İttihatveTerakki

Hareket Ordusu, İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne bağlı subaylar tarafından kurulmuştur. Ordunun kurulma süreci: 31 Mart Ayaklanması'nın (13 Nisan 1909) bastırılması amacıyla, Selanik'teki 3. Ordu birliklerinden ve Balkanlardaki Türk milis kuvvetlerinden oluşan bir ordu hazırlanması kararlaştırılmıştır. Ordunun başına Ferik Hüseyin Hüsnü Paşa, kurmay başkanlığına ise Kolağası Mustafa Kemal (Atatürk) getirilmiştir. İstanbul yakınlarında, ordunun komutanlığı Mahmut Şevket Paşa'ya, kurmay başkanlığı ise Enver Bey'e verilmiştir. Hareket Ordusu'na adını veren kişi, Kolağası Mustafa Kemal'dir.

Harbiye Nazırı Enver Paşa, asıl adıyla İsmail Enver, Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde etkili olmuş bir asker, siyasetçi ve devrimcidir. Hayatı: Doğum ve Eğitim: 23 Kasım 1881'de İstanbul'da doğdu. İttihat ve Terakki: İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin kurucuları arasında yer aldı ve Makedonya'daki ihtilal faaliyetlerinde etkin rol üstlendi. II. Meşrutiyet: 1908 Jön Türk Devrimi'nin önde gelen liderlerinden biri olarak "Hürriyet Kahramanı" olarak tanındı. Askeri Kariyer: Trablusgarp Cephesi'nde İtalyanlara karşı direniş örgütledi, Edirne'nin kurtarılmasında önemli rol oynadı ve 33 yaşında Harbiye Nazırı oldu. I. Dünya Savaşı: Osmanlı'nın savaşa girmesinde etkili oldu ve savaş yıllarında askeri politikayı yönetti. Türkistan: I. Dünya Savaşı sonrası Türkistan'da bağımsızlık mücadelesine öncülük etti. Ölümü: 4 Ağustos 1922'de Tacikistan'daki Çeğen Tepesi'nde Bolşevik kuvvetleriyle girdiği çatışmada şehit düştü. Enver Paşa, Osmanlı ordusunun modernleşmesi ve militarizasyonunda önemli bir rol oynamış, ancak bazı kararları ve askeri harekatları tartışmalı olmuştur.

Köroğlu gazetesi, yayın hayatı boyunca İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin yayın organı olarak, bu cemiyetin fikirlerini savunmuştur. Bu nedenle, genel olarak sağcı veya muhafazakar bir siyasi görüşe sahip olduğu söylenebilir. Ayrıca, Köroğlu gazetesinin milliyetçilik ve Türkçülük akımlarını desteklediği de bilinmektedir. Diğer bir Köroğlu gazetesi ise, 1908-1918 yılları arasında Kastamonu'da yayınlanmış olup, aynı siyasi görüşü paylaşmaktadır. Günümüzde Bolu'da yayınlanan Köroğlu gazetesi ise, daha çok yerel haberler ve siyasi gelişmeler hakkında içerik sunmaktadır ve belirli bir siyasi görüşle anılmamaktadır.

Şerafettin Mağmumi, İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin kurucularındandır.

31 Mart Vakası'nın bastırılmasından sonra Osmanlı'yı ele geçiren parti İttihat ve Terakki Cemiyeti'dir. Hareket Ordusu'nun İstanbul'a girmesinin ardından, padişah II. Abdülhamit tahttan indirilmiş ve yerine V. Mehmed Reşad tahta çıkmıştır.

İttihat ve Terakki'nin nizamnamesi, örgütün iç tüzüğünü ve yönetim yapısını belirleyen belgelerdir. Bazı önemli nizamnameler: 1895 tarihli ilk nizamname. 1913 tarihli İttihat ve Terakki Fırkası Nizamnamesi. Nizamnameler, örgütün gizli yer altı faaliyetlerinden açık bir siyasi güce dönüşüm sürecinde, 1908'den itibaren çeşitli tarihlerde yayımlanmıştır. 197603641.pdf adlı dosya, "İttihad ve Terakki Fırkası Nizamname-i Dahilisi"ni içermektedir ve TBMM Kütüphanesi Açık Erişim Koleksiyonu'nda bulunmaktadır.

İttihat ve Terakki bayrağı, 5 Kasım 1918 tarihinde, cemiyetin kendini feshettiği olağanüstü kongrede kaldırılmıştır.

Kazım Karabekir, İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin siyasete karışmasını ve bir partiye dönüşmesini doğru bulmadığı için cemiyetten ayrıldı. 1908 yılında cemiyetin siyasi bir fırka olarak faaliyetlerine devam etme kararı alması, Karabekir ile cemiyet arasında görüş ayrılığına yol açtı. Ayrıca, Enver Bey, Cemal ve Talat Paşa'ların baskıcı yönetimleri ve Osmanlı Devleti'ni Birinci Dünya Savaşı'na sokmaları da Karabekir'in cemiyetten uzaklaşmasına neden oldu.

