Organeller

Lizozom ve salgı organeli aynı değildir. Lizozom, hücre içi sindirim enzimleri içeren, tek zarla çevrili bir organeldir ve yaşlanan hücreler ile organellerin yok edilmesinden sorumludur. Salgı organeli ise, hücrenin salgılarının üretilmesi, paketlenmesi ve salgılanmasından sorumlu olan Golgi cisimciği olarak adlandırılır.

Beyinde bulunan temel organeller şunlardır: 1. Beyin Sapı: Nefes, kalp atışı ve tehlike durumlarındaki refleksler gibi yaşamla ilgili temel işlevleri kontrol eder. 2. Limbik Sistem: Duyguları kontrol eder ve uzun süreli belleğin önemli bir kısmını düzenler. 3. Neokorteks: Düşüncenin merkezidir ve üst düzey zihinsel işlevleri yönetir. Ayrıca, beyinde gri madde ve beyaz madde de bulunur.

Endoplazmik retikulum (ER) ve Golgi aygıtı, ökaryotik hücrelerde bulunan iki önemli zarla çevrili organeldir ve bazı benzer özelliklere sahiptir: 1. Yapı: Her ikisi de sıvı dolu keselerden oluşan bir ağdan oluşur. 2. İşlev: Hem ER hem de Golgi aygıtı, proteinlerin ve diğer moleküllerin işlenmesinde, paketlenmesinde ve taşınmasında rol oynar. 3. Hücresel Sistem: Her ikisi de hücrenin endomembran sisteminin bileşenleridir. Farklılıklar: - Bağlantı: Golgi aygıtı çekirdekle doğrudan ilişkili değildir, oysa ER'nin bazı kısımları nükleer zarfla süreklidir. - Ribozomlar: ER'nin yüzeyinde ribozomlar bulunurken, Golgi aygıtı ribozom içermez.

Sentrozom, zarsız bir organeldir.

Düzleşmiş keselerden oluşan organel, Golgi aygıtıdır.

Ter bezleri, hücredeki organellerden biri olan Golgi aygıtının (cisimciğinin) sayısının normalden fazla olduğu hücrelerde bulunur.

Koful, hücreler içinde çeşitli işlevlere sahip bir organeldir. Başlıca görevleri şunlardır: 1. Depolama: Su, besin ve atık maddeleri depolamak. 2. Turgor Basıncı: Hücre sitoplazması içindeki su sayesinde turgor basıncını oluşturarak hücreye direnç sağlamak. 3. Sindirim: Sindirim kofulunda besinlerin alınması ve sindirimi. 4. Boşaltım: Boşaltım kofulunda hücre dışına atılacak atık maddelerin atılması. 5. Salgı: Salgı kofulunda metabolik artıkların veya golgi aygıtında üretilen salgıların hücre dışına taşınması. Ayrıca, koful bitki hücrelerinde pigmentlerin depolanmasında da rol oynar.

Preparatta görülebilecek yapılar, preparatın türüne ve hazırlanma amacına göre değişir. Genel olarak, mikroskopta preparatta şu yapılar gözlemlenebilir: Hücresel yapılar: Boyanarak diğer kısımlardan ayırt edilmesi sağlanan hücresel yapılar. İletim demetleri: Bitki gövdesinden alınan kesitlerde, biyolojik boyalar kullanılarak daha net görülebilen ksilem adı verilen iletim demetleri. Bakteri ve virüsler: Floresans mikroskopide floresan boyalarla boyanarak gözlemlenebilirler. Organel ve makromoleküler kompleksler: Faz kontrast mikroskopide, çevrelerindeki ortamın kırıcılık indisini değiştirerek görünür hale gelirler.

Organeller, hem bitki hem de hayvan hücrelerinde bulunur.

Sitoplazmada bulunan ve belli görevler için özelleşmiş yapılara organel denir.

Kofül ve lizozom farklı organellerdir. Kofül, hücrede besinleri ve atıkları depolayan bir organeldir. Lizozom ise sindirimden sorumlu bir organeldir.

Fen dersinde hücre konusu, bazı öğrenciler için zor olabilir. Bu durumun nedeni, konunun içerdiği karmaşık yapılar ve kavramlar olabilir. Hücre konusunun en zor alanlarından bazıları şunlardır: - Organeller: Ribozom, mitokondri, golgi cisimciği gibi organellerin işlevleri ve görevleri. - Genler: Kalıtım materyali olan DNA ve genlerin yapısı ve işlevleri. Ancak, bu konular, öğrencilerin problem çözme yeteneklerini geliştirmelerine ve gerçek dünya sorunlarına çözümler bulmalarına yardımcı olur.

