İvme

İvmeli harekette kinematik denklemler, sabit ivme durumunda hareketin göreceli basit denklemleri kullanılarak elde edilir. Bu denklemler, genellikle "YİSİZ" denklemleri olarak adlandırılır ve şunlardır: v = a × t + v₀. r = r₀ + v₀t + a × t²/2. r = r₀ + (v + v₀)t/2. v² = v₀² + 2a × (r - r₀). Bu denklemlerde: v son hızı, v₀ ilk hızı, a ivmeyi, r ise konumu ifade eder. Denklemlerin elde edilişi, doğrudaş olan durumla aynıdır. Kinematik denklemlerin elde edilmesi ve kullanılması hakkında daha fazla bilgi için aşağıdaki kaynaklar kullanılabilir: tr.wikipedia.org; tr.khanacademy.org; acikders.ankara.edu.tr; jove.com.

Teğetsel ivme, dairesel hareket yapan bir cismin teğetsel hızındaki değişimi ifade eden ivmedir. Teğetsel ivmenin bazı özellikleri: Yönü: Dairesel hareket yörüngesine teğettir. Birimi: Metrenin saniye karesine bölünmesi (m/s²). Formülü: at = Δv_t / Δt. Anlamı: a_t > 0 ise, hız modülü zamanla artar. a_t < 0 ise, hız modülü zamanla azalır. a_t = 0 ise, hız modülü sabittir. Teğetsel ivme, açısal ivmenin dairesel hareket yolunun yarıçapıyla çarpımına eşittir. Teğetsel ivme, merkezcil ivmeyle birlikte, dairesel bir hareketi tanımlayan bir cismin ivmesinin iki vektör bileşenidir.

İvme artarsa hız da artar. İvme, bir cismin hızının zamanla nasıl değiştiğini gösterir.

İvmeli harekette yolun nasıl hesaplanacağına dair bilgi bulunamadı. Ancak, ivmeli hareket hesaplanırken kullanılan bazı formüller şunlardır: İvme (a) = Hız (v) / Zaman (t). Ortalama ivme = Δv / Δt. Ayrıca, sabit ivmeli hareketlerde, cismin konum-zaman (x-t) grafiğinden de yol hesaplanabilir.

9. sınıf fizik ders kitabı cevapları sayfa 100'de, MEB yayınlarına göre, ivme kavramının tanımlandığı bir soru bulunmaktadır. Ayrıca, aynı sayfada adezyon ve kohezyon ile ilgili soruların cevapları da yer almaktadır. Bu tür içeriklere aşağıdaki sitelerden ulaşılabilir: egitim.net.tr; evvelcevap.com; okulsoru.net.

Çarpışma katsayısı, çarpışmadan sonraki göreli hızın, çarpışmadan önceki göreli hıza bölünmesiyle hesaplanır. Formül: e = V2rel / V1rel. Burada: V2rel, çarpışmadan sonraki göreli hızdır; V1rel, çarpışmadan önceki göreli hızdır. Örneğin, çarpışmadan sonraki göreli hız 35 m/s ve çarpışmadan önceki göreli hız 60 m/s ise: e = 35 / 60 = 0,58. Bu, kinetik enerjinin yaklaşık %58'inin çarpışma sırasında korunduğu anlamına gelir. Çarpışma katsayısı, 1'i aşamaz veya negatif olamaz; aksi bir durum, kinetik enerji kazanımı anlamına gelir ve enerji korunumu ilkesini ihlal eder.

Düzgün değişen doğrusal harekette hız, eşit zaman aralıklarında eşit miktarlarda artar ya da azalır. Bu hareket tipinde ivme sabittir.

F=ma formülü, Newton'un ikinci hareket yasasını ifade eder ve bir cisme etki eden net kuvvet ile onun kütlesi ve ivmesi arasındaki ilişkiyi tanımlar. Bu formül, günlük yaşamda birçok fiziksel olayı açıklamak için kullanılır, örneğin: Kuvvet uygulama ve ivme: Bir futbol topuna vurulduğunda, topun hızı ve yönü değişir. Ağırlık: Fren sistemine uygulanan kuvvet, aracın ivmesini azaltır. Atış hareketleri: Basketbol oynarken topa uygulanan kuvvet, topun ne kadar yükseğe fırlayacağını ve ne kadar uzağa gideceğini belirler. Ayrıca, FMA kısaltması farklı alanlarda farklı anlamlara gelebilir, örneğin: Failure Mode Analysis (FMA), sistemlerdeki potansiyel başarısızlık modlarını belirlemek ve bu başarısızlıkların ürün performansı veya kullanıcı güvenliği üzerindeki etkisini değerlendirmek için kullanılan bir yöntemdir. Freeman's Mass Action (FMA), korteksteki nöronların, aksiyon potansiyellerinin senkronizasyonuyla birbirine uyguladığı kolektif sinaptik eylemleri ifade eder.