1911 yılında İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin yaptığı bazı önemli olaylar: Hürriyet ve İtilaf Fırkası'nın Kuruluşu: 21 Kasım 1911'de, aralarında Müşir Fuat Paşa, İsmail Hakkı Paşa gibi isimlerin bulunduğu bir grup muhalif tarafından Hürriyet ve İtilaf Fırkası kuruldu. Seçimlerin Yapılması: Eylül 1911'deki kongreden sonra yapılan seçimlerde, İttihat ve Terakki ezici bir zafer kazandı. Halaskar Zabitan Grubu'nun Etkisi: Bu dönemde, Halaskar Zabitan Grubu'nun baskıları sonucunda Mehmet Sait Paşa Hükümeti istifa etmek zorunda kaldı. Ayrıca, 1911 yılı başlarında İttihat ve Terakki içinde Hizb-i cedîd hareketi de muhalefete katıldı.

Ahmed Rıza, İttihat ve Terakki'den 1910 yılında merkez komitesinden ayrılarak, 1911'de de Meclis Başkanlığından vazgeçerek uzaklaştı. Bu kararın bazı nedenleri: İttihat ve Terakki'nin politikaları ile anlaşmazlıklar: Ahmed Rıza, partinin devlet işlerine fazla karışmasını, hükûmeti ve milleti tahakküm altına almasını ve orduyu siyasete karıştırmasını eleştiriyordu. Kişisel anlaşmazlıklar: 1908'de Ahmed Rıza'nın yerine Murad Bey'in İttihat ve Terakki Cemiyeti reisliğine getirilmesi, ikili arasında gerginliğe yol açtı. Tasfiye Kanunu'na muhalefet: 1915'te, sürülenlerin mallarıyla ilgili 26 Eylül 1915 tarihli Tasfiye Kanunu'na karşı çıktı.

31 Mart Vakası'ndan sonra iktidara İttihat ve Terakki Cemiyeti gelmiştir. Hareket Ordusu'nun isyanı bastırmasının ardından, II. Abdülhamid tahttan indirilmiş ve yerine V. Mehmed Reşad geçirilmiştir.

Müsavat (eşitlik) kavramı farklı kişiler ve kurumlar tarafından savunulmuştur: Osmanlı aydınları. İttihat ve Terakki Cemiyeti. Bediüzzaman Said Nursi. Yeni Said. Azerbaycan Müsavat Partisi.

Mustafa Kemal Atatürk, İttihat ve Terakki'de birçok siyasetçiyle tanışmış ve ilişki kurmuştur. Bunlardan bazıları: Ahmet Rıza Bey: 1889 yılında Paris'te tanışmış ve cemiyetin Avrupa teşkilatının kurulmasına öncülük etmiştir. Dr. Nazım Bey: Cemiyetin kurucu üyelerinden biridir. Enver Paşa: Atatürk, Enver Paşa ile ilk andan itibaren anlaşmazlığa düşmüş ve onunla huzursuzluk yaşamıştır. Talat Paşa: İttihat ve Terakki'nin liderlerinden biridir. Kâzım Karabekir: Mustafa Kemal'in görüşlerine katılan tek parti yöneticilerinden biridir. Atatürk, İttihat ve Terakki'nin farklı dönemlerinde çeşitli siyasetçilerle etkileşim içinde bulunmuş, bazılarıyla iş birliği yapmış, bazılarıyla ise karşı karşıya gelmiştir.

Mizancı Murad'ın sürgün edilmesinin birkaç nedeni vardır: II. Abdülhamit'e eleştiriler: Yönetimle arası, yönetime karşı eleştiriler yöneltmesi ve Mizan gazetesinde ağır hakaretlerde bulunması nedeniyle açıldı. Avrupa'ya kaçış: Düyun-u Umumiye'deki yabancıların teşvikiyle, düşüncelerini rahatça ifade edebilmek için Avrupa'ya kaçtı. 31 Mart İsyanı: 31 Mart Vakası'nın tahrikçileri arasında bulunduğu iddiasıyla yargılandı ve müebbet kalebentlik cezasına çarptırıldı. Mizancı Murad, sürgün yıllarını Rodos ve Midilli'de geçirdi.