Fen bilimleri hücre yapısı üç temel kısımdan oluşur: hücre zarı, sitoplazma ve çekirdek. Bunun yanı sıra, sitoplazmada bulunan ve hücrenin yaşamsal faaliyetlerini sürdüren bazı organeller şunlardır: 1. Mitokondri: Hücrenin enerji merkezidir, besin maddelerini parçalayarak enerji üretir. 2. Koful: Hücrenin depo merkezidir, besinleri ve atık maddeleri depolar. 3. Ribozom: Hücrede protein sentezi yapar. 4. Sentrozom: Hücre bölünmesinde görev alır. 5. Golgi Cisimciği: Salgı maddelerini üretir, salgılar ve depolar. 6. Lizozom: Hücre içi sindirimde görevlidir. 7. Endoplazmik Retikulum: Hücre içindeki maddelerin taşınmasını sağlar. Bitki hücrelerinde ayrıca kloroplast bulunur ve bu organel, fotosentez yaparak besin ve oksijen üretir.

Secretory veziküller, hücrede çeşitli maddelerin depolanması ve taşınması işlevlerini yerine getirir. Çalışma prensipleri şu şekildedir: 1. Maddelerin Birikmesi: Veziküller, hücre tarafından üretilen ancak hemen gerekli olmayan biyomolekülleri biriktirir. 2. Sinyal Bekleme: Hücre, bir sinyal veya uyaran aldığında bu molekülleri hızla serbest bırakabilir. 3. Ekzositoz: Veziküller, plazma zarıyla birleşerek içeriklerini hücre dışına bırakır. 4. Diğer Organellerle Birleşme: Veziküller, hücre içindeki diğer organellerle de birleşerek maddeleri iletebilir veya yutabilir.

Peroksizomu diğer organellerden ayıran özellikler şunlardır: 1. Çoğalma Şekli: Peroksizomlar, kendi kendilerini çoğaltabilirler. 2. Enzim İçeriği: Daha çok oksidaz enzimleri içerirler ve hidrolazlardan yoksundurlar. 3. Yapısı: Tek katlı zarla çevrilidirler ve mitokondri gibi oksijen kullanan organeller olmalarına rağmen ATP sentezi yapmazlar. 4. Genetik Materyal: Kendi genetik materyallerine sahip değillerdir, yapısal proteinleri için gerekli tüm bilgi hücrenin çekirdeğinde saklıdır.

Çift membranlı organellerin görevleri şunlardır: 1. Çekirdek: Hücrenin ana DNA'sını barındırır ve korur. 2. Mitokondri: Hücresel solunum burada yapılır. 3. Kloroplast: Fotosentez yapılan yerdir.

Kas hücreleri, diğer hayvan hücrelerinde bulunan tüm organelleri içerir. Buna ek olarak, kas hücrelerinde şu organeller de bulunur: Mitokondri. Koful. Lizozom. Ribozom. Endoplazmik retikulum. Golgi aygıtı. Sentrozom.

Zarlı ve zarsız organeller şu şekilde sınıflandırılabilir: Zarsız organeller: 1. Ribozom: Protein sentezi yapar. 2. Sentrozom: Hücre bölünmesini sağlar, sadece hayvan hücrelerinde bulunur. Tek zarlı organeller: 1. Endoplazmik Retikulum (ER): Hücre içinde madde iletimini sağlar. 2. Golgi: Salgı üretiminden sorumludur. 3. Lizozom: Sindirim enzimleri taşır, hücre içi sindirimi sağlar. 4. Koful: Depo organelidir, besin ve su depolar. 5. Peroksizom: Metabolik aktivitelerde rol alır. Çift zarlı organeller: 1. Mitokondri: Hücrede enerji üretir. 2. Plastitler: Kloroplast, kromoplast ve lökoplast olmak üzere 3 çeşidi vardır, fotosentez yapımında görevlidirler.

Koful, aşağıdaki organeller tarafından oluşturulabilir: 1. Golgi aygıtı. 2. Endoplazmik retikulum. 3. Hücre zarı. 4. Çekirdek zarı.

Hücreden organizmaya geçişte, madde geçişleri ve hücresel aktiviteler gerçekleşir: 1. Hücre Zarından Madde Geçişleri: Hücre zarı seçici-geçirgen bir yapıya sahiptir ve bazı maddeler difüzyon, kolaylaştırılmış difüzyon veya aktif taşıma gibi yöntemlerle geçer. 2. Endositoz ve Ekzositoz: Hücre zarından geçemeyecek büyüklükteki maddelerin hücre içine alınması (endositoz) ve hücre dışına atılması (ekzositoz) süreçleri gerçekleşir. 3. Organellerin İşlevi: Hücredeki organeller, metabolik faaliyetleri ve enerji üretimini sağlar. 4. Doku ve Organların Oluşumu: Hücreler bir araya gelerek dokular, dokular birleşerek organlar oluşturur. 5. Organizmanın İşleyişi: Organlar, birbirleriyle koordineli çalışarak organizmanın genel işleyişini sağlar [6].