Kızılderililer

"Komançi İstasyonu" (Comanche Station, 1960) filmi, eşinin Komançiler tarafından esir alınması sonrası başka bir adamın karısını kurtararak onu evine götürmesini ve bu olayın ardından gelişen olayları anlatıyor. Kurtarıcı, kötü niyetli bir adam tarafından fark edilir ve kadının kocasının, onu getirene 5.000 dolar ödül vadettiği söylenir. Filmde, Komançilerin artan kafa derisi yüzmeleri nedeniyle savaş halinde olduğu ve kahramanlarımızın bu süreçte birçok saldırıya uğradığı da işleniyor.

ABD yerlileri, Avrupalılar'ın gelişinden önce Amerika kıtasında yaşayan Eskimo-Aleut halkları ile Kızılderilileri kapsayan ortak addır. Bazı ABD yerli grupları: Algonquinler; Apaçiler; Cherokee; Cheyennes; Komançiler; Huronlar; Iroquois; Lenapes; Micmacs; Navajo. ABD Nüfus Sayım Dairesi, ülkedeki yerlileri "American Indian and Alaska Native" adı altında topluca ele alır.

Kızılderililerin barışçıl olmasının nedeni, onların Avrupalı göçmenlere karşı başlangıçta dostane ve yardım sever yaklaşmaları olarak gösterilebilir. 1492'de Kuzey Amerika'nın Karayipler bölgesine demir atan Kristof Kolomb, buradaki yerlilerin ne kadar barışçıl ve paylaşmacı olduğundan, 50 askerle onlara her istediklerini yaptırabileceğinden bahsetmiştir. Ancak, zamanla göçmenlerin doymak bilmeyen toprak talepleri ve diğer kötü fikirleri, Kızılderililerin dostane yaklaşımlarının sonuç vermemesine ve beyazlarla Kızılderililer arasında çatışmaların çıkmasına neden olmuştur.

Kızılderililerin ana dili, dilce birbiriyle akraba olmayan iki ayrı ana grupta toplanır: 1. Sibirya kökenli olan Na-Dene dilleri. 2. Na-Dene dilleri dışındaki bütün Kızılderili dillerini içeren Amerind dilleri. Ayrıca, hiçbir dil ailesine girmeyen izole diller de bulunmaktadır. 2013 yılında yayımlanan bir rapora göre, günümüzde ABD’de 169 farklı Kızılderili lehçesi bulunmaktadır.

Kızılderililer, "Şangaylı Kovboy" (Shanghai Noon, 2000) filminde yer almaktadır. Filmde, Chon Wang'ın karşılaştığı Crow kabilesi ve bir kızılderili kadın karakter bulunmaktadır.

Melez Kızılderililere "Mestizo" denir. Mestizolar, Paraguay (%93,3), Venezuela (%69), Kolombiya (%60) ve Ekvador'da (%55) çoğunluğu oluştururken, Bolivya (%30) ile Peru'da (%37) ise Kızılderililerden sonra ikinci sıradadır.

Geronimo, son Kızılderili olarak kabul edilir. Geronimo, ABD hükümetine karşı savaşan son Kızılderili liderlerden biridir ve Apaçiler arasında son savaşçı olarak bilinir. 1909 yılında Oklahoma'da hayatını kaybetmiştir.

Desert Winds (1994) filmi, Jackie ve Eugene adlı iki karakterin, 500 millik bir çölde iletişim kurmalarını sağlayan mistik bir rüzgar tüneli aracılığıyla bağlanmalarını anlatıyor. Film, iki karakterin alışılmadık bir şekilde birbirlerini tanımalarını konu alan bir dram, gizem ve romantik yapım olarak tanımlanıyor.

Kızılderililer ve kovboylar arasındaki çatışmaların temel nedeni, Avrupalı sömürgecilerin Amerika'ya yerleşme politikaları ve toprak işgalleri idi. Avrupalılar, Amerika'nın doğu kıyısından batı kıyısına kadar genişlemek istiyorlardı. Ayrıca, ABD Hükümeti'nin Kızılderili Tehciri politikası da çatışmaları tetikliyordu. Kovboylar ise genellikle bu tür çatışmalarda yer almasa da, bazı kovboylar Kızılderili karşıtı eylemlerde yer almıştır.

Kızılderililer, farklı coğrafyalarda yaşayan çok sayıda özgün etnik grup ve kültürel topluluktan oluşmaktadır. Genel yaşam özellikleri: Doğa ile iç içe yaşam: Kızılderili kültürü, doğaya derin bir saygı ile şekillenmiştir. Geçim kaynakları: Avcılık, toplayıcılık ve tarımla geçimlerini sağlamışlardır. Toplum yapısı: Kabileler arasında toplum yapıları farklılık gösterir; bazıları basit bir yapıya sahipken, bazıları karmaşık bir yönetim ve sosyal düzene sahiptir. İnanç: Çoğu totemlere, ruhsal varlıklara ve doğadaki güçlere inanç duymuştur. Modern dönemde: Kızılderili halkları, Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada’da birçok farklı bölgede yaşamaktadır. Kendi geleneklerini ve dillerini yaşatmaya çalışmakta, aynı zamanda modern dünyada eğitim, sağlık ve kültürel miraslarını korumak için çeşitli girişimlerde bulunmaktadırlar. Yerli hakları, toprak ve kültürel mirasları için mücadele etmektedirler.

