtaAsya

Seyhun Nehri, Orta Asya'da yer alan ve tarihi Maveraünnehir bölgesine ait olan bir uygarlığa aittir.

Orta Asya Türklerinde boy sistemi, Türk topluluklarının örgütlendiği temel birimlerden biridir. Boy sistemi şu şekilde işler: 1. Oguş (Aile): Türk sosyal yapısının en küçük birimidir ve genellikle anne, baba ve çocuklardan oluşur. 2. Urug (Aileler Birliği): Birbiriyle kan bağı olan veya yakın olan ailelerin bir araya gelmesiyle oluşur. 3. Boy (Ok): Urugların birleşmesiyle meydana gelir ve her boyun bir beyi bulunur. 4. Budun (Millet): Boyların birleşmesiyle oluşur ve başında han bulunur. 5. İl (Devlet): Budunların birleşmesiyle oluşur ve en büyük topluluktur. Bu sistemde her boyun kendine ait toprakları ve askeri gücü vardı.

Orta Asya'nın en güzel kızı olarak kabul edilebilecek tek bir kişi yoktur, çünkü güzellik kavramı görecelidir. Ancak, Özbek kızları genellikle Orta Asya'nın güzel kadınları arasında gösterilir. Ayrıca, Tacikistan'da da çok güzel kızlar olduğu ve bu kızlar arasında Nigina Nazarova, Mozhdah Jamalzadakh gibi tanınmış isimlerin bulunduğu belirtilmektedir.

"Metal Fırtına 3: Kızıl Kurt" kitabı, Türk-Amerikan Savaşı'nı konu almaktadır. Hikaye, Gri Takım'ın kontrolsüz gücü Koray'ın Orta Asya'da aldığı önemli bir görevi ve Gökhan Birdağ'ın huzurunu bulduğunu sandığı bambaşka hayatını anlatmaktadır. Orkun Uçar, bu kitapta Şamanizm'le bilimkurgunun iç içe geçtiği sürükleyici bir yolculuk sunmaktadır.

Afanasyevo kültürü, Proto-Türkler olarak adlandırılan ilk Türk kültür sahalarından biridir. Afanasyevo kültürünün hangi Türk boyuna ait olduğuna dair spesifik bir bilgi bulunmamaktadır. Ancak, bu kültürün Altay Dağları ile Volga Nehri arasında etkili olduğu ve konargöçer bir yaşam tarzını yansıttığı bilinmektedir. Afanasyevo kültürünü sırasıyla Okunyev, Andronovo, Karasuk, Tagar ve Taştık kültürleri izlemiştir.

Ahmet Taşağıl'ın "Kök Tengri'nin Çocukları" kitabı, Orta Asya'dan Avrupa'ya kadar yayılan Türklerin İslamiyet öncesi tarihlerini bütüncül bir şekilde ele alır. Kitapta işlenen bazı konular: Türklerin kim olduğu ve kökenleri; Hangi dinlere inandıkları; Tarihlerinin ne zaman başladığı; Nasıl teşkilatlandıkları; Başarılarının nedenleri. Taşağıl, eserinde Çince belgelere önem vermiş, popüler tarihçiliğin yarattığı dezenformasyona karşı çıkmış ve Tölesler gibi az bilinen kavimler hakkında bilgiler sunmuştur.

Çinli seyyahların Orta Asya ile ilgili seyahat notları, çeşitli dönemlerde yazılmış ve farklı konuları ele alan birçok eseri içermektedir: 1. Hsüan Tsang Seyahatnamesi: 629-645 yılları arasında Çin'den Hindistan'a hacı olmak için giden bir Budist rahip olan Hsüan Tsang'ın seyahatlerini anlatır. 2. Wang Yen-Te Seyahatnamesi: 1419-1421 yılları arasında Timurlular hükümdarı Şahruh tarafından Çin'e elçi olarak gönderilen Wang Yen-Te'nin izlenimlerini içerir. 3. Tamim İbn Bahr Seyahatnamesi: Uygur sarayına giden Arap bir seyyahın, Uygurlar ve diğer Orta Asya toplulukları hakkındaki gözlemlerini kaydeder. 4. Fa Hsien Seyahatnamesi: 5. yüzyılda Çin'den Hindistan'a Budist sutralar getirmek amacıyla yola çıkan ve Hotan'dan geçen Fa Hsien'in, bu bölgeye dair anlatılarını içerir.

Göktürkler, Orta Asya bölgesinde yaşamışlardır.

Eşeklerin anavatanı Orta Asya'dır.

Tanrı Dağları, Orta Asya bölgesinde yer almaktadır. Bugünkü siyasi coğrafya dikkate alındığında, Özbekistan, Kazakistan, Kırgızistan ve Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin merkezi kısımlarına yayılmaktadır.

