HücreBölünmesi

Evet, hücre bölünmesi hücre teorisine katkı sağlar. 1855 yılında Rudolf Virchow, "omnis cellula e cellula" (her hücre, mevcut bir hücreden türeyir) özdeyişini ortaya atarak hücre teorisine önemli bir katkı yapmıştır. Hücre teorisi, 1838-1839 yıllarında Matthias Schleiden ve Theodor Schwann'ın çalışmalarıyla temel kazanmış, ancak Virchow'un hücre bölünmesi ile ilgili çalışmaları, teorinin ikinci temel varsayımını oluşturmuştur.

Mitozda kromozomlar anafaz evresinde yarıya iner. Anafaz evresinde, kardeş kromatitler iğ iplikleri tarafından zıt kutuplara çekilir ve bu şekilde kardeş kromotitler birbirinden ayrılır.

Her hücre, hücre bölünmesi sırasında genetik bilginin korunmasını sağlamak için iki DNA içerir. Hücre bölünmeden önce DNA'sını kopyalar, böylece her yeni hücre, ana hücrenin genetik bilgisinin tam bir kopyasına sahip olur.

Mayoz bölünmede kromozom ayrılmaması, anafaz I evresinde gerçekleşir. Anafaz I'de homolog kromozomlar birbirinden ayrılarak zıt kutuplara ilerler. Kromozom ayrılmamasının genetik çeşitliliğe katkı sağladığı ve mayoz bölünmenin hatalara açık bir süreç olduğu belirtilmiştir.

Diploid hücreler, genellikle döllenme (fertilizasyon) yoluyla oluşur. Adımlar: 1. Döllenme Aşaması: İki haploid hücre (sperm ve yumurta) birleşir. 2. Mitoz Bölünme: Diploid hücre, mitoz yoluyla bölünür. Örnek: İnsanlarda, bir sperm hücresi (haploid) ve bir yumurta hücresi (haploid) birleştiğinde, 46 kromozomlu diploid bir zigot oluşur.

Haploit hücreler, belirli türlerde ve koşullarda mitoz geçirebilir. Haploit mantar hücreleri, mitoz yoluyla çoğalabilir. Haploit bitki hücreleri, belirli koşullar altında mitoz gerçekleştirebilir. İnsanlarda ise haploit gamet hücreleri mitoz geçirmez. Haploit hücrelerin mitoz yapabilme yeteneği, organizmanın türüne ve hücrenin bulunduğu bağlama bağlıdır.

Kanser hücre bölünmesinin kontrolü, hücre döngüsünü düzenleyen genlerdeki mutasyonlarla bozulur. G1 kontrol noktası. G2 kontrol noktası. M kontrol noktası. Kanser hücrelerinde ise bu düzenleyici sinyallere duyarsızlık gelişir ve hücreler kontrolsüz bir şekilde bölünmeye başlar.

Hücre ve hücre bölünmeleri ile ilgili klasik sorular arasında şunlar yer alabilir: Mitoz ve mayoz bölünme ile ilgili sorular: 2n=64 kromozom sayısına sahip bir canlının mayoz sonucu oluşturduğu spermin otozom sayısı kaçtır? 16 kromozomlu bir hücre arka arkaya üç kez mitoz bölünme geçirirse oluşan hücrenin kromozom sayısı aşağıdakilerden hangisidir? Mayoz ile ilgili; I. Bitki ve hayvanlarda üreme hücrelerinin oluşmasını sağlar. II. Mayoz sonucu oluşan üreme hücreleri 2n sayıda kromozom içerir. III. Döllenme ile birlikte kromozom sayısının nesiller boyunca sabit kalmasını sağlar. IV. Parça değişiminin de etkisiyle, oluşan yeni hücreler ana hücreden farklı genetik yapıdadır. ifadelerinden hangileri doğrudur? Hücre yapısı ile ilgili sorular: Hayvan hücresine bakan bir öğrenci aşağıdaki yapılardan hangisini göremez? Aşağıda farklı canlılara ait hücreler verilmiştir. XY Bu hücreler hangi canlılara ait olabilir? Hücre bölünmelerinin nedenleri ile ilgili sorular: Hücrede gerçekleşen I. Yüzey/hacim oranının azalması II. Çekirdeğin sitoplazma üzerindeki kontrol gücünün azalması III. ATP sentezinin artması IV. Protein sentezinin artması durumlardan hangileri hücre bölünmesinin nedenlerindendir? Bu sorular, hücre ve hücre bölünmeleri konusundaki temel bilgileri test etmek için kullanılabilir.

Çenek oluşumu, mitoz bölünme ile gerçekleşir. Mitoz, vücut hücrelerinde görülen ve hücrelerin bölünerek birbirinin tam benzeri olan iki yavru hücre oluşturduğu bir hücre bölünme türüdür. Mayoz ise üreme hücrelerinde (yumurta ve sperm) görülen ve kromozom sayısının yarıya indiği bir hücre bölünme türüdür.

Mitoz ve amitoz yapan canlılara örnek olarak şunlar verilebilir: Mitoz: Çok hücreli canlılar (örneğin, organizma belli bir büyüklüğe erişinceye kadar çoğu soma hücresinde ve bazı hücrelerde (kemik iliği vb.)). Eşey hücrelerinin oluşumu. Amitoz: Tek hücreli canlılar (örneğin, Protozoa, bakteri, amip, öglena). Bazı özel hallerde yüksek yapılı organizma hücreleri (örneğin, açlık nedeniyle dejenere olan hücreler, bazı yaşlı kıkırdak hücreleri, kuş yumurta embriyosu blastoderm hücreleri). Gametlerde genellikle amitoz bölünme görülmez.

