HücreBölünmesi

Mitozda DNA miktarı, interfaz evresinin S (DNA sentezi) fazında gerçekleşen DNA replikasyonu (eşlenmesi) nedeniyle iki katına çıkar. Bu evrede, nükleotidler ve histonlar sentezlenerek çekirdeğe geçer ve DNA alt iplikçiklerinin karşısında yeni DNA alt iplikçikleri oluşur.

Mitozda anafaz evresi, kardeş kromatitlerin iğ iplikleri tarafından zıt kutuplara çekilmesi ile karakterize edilir. Anafaz evresi, kardeş kromatitlerin zıt kutuplara ulaşmasıyla tamamlanır. Anafaz evresinin süresi, dokuya ve türe göre değişmekle birlikte genellikle 3-15 dakika sürer.

Mitokondri ve sentrozom organellerinin hücre bölünmesi sırasında yaptıkları şunlardır: Mitokondri: Hücrenin enerji üretim merkezi olarak görev yapar ve oksidatif fosforilasyon yoluyla ATP sağlar. Hücresel solunumla alakalı biyokimyasal reaksiyonların çoğu mitokondride meydana gelir. Sentrozom: Hücre bölünmesi sırasında kendini eşleyerek zıt kutuplara çekilir ve iğ ipliklerinin oluşmasını sağlar. Bu iğ iplikleri, kromozomların hareketini sağlar. Ayrıca, hücre dışına uzanan silia gibi yapıların oluşumunda rol oynar.

Evet, mayoz bölünme tür içinde kalıtsal çeşitlilik (farklılık) sağlar. Mayoz bölünmede tür içi çeşitliliğin sağlanmasının bazı yolları şunlardır: Krossing over (parça değişimi). Rastgele dizilim. Her hücrenin ana hücreden farklı olması.

Mitoz bölünme sonunda 2n kromozomlu hücreler oluşur. Mitoz, vücut hücrelerinde gerçekleşir ve kromozom sayısı değişmez.

Hayır, sinaps ve sinapsis aynı şey değildir. Sinaps, nöronların (sinir hücrelerinin) diğer nöronlara veya kas ve salgı bezleri gibi nöron olmayan hücrelere mesaj iletmesini sağlayan özelleşmiş bağlantı noktalarıdır. Sinapsis ise, mayozun profazında anadan ve babadan gelen homolog kromozom çiftlerinin geçici olarak birleşmesi anlamına gelir.

Mitoz, interfaz evresinin tamamlanmasından sonra belirginleşir. Mitoz, sırayla profaz, metafaz, anafaz ve telofaz olarak adlandırılan dört farklı evrede tamamlanır.

Prokaryotlarda (bakteri ve arkeler) mayoz bölünme olmaz. Ancak, prokaryotlarda eşeyli üreme çeşitleri olan konjugasyon, transformasyon ve transdüksiyon görülür. Eşeysiz üreme ise prokaryotlar için ana üreme yoludur.

Mitoz bölünme ile mayoz bölünmenin ortak amacı, hücre bölünmesi yoluyla yeni hücreler oluşturmaktır. Mitoz bölünme sonucunda genetik bilgisi tamamen anne hücreninkiyle aynı DNA’ya sahip iki yavru hücre oluşur. Mayoz bölünme ise üreme hücrelerinde görülen bir hücre bölünmesi olayıdır. Mitoz ve mayoz bölünmenin ortak özellikleri arasında ise şu noktalar sayılabilir: Her iki hücre bölünmesinde de yeni bir hücre ortaya çıkar. Bölünme öncesinde DNA kendini eşler. Kardeş kromatitlerin ayrılması olayı gerçekleşir. Profaz, metafaz, anafaz ve telofaz evreleri yer alır.

Sitokinez, hücre bölünmesi sırasında sitoplazmanın bölünmesi sürecidir. Hayvan hücrelerinde sitokinez, sitoplazmanın boğumlanması ile gerçekleşir ve bu süreç anafaz evresinde başlar. Bitki hücrelerinde ise sitokinez, orta lamel ile gerçekleşir ve bu süreç telofaz evresinde başlar. Sitokinez sonucunda, aynı genetik yapıya sahip iki farklı hücre oluşur.

Hücre bölünmesi ile ilgili test sorularına aşağıdaki kaynaklardan ulaşılabilir: Wordwall.net sitesinde 10. sınıf biyoloji hücre bölünmeleri ile ilgili test soruları bulunmaktadır. Derslig.com sitesinde 7. sınıf hücre ve bölünmeler ile ilgili test soruları mevcuttur. Sinavtime.com sitesinde hücre bölünmeleri (mitoz ve mayoz) ile ilgili test soruları yer almaktadır. Ibapsatmath.com sitesinde 7. sınıf hücre ve bölünmeler ile ilgili EBA soru bankası soruları bulunmaktadır. Testkolik.com sitesinde 10. sınıf biyoloji hücre bölünmeleri ile ilgili test soruları mevcuttur.

Mitozda anafaz 1 ve 2 arasındaki temel fark, kardeş kromatitlerin ayrılma zamanındadır. Anafaz 1: Homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleri arasında gen alışverişi (krosover veya krossing over) gerçekleşir. Anafaz 2: Kardeş kromatitler, iğ iplikleri tarafından zıt kutuplara çekilir. Mitozda anafaz 1 ve 2 evreleri bulunmaz, çünkü mitozda sadece bir anafaz evresi vardır.