Bakü treni, Bakü-Tiflis-Kars (BTK) demiryolu hattı üzerinden geçmektedir.

Wilhelm Barthold'un Orta Asya tarihi hakkındaki başlıca eserleri şunlardır: 1. "Orta Asya Türk Tarihi Hakkında Dersler" (1927). 2. "Moğol İstilasına Kadar Türkistan" (1928). 3. "An Historical Geography of Iran" (1984). 4. "Rapor Hakkında Orta Asya'ya Bilimsel Bir Yolculuk" (1897). 5. "Kültürel Türkistan Hayatı" (Moskova, 1963-77).

Orta Asya'nın tarihi mirası, zengin ve çok yönlü bir kültürel birikimden oluşur. Bu miras şu şekilde özetlenebilir: 1. Mimari: Orta Asya'yı süsleyen camiler, medreseler ve minareler, Türklerin sanatsal hünerlerini ve mimari ustalıklarını yansıtır. 2. Edebiyat: Türk kültürü, sözlü geleneklerle derinden iç içedir ve Dede Korkut Kitabı gibi destanlar, Türk halkının tarihi, inançları ve değerlerini korur. 3. Görsel Sanatlar: Türkler, canlı renkler ve karmaşık desenler kullanarak tekstil, kilim ve keçe gibi sanatsal ürünler üretmişlerdir. 4. Bilim ve Felsefe: Orta Asya, Biruni, Harezmi ve İbn Sina gibi bilim insanlarıyla tanınır. 5. Göçebe Yaşam Kültürü: Göçebe yaşam tarzı, at kültürünün önemi ve askeri stratejilere etkisi gibi unsurlarla Orta Asya'nın tarihi mirasının bir parçasıdır.

Türk kültürü, Orta Asya coğrafyasına aittir.

Asya Hunları, tarih boyunca Orta Asya coğrafyası ve çevresindeki bölgelerden önemli ölçüde etkilenmiştir. Etkilendikleri coğrafya ve topluluklar arasında: - Yüe-çiler: Çin'i Orta Asya'ya bağlayan yollar ve ticari şehirler üzerinde bulunuyorlardı. - Tung-hular: Askeri açıdan Hunlardan daha güçlü olmalarına rağmen, sosyal ve kültürel olarak geri kalmışlardı. - Çin: Asya Hunları, Çin'in kuzeyindeki topraklara doğru genişleyerek Çin İmparatorluğu'nu tehdit etmişler ve bu durum Çin'in Çin Seddi'ni inşa etmesine yol açmıştır. Ayrıca, Asya Hunları'nın göçebe yaşam tarzı ve atlı savaşçılık yetenekleri, geniş bozkırlarda ve çevresindeki diğer göçebe topluluklar üzerinde de etkili olmuştur.

İslam coğrafyacılarına göre Türkler ve Türk ülkeleri şunlardır: 1. Orta Asya'da şehirler, ticaret ve sanatlar gelişmişti. 2. Batı Türkistan (Mâverâünnehir), İslam dünyasının en gelişmiş bölgesiydi. 3. Türk boyları, Çin'den Orta Avrupa'ya kadar yayılmıştı. 4. Önemli Türk ülkeleri arasında Hazarlar, Bulgarlar, Macarlar, Ruslar, Peçenekler ve Kıpçaklar bulunmaktaydı. Bu bilgiler, İbn Hurdadbîh, Ya’kubî, İbn Rusteh, Mesûdî gibi coğrafyacıların eserlerinde yer almaktadır.

Kaval, Anadolu ve Orta Asya yörelerine aittir.

"Tahtalı Köy" deyimi, Orta Asya'daki şaman inancından gelmektedir. Eski Türklerde, ölünün gömüldüğü yere ağaç parçaları veya tahta ile işaretleme yapılırdı. Ayrıca, Ankara'nın Kızılcahamam ilçesine bağlı Tahtalar Köyü de bulunmaktadır.

Türklerin Orta Asya'dan Anadolu'ya göç yolları iki ana istikamet üzerinden gerçekleşmiştir: 1. Kuzey Yolu: Bu yol, Hazar Denizi ve Karadeniz'in kuzeyindeki bozkırlara, oradan da Balkanlara ve Orta Avrupa içlerine kadar uzanmıştır. 2. Orta Yol: Hazar Denizi'nin güneyinden geçen bu yol, Oğuzların İslamiyet'i kabul ettikten sonra İran, Irak, Suriye gibi İslam ülkelerine ve Bizans'ın elinde bulunan Anadolu'ya yönelmeleriyle kullanılmıştır.

Timur'un kurduğu devlet, Timur İmparatorluğu veya Büyük Timur İmparatorluğu olarak adlandırılır.