Abide-i Hürriyet Tepesi'nin önemli olmasının bazı nedenleri: 31 Mart Vakası şehitlerine anma: 31 Mart Vakası'nda hayatını kaybeden 71 asker, "Hürriyet Şehidi" ilan edilerek bu tepeye defnedilmiştir. Ulusal anıt: İstanbul'da Osmanlı döneminde inşa edilen ilk ulusal anıttır. Özgürlük sembolü: Anıt, Osmanlı'daki özgürlük hareketinin bir sembolü olarak kabul edilir. Tarihi ve siyasi anlam: Zamanla farklı siyasi iktidarlar tarafından sahiplenilmiş ve birçok önemli kişinin mezarını barındırarak ortak bir hafıza mekânı haline gelmiştir.

Siyasal anılar, genellikle belirli bir dönemin siyasi olaylarını, yazarın kişisel deneyimleri ve gözlemleri üzerinden anlatır. Hüseyin Cahit Yalçın'ın "Siyasal Anılar" kitabı, 1908-1918 yılları arasındaki Meşrutiyet dönemini ele alır. Ayrıca, Yalçın Doğan'ın "Dar Sokakta Siyaset" adlı kitabında, 12 Eylül sonrası siyasi gelişmeler ve SODEP'in kuruluşu gibi olaylar anlatılır. Siyasal anılar, dönemin siyasi atmosferini anlamak için birinci elden kaynaklar sunar.

Sina Akşin'in "Jön Türkler ve İttihat ve Terakki" kitabı, Jön Türkler ile İttihat ve Terakki'nin kim olduklarını, neler yaptıklarını ve başarılarını/başarısızlıklarını ele alır. Kitapta işlenen bazı konular: 1889-1908 dönemi; Jön Türklerin ideolojisi; 1908'de istibdadın yıkılması ve sonrasında yaşanan gelişmeler; 1913-1918 dönemi ve Cemiyet’in tam iktidar dönemi; Birinci Cihan Harbi'nin başlaması süreçleri. Tarık Zafer Tunaya'nın "II. Meşrutiyet, cumhuriyetimizin siyaset laboratuvarıdır" sözünden yola çıkan kitap, 1908-1918 döneminin Cumhuriyet'in anlaşılması için önemli olduğunu vurgular.

Teceddüt Fırkası (Yenilik Partisi), I. Dünya Savaşı'ndan Osmanlı İmparatorluğu'nun mağlup olarak çıkması ve Mondros Ateşkes Anlaşması'nın imzalanması üzerine, 5 Kasım 1918'de İttihat ve Terakki Fırkası'nın kendisini feshetmesiyle kurulan siyasi partidir. İstanbul merkezli olan Teceddüt Fırkası'nın ideolojisi Türkçülüktür. Teceddüt Fırkası, 7 aylık siyasi hayatı boyunca dört kabinede (İzzet Paşa, Tevfik Paşa ve Damat Ferit Paşa kabineleri) yer almıştır. 5 Mayıs 1919'da, Damat Ferit Paşa hükümeti tarafından "İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin devamı niteliğinde olduğu" gerekçesiyle Meclis-i Vükela kararıyla kapatılmıştır.

1908'de Meşrutiyet'in ilan edilmesi, İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin öncülüğünde, Sultan II. Abdülhamid'in baskıcı yönetimine karşı yürütülen mücadelenin bir sonucu olarak ortaya çıkmıştır. 1908 yılında, Makedonya’da görev yapan genç subaylar ve İttihatçılar, Sultan II. Abdülhamid’i anayasanın tekrar yürürlüğe girmesi için zorlamış ve padişah, 23 Temmuz 1908’de Kanun-ı Esasi’yi (Osmanlı Anayasası) yeniden yürürlüğe koyarak meşrutiyet idaresini yeniden yürürlüğe koymak zorunda kalmıştır. Bazı tarihçilere göre, II. Meşrutiyet’in ilanında özellikle mason locaları da önemli rol oynamışlardır. Ayrıca, 1908 Devrimi olarak da bilinen bu olay, Osmanlı siyasetinde büyük bir dönüşüm yaratmış ve anayasal yönetimin geri getirilmesiyle halkın yönetime katılımının önü açılmıştır.

Evet, İttihat ve Terakki'yi konu alan birçok kitap bulunmaktadır. İşte bazı örnekler: Ziya Şakir'in "İttihat ve Terakki Nasıl Doğdu, Nasıl Yaşadı, Nasıl Öldü?". Osman Pamukoğlu'nun "İttihat ve Terakki İsyankar Doğanlar". Tarık Zafer Tunaya'nın "Türkiye'de Siyasal Partiler Cilt 3: İttihat ve Terakki, Bir Çağın, Bir Kuşağın, Bir Partinin Tarihi". M. Şükrü Hanioğlu'nun "Osmanlı İttihad ve Terakki Cemiyeti ve Jön Türklük". Feroz Ahmad ve Süleyman Tekir'in "İttihatçılık - İttihat ve Terakki 1908-1914". Bu kitaplar, İttihat ve Terakki'nin tarihini, faaliyetlerini ve etkilerini çeşitli açılardan ele almaktadır.