Sitoplazma bölünmesi, mitoz bölünmenin ikinci aşaması olan sitokinez olarak adlandırılır. Sitokinez sırasında: Önce hücre şeklinde değişiklik olur. Ardından mitoz mekiği meydana gelir. En son olarak sitoplazma ortasından ikiye bölünür ve mitoz bölünme tamamlanmış olur. Hayvan hücrelerinde sitoplazma, ekvator bölgesinde boğumlanmaya başlayarak ikiye ayrılır.

Kromozomların eşlenmesi, hücre bölünmesi sırasında, özellikle mayoz bölünmenin profaz-I evresinde gerçekleşir. Bu süreçte: Kromatin Yoğunlaşması: DNA, proteinlerle birleşerek kromatin oluşturur ve bu kromatinler, X şeklindeki kromozomları meydana getirecek şekilde yoğunlaşır. Homolog Eşleşme: Kromozomlar, homolog çiftler halinde eşleşir. Krosover (Crossing-Over): Homolog kromozomların kardeş olmayan kromatitleri arasında genetik materyal değişimi olur. Bu süreç, genetik çeşitliliğin artmasına katkıda bulunur.

Gametogenezin temel görevleri: Kromozom sayısının yarıya indirilmesi. Genetik çeşitliliğin sağlanması. Gametlerin oluşumu.

Mitoz bölünme dört aşamadan oluşur: profaz, metafaz, anafaz ve telofaz. Mayoz bölünme ise iki evreden oluşur: 1. Mayoz I: Profaz I, metafaz I, anafaz I ve telofaz I olarak dört aşamada tamamlanır. 2. Mayoz II: Profaz II, metafaz II, anafaz II ve telofaz II olarak dört aşamada tamamlanır. Dolayısıyla, mitoz 4 aşamadan, mayoz ise 8 aşamadan oluşur.

Mitoz ile mayoz arasındaki 10 fark: 1. Amaç: - Mitoz: Vücut hücrelerinin büyümesi, gelişmesi ve hasarlı dokuların onarılması. - Mayoz: Üreme hücrelerinin üretimi ve genetik çeşitliliğin sağlanması. 2. Bölünme Sayısı: - Mitoz: 1 kez. - Mayoz: 2 kez. 3. Oluşan Hücre Sayısı: - Mitoz: 2 hücre. - Mayoz: 4 hücre. 4. Kromozom Sayısı: - Mitoz: Ana hücreyle aynı (2n, diploit). - Mayoz: Ana hücrenin yarısı kadar (n, haploit). 5. Genetik Yapı: - Mitoz: Ana hücreyle ve birbirleriyle aynı. - Mayoz: Ana hücreden ve birbirinden farklı. 6. Kalıtsal Çeşitlilik: - Mitoz: Kalıtsal çeşitlilik yok. - Mayoz: Kalıtsal çeşitlilik var. 7. Gerçekleştiği Hücreler: - Mitoz: Vücut hücreleri. - Mayoz: Üreme hücreleri. 8. Parça Değişimi: - Mitoz: Parça değişimi yok. - Mayoz: Parça değişimi var (krossing over). 9. Evreler: - Mitoz: İnterfaz, profaz, metafaz, anafaz, telofaz, sitokinez. - Mayoz: Mayoz I (profaz, metafaz, anafaz, telofaz) ve Mayoz II (profaz, metafaz, anafaz, telofaz). 10. Yaşam Süresi: - Mitoz: Yaşam boyu. - Mayoz: Üreme dönemi boyunca.

Mitozda karyokinez (çekirdek bölünmesi) ve sitokinez (sitoplazma bölünmesi) birbirini takip eden evrelerde gerçekleşir: Karyokinez, mitozun mitotik evresinde başlar. Sitokinez, genellikle anafazda veya telofazda, karyokinezin devamı olarak başlar. Özetle: - Karyokinez: Mitotik evrenin profaz, metafaz, anafaz ve telofaz evrelerinde gerçekleşir. - Sitokinez: Genellikle telofaz ile birlikte olur.

Hücre bölünmesi hazırlık aşamaları şu şekildedir: 1. İnterfaz: Hücre bölünmeye hazırlanır. Hücrenin hacmi büyür. Organeller, DNA ve sentrozom kopyalanır. 2. Profaz: DNA, X şeklindeki kromozomları oluşturacak şekilde yoğunlaşır. Eşlenen sentrozomlar, hücrenin kutuplarına göç eder. Çekirdek zarı parçalanır ve çekirdekçik erir. Bu aşamaların ardından mitoz bölünme; profaz, metafaz, anafaz ve telofaz evreleriyle tamamlanır.

Haploit hücreler, üreme sırasında sperm ve yumurta hücrelerinin birleşmesiyle diploit hale gelir. İnsanlarda haploit bir hücre (gamet), 23 kromozom içerirken, döllenmiş yumurta (zigot) ve ondan gelişen tüm vücut hücreleri (kas, sinir, deri hücreleri vb.) diploit olup 46 kromozom bulunur.