Dört ana siklin türü vardır: 1. Siklin D: G1 evresinde rol oynar. 2. Siklin E: G1'den S evresine geçişte etkilidir. 3. Siklin A: S ve G2 evrelerinde görev yapar. 4. Siklin B: G2'den M (mitoz) evresine geçişte rol oynar. Ayrıca, siklinler ve siklin bağımlı kinazlar (CDKs) hücre döngüsünün kontrolünde birlikte çalışır.

Bölünme kelimesi farklı bağlamlarda farklı anlamlar taşıyabilir. Biyoloji terimi olarak bölünme, hücrelerin çoğalması için bir yanlarının kendilerinden ayrılması anlamına gelir. Savunma mekanizması olarak bölünme, psikanalistlerin deyimiyle, tahammül edemediğimiz duygularımızdan kaçınmamızı sağlayan bilinçsiz bir yöntemdir. Toplumsal bölünme, genellikle ortadoğu ve orta asya gibi bölgelerde, bazı ülkelerin başlıca sorunlarından biri olarak ele alınır. Ofis belgelerinde tablo bölünmesi, bir olayın alt başlıklara ayrılması anlamına gelebilir.

Metafaz I'de homolog kromozom çiftleri, hücrenin merkezine yakın bir yerde bulunan metafaz plakası üzerinde rastgele sıralanır. Bu evrede: Mikrotübüllerin oluşturduğu iğ ipliklerine bağlı homolog kromozomlar, hücrenin ortasına dizilir. Anne ve baba kromozomlarının hangi tarafta sıralanacağı net olarak belli değildir. Genetik çeşitlilik artar; çünkü homolog kromozomların rastgele dizilmesi, farklı eşey hücrelerinin farklı kromozom kombinasyonlarına sahip olmasını sağlar. Metafaz I, mayoz bölünmenin ilk genetik çeşitliliğinin gerçekleştiği evredir.

Yumurta hücresinde sentriyol bulunmaz çünkü döllenme sırasında, spermin sentriyolleri zigotun (döllenmiş yumurta) sentriyollerini oluşturur. Yumurta gibi gelişmiş bitki hücrelerinde de sentriyol bulunmaz. Sentriyoller, hayvan hücrelerinin çoğunda bulunsalar da damarlı bitkilerde ve mantarlarda bulunmazlar.

Kromozomlar sadece hücre bölünmesi sırasında görülür. Hücre bölünmesinin dışındaki dönemlerde kromozomlar, "kromatin ağ" adı verilen uzun ve ipliksi bir yapıda bulunur.

Mitoz ve mayoz bölünmenin bazı benzerlikleri: DNA eşlenmesi. İğ ipliği oluşumu. Çekirdek zarı ve çekirdekçik erimesi. Kardeş kromatitlerin ayrılması. Mitotik evreler.

Anafazı tetikleyen ana faktör, anafaz uyarıcı kompleks (APC/C) olarak bilinen çok alt birimli bir komplekstir. APC/C, aktif hale geçebilmek için sırasıyla Cdc20 ve Cdh1 isimli aktivatörlerle etkileşir. Anafaz evresinde gerçekleşen diğer olaylar ise şu şekildedir: Kardeş kromatitleri bir arada tutan sentromerlerin bölünmesi. İğ ipliklerinin kısalması. Kardeş kromatitlerin, iğ iplikleri aracılığıyla zıt kutuplara doğru çekilmesi.

Mitoz ve mayozun 10. sınıf düzeyinde önemi şu şekilde açıklanabilir: Mitoz: Çok hücreli canlılarda büyüme, gelişme ve yenilenmeyi sağlar. Tek hücreli canlılarda üremeyi mümkün kılar. Kalıtsal çeşitlilik oluşturmaz. Hayat boyu devam eder. Mayoz: Eşeyli üreyen canlılarda üreme hücrelerinin oluşturulmasını sağlar. Parça değişimi ile genetik çeşitliliğin ortaya çıkmasını mümkün kılar. Ergenlik dönemi ile başlar ve üreme dönemi boyu devam eder. Her iki bölünme türü de hücrelerin üremesi, büyümesi ve yenilenmesinin temelini oluşturur.

DNA polimeraz, DNA replikasyonunu sağlayan bir enzimdir. Başlıca işlevleri: DNA sentezi: Yeni sentezlenen zincirlerde uzayan iplikçiğe deoksinükleozidtrifosfat (dNTP) eklenmesini katalizler. 5'->3' yönünde sentez: Yeni ipliğin uzamasını sağlar. Prova okuma (proof reading): Hatalı baz çiftlerini fark edip çıkararak düzeltmeyi yapar. DNA tamiri: DNA tamirinde görev alır, baz eksizyon tamiri ve boşluk doldurması yapar. DNA polimeraz, laboratuvarda polimeraz zincir reaksiyonu ve DNA dizileme gibi işlemlerde de kullanılır.

İnterkinez, çekirdeğin iki bölünme devresi arasındaki dinlenme durumudur. Biyoloji terimi olarak interkinez, mayoz I ve mayoz II arasında, interfaz olmadan direkt mayoz II'ye geçildiğinde kullanılır. Ayrıca, embriyolojide interkinez, iki veya daha fazla gelişmekte olan embriyo arasındaki bağlantıyı tanımlamak için kullanılan bir terimdir.