Liberalizm

Demokrat Parti (DP), kurulduğu 7 Ocak 1946'dan kapatıldığı 29 Eylül 1960'a kadar liberal muhafazakâr ve sağ popülist bir siyasi görüşe sahipti. Bazı temel görüşleri: Liberalizm: Parti, Cumhuriyet Halk Partisi'nin ekonomi politikası olan devletçiliğin aksadığı yönleri eleştirmiştir. Demokrasi: DP, programında liberal ve demokratik bir yönetim anlayışını vurgulamıştır. 21. yüzyılda faaliyet gösteren Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Demokrat Parti ise liberal bir siyasi görüşe sahiptir.

Liberallerin en ünlü sözlerinden biri, Friedrich A. von Hayek'e ait olan "Liberalizm, devletin fonksiyonlarının ve güçlerinin sınırlandırılması ile alakalıdır" sözüdür. Diğer bazı ünlü liberal sözler: "Söylediklerinize katılmıyorum, ama bunu söyleme hakkınızı sonuna kadar savunacağım" (Voltaire). "Her birey kendi kişiliğinin ve mülkiyetinin mutlak efendisidir" (John Locke). "Hükümetler sansüre geçit vermemelidirler ve bu ancak basının özgür olması ile olabilir". "Seçim mermiden güçlüdür" (Abraham Lincoln). "İnsan her şeyin ölçüsüdür" (Protagoras).

W. E. Gladstone'un bazı sözleri: "Geleceğe karşı savaşmazsınız. Zaman bizden yanadır". "Adalet gecikirse, adalet reddedilir". "İnsanlar, duygularının gücünü, argümanlarının gücü sanmaya eğilimlidir". "Hiç kimse, birçok ve büyük hatalar yapmadan büyük olamaz". "Ulusal adaletsizlik, ulusal çöküşün en kesin yoludur". "Bencillik, insan ırkının en büyük lanetidir". "Hayat, büyük ve asil bir çağrıdır; ortalama ve aşağılık bir şey değil, yükseltilmiş ve yüce bir kaderdir". "Dünya için tek umudum, insan zihnini ilahi vahiy ile temasa geçirmektir". "İyi yasalar, doğru yapmayı kolaylaştırır ve yanlış yapmayı zorlaştırır". "Bir örnek, bin argümana bedeldir". Ayrıca, Gladstone'a atfedilen ve Kur'an-ı Kerim ile ilgili olan sözlerden biri şu şekildedir: "Bu Kur'an, Müslümanların elinde bulunduğu sürece dünyada barış olmaz".

Özgürlük Araştırmaları Derneği'nin (ÖAD) amacı, özgürlükçü ve bilimsel bir yaklaşımla kamu politikaları araştırmaları yaparak Türkiye'de karar alıcılar arasında kanıta ve olguya dayalı politika yapımını teşvik etmektir. ÖAD, çalışmalarında liberal değerlerden güç alır ve şu hedefleri benimser: Evrensel insan haklarının ve bireysel özgürlüklerin güvence altına alınması; Hukukun ve kuralların herkesin üstünde olduğu bir düzenin kurulması; Ahbap-çavuş kapitalizmine dayanmayan rekabetçi bir serbest piyasa ekonomisinin oluşturulması. Bu bağlamda, "kurumsal reform" konusu ÖAD çalışmaları için önemli bir yer tutar.

Liberal vatandaşlık, bireylerin eşit haklara sahip olduğu ve devletin bu hakları koruma ile adalet ilkelerini uygulama göreviyle yükümlü olduğu bir anlayışa dayanır. Temel özellikleri: Bireysel haklar: Bireyler, toplumdan önce gelir ve "doğal" veya "insan" hakları olarak adlandırılan haklara sahiptir. Devlet ve toplum: Liberal vatandaşlıkta bireyler, devleti ve toplumu önceler; vergi ödeme ve ülke savunmasına katılma gibi görevleri olan egemen ve ahlaki olarak özerk varlıklardır. Kamu katılımı: Tüm kamusal katılım ve siyasi faaliyetler bireylerin kendi tercihleri doğrultusunda gelişir; bireyler devlet ve toplumun baskısı altında değildir. Tarafsızlık: Devlet, bireylerin özgürlüklerini sağlamakla sınırlıdır ve tarafsız olmalıdır. Liberal vatandaşlık, "statü"ye vurgu yapan bir anlayış olup, "pratik" vatandaşlık anlayışını benimseyen cumhuriyetçi vatandaşlıktan ayrılır.