Teğetsel ve merkezcil (radyal) ivme şu formüllerle bulunabilir: Teğetsel ivme (at). Merkezcil (radyal) ivme (ar). Bileşke ivme, teğetsel ve merkezcil ivmenin vektörel toplamıdır.

İvme sorularının çözümü için aşağıdaki yöntemler kullanılabilir: Ortalama ivme hesaplama: İvme (a), hızdaki değişimin (Δv) zamana bölünmesiyle (Δt) hesaplanır (a = Δv / Δt). Newton'un ikinci hareket yasasını kullanma: İvme, cisme etki eden net kuvvetin (F) cismin kütlesine (m) bölünmesiyle hesaplanır (a = F/m). Örnek bir soru ve çözümü: Soru: Bir yarış arabası 2,47 saniyede 18,5 m/sn’den 46,1 m/sn’ye eşit şekilde hızlanıyor. Arabanın ortalama ivmesi nedir? Çözüm: Denklem: a = Δv / Δt = (vf - vi)/(tf - ti). Değişkenler: vf = 46,1 m/sn, vi = 18,5 m/sn, tf = 2,47 sn, ti = 0 sn. Hesaplama: a = (46,1 – 18,5)/2,47 = 11,17 metre/saniye². Ek kaynaklar: Khan Academy'de ivme ve hız ile ilgili alıştırmalar. eokultv.com'da ivme konu anlatımı. fizikdersi.gen.tr'de ivme tanımı ve örnekleri.

İvmeli harekette ivme, birim zamanda hızın değişim miktarına göre değişir. Düzgün hızlanan doğrusal hareket: İvme sabittir ve araç her saniye ivme kadar hızlanır. Düzgün yavaşlayan doğrusal hareket: İvme sabittir ve araç her saniye ivme kadar yavaşlar. Değişken ivmeli doğrusal hareket: İvme her saniye farklı miktarda değişir. İvme, hızın zamana bağlı olarak değişimini ifade eder ve vektörel bir büyüklüktür.

Kuvvet ve hareket test sorularına şu sitelerden ulaşılabilir: odsgm.meb.gov.tr. files.derslig.com. testlericoz.com. sanalokulumuz.com. testkolik.com.

İvme, türevin ikinci mertebesidir. Türevin birinci mertebesi, fonksiyonun türevini ifade eder ve bu da hızı verir.

Serbest düşüşte "g" (yerçekimi ivmesi) değeri, cismin hareket yönüne bağlı olarak pozitif veya negatif olabilir: Pozitif g değeri, cisim aşağı doğru hareket ederken gözlemlenir. Negatif g değeri, cisim yukarı doğru hareket ederken (örneğin, dikey bir atışta) görülür. Bu durum, yerçekiminin cisme doğru çekme kuvvetinden kaynaklanır; cisim yeryüzüne yaklaştığında g pozitif, uzaklaştığında ise negatif olur.

M (kütle), fizikte Newton'un ikinci hareket kanununa göre, kuvvet (F) ve ivmenin (a) çarpımı ile hesaplanır: F = m × a. Uluslararası Birim Sisteminde (SI), kütlenin birimi kilogramdır (kg).

Zamansız ivme denklemi Vs² = V₀² + 2ax şeklindedir. Bu denklemde: Vs: Son hız; V₀: İlk hız; a: İvme; x: Alınan yol. Bu formül, zamanın bilinmediği durumlarda, cismin başlangıç ve bitiş hızları ile kat ettiği mesafeyi ilişkilendirerek ivme hesaplamayı sağlar.

Hız ile ilgili bazı kavramlar şunlardır: Sürat. Hız. İvme. Yer değiştirme. Konum. Ortalama hız. Ani hız.

Hız ve zaman grafiğinden ivme, aşağıdaki yöntemlerle bulunabilir: Ortalama ivme. Anlık ivme. İvme, hız gibi vektörel bir büyüklüktür ve hem bir büyüklüğü hem de bir yönü vardır.

İvme-zaman grafiğinin alanı, hız değişimini verir. Ayrıca: Toplam hız değişimi, grafiklerin alanlarının cebirsel toplamından bulunur. Cismin ilk hızı, toplam hız değişimi ve son hız arasındaki ilişki vS = v0 + Δv formülüyle ifade edilir.

İvmeli harekette hız ve ivme şu şekilde değişir: Hız: İvmeli hareket, bir cismin hızının zamana bağlı olarak değişmesi anlamına gelir. İvme: İvme, bir cismin birim zamandaki hız değişimini ifade eder ve vektörel bir büyüklüktür.