Komançiler, Ova Kızılderilileri (ayrıca Ova ve Çayır Yerlileri, Büyük Ovaların Yerli Halkları olarak da bilinirler) kabilesine bağlıdır. Komançiler, 18. ve 19. yüzyıllarda Büyük Ovaların güney kesiminde yaşayan göçebe bir Kuzey Amerika Yerlisi kabilesidir.

Kızılderili şeflerinin ölüm nedenleri farklılık göstermektedir. Örneğin, David Bald Eagle (Kel Kartal), 97 yaşında Cheyenne Nehri'ndeki Kızılderili Rezervasyonu'ndaki evinde ölmüştür. Diğer bir örnek olarak, Geronimo 1909 yılında bir savaş mahkumu olarak Oklahoma'da işkence edilerek öldürülmüştür. Vaimaca Peru ise 169 yıl önce Uruguay'da bir hapishaneden zorla Fransa'ya getirilmiş ve Paris'te bir müzede saklanan naaşının kalıntıları, 2002 yılında düzenlenen cenaze töreniyle toprağa verilmiştir.

Kızılderililerin en büyük sözü olarak kabul edilebilecek bazı sözler şunlardır: "Yeryüzü, bize atalarımızdan miras kalmadı, çocuklarımızdan ödünç aldık". "Su gibi olmalıyız. Her şeyden aşağıda, ama kayadan bile kuvvetli". "Bir düşman çok, yüz dost azdır". "Gözün ile değil, yüreğin ile hüküm ver". "Son ırmak kuruduğunda, son ağaç yok olduğunda, son balık öldüğünde; beyaz adam paranın yenmeyen bir şey olduğunu anlayacak". Bu sözler, Kızılderili atasözleri ve öğretileri arasında önemli bir yere sahiptir.

"Into the West", 1825-1890 yılları arasında Amerika'nın batısının gelişimini, beyaz göçmenlerin yerleşimi ve yerli Amerikalıların topraklarından sürülmesini konu alır. Dizi, bu süreci iki tarafın bakış açısından ele alır: Amerika'ya büyük umutlarla göç eden beyaz adamlar ve bu toprakların asıl sahipleri olan yerli Amerikalılar, yani kızılderililer. Yapımcılığını Steven Spielberg'in üstlendiği dizi, 50 milyon dolarlık bütçesiyle dikkat çeker ve her bölümü farklı bir yönetmen tarafından çekilmiştir.

"Amerika Kıtası'nın Gerçek Sahipleri Kızılderililer" kitabı, Alpay Özalan tarafından yazılmış ve Nobel Akademik Yayıncılık tarafından basılmıştır. Kitapta, Kristof Kolomb'un bir kâşif mi yoksa korsan mı olduğu, Bartolomé de Las Casas'ın Kolomb'un sakladığı sırları ortaya çıkarması ve Kızılderililerin 1492'den önceki yaşamları gibi konular ele alınmaktadır.

"Eşarplı Kız" ifadesi, iki farklı filmle ilişkilendirilebilir: 1. "Sarı Eşarplı Kız" (She Wore a Yellow Ribbon), John Ford tarafından yönetilen ve 1949 yılında çekilen bir Batı macerasıdır. 2. "Sarı Kurdeleli Kız" (The Girl in the Yellow Dress), 2014 yapımı bir Fransız filmidir.

Kızılderililer, iki farklı soydan geldiği düşünülmektedir: 1. Türk Soyundan Gelme: Bazı araştırmalara göre, Kızılderililerin büyük bir çoğunluğu Uygur, Nayman Türkleri ve diğer Türk kabilelerinden gelmektedir. 2. Asya Kökenli Olma: Genetik araştırmalar, Kızılderililerin genetik olarak Doğu Asyalılarla yakından ilişkili olduğunu ve Asya kökenli olduklarını göstermektedir.

Navajo ve Apaçi aynı halk değildir, ancak kültürel ve dilsel olarak ilişkilidirler. Navajo, Amerika Birleşik Devletleri'nin Arizona, New Mexico ve Utah eyaletlerinde yaşayan, Güneybatı Kızılderilileri kültür grubundan bir kabiledir. Apaçi ise aynı bölgede ve ayrıca Oklahoma'da yaşayan, Güney Atabask dillerini konuşan bir grup Kızılderili kabilesinin ortak adıdır.

En çok izlenen Kızılderili temalı kovboy filmleri arasında öne çıkanlar şunlardır: 1. "The Searchers" (Yönetmen: John Ford). 2. "Dances with Wolves" (Yönetmen: Kevin Costner). 3. "Django Unchained" (Yönetmen: Quentin Tarantino). 4. "Hostiles" (Yönetmen: Scott Cooper). 5. "Sisters Brothers".

Mikstekler, Meksika'da yaşayan bir Kızılderili halkı olup, Mikstekçe dilini konuşurlar.