Russell'ın demokrasi ve liberalizm arasındaki farka dair görüşlerine dair bilgi bulunamadı. Ancak, bazı genel farklılıklar şu şekilde özetlenebilir: Liberalizm, bireyin özgürlüğünü korumayı amaçlar ve iktidarın sınırlandırılmasını gerektirir. Liberal demokrasi, bireysel özgürlükleri ve azınlıkların haklarını korumaya çalışırken, çoğunluk hakimiyetini de dengelemeye çalışır. Liberalizm, üniformizme ve konformizme karşıdır; farklılığın yanında yer alır. Bu farklılıklar, liberalizm ve demokrasinin her zaman uyumlu olmadığını ve zaman zaman çatışabileceğini gösterir.

Liberalizm ile ilgili bazı makaleler: Friedrich August von Hayek ve Ünsal Çetin'in "Liberalizm" makalesi. A. Gökhan Yaşa'nın makalesi. John Henry Newman'ın "Liberalizm Üzerine Notlar" makalesi. J. W. Child'ın makalesi. Murray N. Rothbard'ın makaleleri. Ayrıca, liberalizmle ilgili daha fazla makale için şu kaynaklar da incelenebilir: academia.edu; dusuncetarihi.kapadokya.edu.tr; ammeidaresi.hacibayram.edu.tr.

Merkez Sağda Liberalizm: DP, ANAP ve AK Parti kitabı, Emre Turku tarafından yazılmıştır. Kitap, Liberte Yayınları tarafından 2022 yılında yayımlanmıştır.

Liberalizmde vatandaşlık hakları şu şekilde özetlenebilir: Sivil haklar: Özgür konuşma, adalet, ibadet ve mülkiyet sahipliği gibi temel haklar. Siyasi haklar: Erkek işçi sınıfına 19. yüzyıldaki Büyük Reform Yasaları ile verilen siyasi haklar. Sosyal haklar: 20. yüzyılda genişletilen ve sosyal güvenlik, kamu sağlık hizmetleri ve eğitim gibi hakları içeren haklar. Liberal anlayışta vatandaşlık, haklar temelinde bir statü olarak tanımlanır ve bu haklar, bireylerin içsel bir parçası olarak kabul edilir.

Liberalizm ve solculuk aynı değildir, aralarında temel farklar bulunmaktadır. Liberalizm, bireysel özgürlüklerin ve serbest piyasa ekonomisinin savunulduğu bir ideolojidir. Solculuk ise sosyal eşitlik ve adaletin sağlanması için daha kolektif bir yaklaşım benimser. Bazı sosyal liberal görüşler, bireysel özgürlüklerin korunmasının yanı sıra toplumsal eşitlik için de devletin rolünü arttırmayı savunabilir, bu da zaman zaman solculukla benzer temalar içerebilir.

Russell'ın demokrasi anlayışı şu temel ilkelere dayanır: 1. Bireysel Özgürlük: Russell, bireylerin özgürlüklerinin kısıtlanmadan kendi hayatlarını yaşama hakkına sahip olmaları gerektiğini savunur. 2. Toplumsal Adalet: Eğitimde fırsat eşitliği, sağlık hizmetlerinin yaygınlaştırılması gibi adımlarla toplumsal adaletin sağlanmasını ister. 3. Tam Demokrasi: Russell, siyasal olarak liberal bir yaklaşım ve tam bir demokrasi anlayışını savunur. 4. Uluslar Üstü Örgütler: Russell, dünya barışının sağlanması için ulusların egemenlik haklarının bir kısmını devredeceği uluslar üstü örgütlerin kurulmasını önerir.

Prens Sabahattin'in amacı, Osmanlı Devleti'nin modernleşmesi ve gelişmesi için liberal bir yapı oluşturmak idi. Bu doğrultuda, Sabahattin'in temel hedefleri şunlardır: - Ferdiyetçi bir toplum yapısı: Milleti oluşturan bireylerin geliştirilmesi ve devletin görevinin bu fertlerin refahını sağlamak olması. - Adem-i merkeziyetçilik: Otoritenin bölünmesi ve vatandaşların serbestçe davranabilmesi. - Özel girişimin desteklenmesi: Burjuva sınıfının önemi ve ekonomik faaliyetlerde bireysel yeteneklerin serbest bırakılması. Prens Sabahattin, bu fikirlerini hayata geçirmek için çeşitli siyasi ve sosyal girişimlerde bulunmuş, ancak tam anlamıyla başarılı olamamıştır.

Türkiye'deki liberaller, Liberal Demokrat Parti (LDP)'yi desteklemektedir.

Liberalizmin en büyük eleştirmeni olarak Max Stirner gösterilebilir. Stirner, liberalizmi ve moderniteyi, bireyi ve özgürlükleri yok saydığı için eleştirmiştir.

Uluslararası İlişkilerde Realizm ve Liberalizm iki temel teoridir. Realizm (realpolitik), uluslararası ilişkileri güç ve güvenlik odaklı olarak açıklar. Bu teoriye göre: - İnsan doğası kötüdür ve çevresinde hakimiyet kurmak ister. - Devletler, kendi çıkarlarını gözeterek, güvenliklerini sağlama, güçlerini artırma ve hayatta kalma çabasındadırlar. - Uluslararası sistem anarşik olduğu için, devletler kendi başlarının çaresine bakmak zorundadırlar. Liberalizm ise realizmin aksine iyimser bir yaklaşım sunar. Bu teoriye göre: - İnsan doğası olumludur ve devletler arası ilişkiler işbirliği temelinde şekillenebilir. - Devletler üniter aktörler değildir; ticari firmalar, kuruluşlar ve özel kişiler aracılığıyla da devletler arası etkileşim gerçekleşir. - Uluslararası ilişkilerde ekonomik karşılıklı bağımlılık ve devletin iç politika faktörleri önemlidir.

Liberteryenler için önerilen bazı kitaplar şunlardır: 1. "Amerika'da Liberal Gelenek" - Louis Hartz. 2. "Kadınsı Gizem" - Betty Friedan. 3. "Bir Avukatın Yolculuğu: Morris Dees Öyküsü" - Morris Dees. 4. "Sebep: Neden Liberaller Amerika Savaşını Kazanacak" - Robert Reich. 5. "Özgür Toplumun İslamî Temelleri" - Nouh El Harmouzi ve Linda Whetstone (der.). Ayrıca, Liberte Yayınları'nın web sitesinde de liberalizmle ilgili daha fazla kitap önerisi bulunabilir.

Müsavat Partisi ideolojisini ulusal liberalizm, sosyal liberalizm ve ekonomik liberalizm üzerine kurmuştur. Tarihsel olarak ise partinin ideolojisinde Pantürkizm unsurları da yer almıştır.

Thomas Paine, Aydınlanma Çağı ve liberalizm akımlarına mensuptur.

Demokrat ve liberal arasındaki temel farklar şunlardır: Siyasi Parti Üyeliği: Liberal, bireysel hakları ve özgürlüğü savunan bir siyasi felsefeyi ifade ederken; demokrat, ABD'deki Demokrat Parti'nin bir üyesidir. Hükümet Müdahalesi: Liberaller, sosyal ve ekonomik adalet için daha fazla hükümet müdahalesini savunurken, demokratlar genellikle daha az hükümet müdahalesini destekler. Ekonomik Görüşler: Demokratlar, kapitalizm ve serbest piyasa girişimciliğini daha fazla desteklerken, liberaller hükümet müdahalesine daha yatkındır. Askeri ve Savaş Politikaları: Demokratlar genellikle askeri konularda daha destekleyici olurken, liberaller daha çok savaş karşıtıdır. Bununla birlikte, "liberal" ve "demokrat" terimleri ABD'de sıklıkla birbirinin yerine kullanılır.

Friedrich Naumann Vakfı, Türkiye'de liberal değerleri teşvik etmek amacıyla çeşitli faaliyetler yürütmektedir. Bu faaliyetler arasında: Sivil toplum, akademi, ekonomi ve politika çevreleriyle ortaklık: Özgürlük, liberal demokrasi, insan hakları gibi konularda çalışmalar yapmaktadır. Eğitim programları: Eleştirel düşünme ve felsefi pratik üzerine eğitimler düzenlemektedir. Proje destekleri: Yapay zeka, sivil toplum kuruluşlarının kapasitesi ve iş dünyasında demokrasi gibi konularda kapasite geliştirme programları yürütmektedir. Uluslararası etkinlikler: Türkiye'de ve çevresinde devlet gözetimi, sansür ve özgürlükler gibi konuları ele alan konferanslar ve sempozyumlar düzenlemektedir.