Heyelan

Heyelan, kütle hareketlerinin en tehlikeli olanlarından biridir. Heyelanlar, şiddetli yağışlar, depremler veya insan faaliyetleriyle tetiklenerek eğimli arazilerde toprak ve taş kütlelerinin hızla aşağı kayması sonucu oluşur ve büyük can ve mal kayıplarına yol açabilir.

Yusufeli Barajı'nda ölümlerin nedeni, 13 Temmuz 2020'de yaşanan sel ve heyelan olarak belirlenmiştir. Olayda, baraj şantiyesinin bulunduğu alanda yamaçtan kopan kaya ve toprak kütleleri Artvin-Erzurum kara yolunu kapatmış, bu sırada şantiyede çalışan bir kişi hayatını kaybetmiştir.

Varagel Tüneli, iki farklı nedenle kapatılmıştır: 1. Heyelan: Zonguldak'ta Fener Mahallesi'nden Liman Arkası'na uzanan Varagel Tüneli'nin yolu, dalgalar nedeniyle oluşan heyelan sonucu kapanmıştır. 2. Asfalt Öncesi Hazırlık: Kandilli'de bulunan 2.2 kilometrelik Varagel Yolu, asfalt öncesi alt yapı çalışmaları nedeniyle kapatılmıştır.

Heyelan bölgesi tespiti için aşağıdaki yöntemler ve kriterler kullanılır: 1. Coğrafi Faktörlerin Analizi: Eğim, zemin türü, yağış miktarı ve yer altı su seviyeleri gibi faktörler heyelan olasılığını artırır. 2. Topoğrafik ve Jeolojik Haritalar: 1/25000 ölçekli topoğrafik ve varsa jeoloji haritaları, heyelan bölgelerinin belirlenmesinde önemlidir. 3. Uzaktan Algılama Verileri: Uydu ve hava araçları ile toplanan veriler, heyelan riski taşıyan bölgelerin haritalandırılmasında kullanılır. 4. Yerinde Ölçümler: Pusula, şerit metre, GPS ve fotoğraf makinesi gibi aletlerle yapılan saha çalışmaları, heyelan bölgelerinin kesin tespiti için gereklidir. 5. Tarihsel Veriler: Daha önce meydana gelen heyelan olayları ve bunların kayıtları, yeni heyelan bölgelerinin tahmin edilmesinde yardımcı olur. Bu yöntemler, yerel yönetimler ve ilgili kurumlar tarafından, halkın güvenliği ve afet risklerinin azaltılması amacıyla uygulanır.

Heyelan, jeolojik doğal afet olarak sınıflandırılır.

Kireçli Köyü'nün heyelan bölgesi olmasının nedeni, bölgedeki gevşek zemin yapısı ve yoğun yağışlardır. Doğu Karadeniz Bölgesi, sürekli ve yoğun yağışlar nedeniyle toprağın suya doygun hale gelmesi ve eğimin dik olması gibi faktörler nedeniyle heyelan riski yüksektir. Bu durum, Kireçli Köyü'nde de heyelan oluşumunu tetiklemiştir.

Zonguldak'ta heyelan nedeniyle 3 ev tahliye edildi.

Heyelanı önlemek için çam, meşe ve benzeri kazık köklü ağaçlar dikilmesi önerilir.

Kütle hareketleri, coğrafyanın bir konusu olarak, yer yüzeyindeki malzemenin yerçekimi etkisiyle aşağı doğru hareket etmesi olarak tanımlanır. Başlıca kütle hareketleri türleri şunlardır: 1. Heyelan: Eğimli arazilerde, suya doymuş toprak kütlelerinin kayması sonucu oluşur. 2. Kaya Düşmesi: Eğimli ve kayalık arazilerde, büyük kaya parçalarının yerinden koparak hızla aşağıya yuvarlanmasıyla meydana gelir. 3. Toprak Kayması: Yüzeye yakın toprağın anakayadan koparak yer değiştirmesi olayıdır. 4. Çamur Akıntısı: Suya doymuş yüzey malzemelerinin eğim doğrultusunda çok hızlı bir şekilde yer değiştirmesi şeklinde gerçekleşir.

Landslide kelimesi iki farklı anlamda kullanılabilir: 1. Toprak kayması, heyelan. 2. Seçimde bir tarafın büyük ekseriyeti kazanması.

Çin'in Sichuan eyaletinde meydana gelen heyelanın nedeni şiddetli yağışlardır.

Toprak kayması, fazla eğimli yamaçlarda, özellikle dik yamaçlarda görülür.

Kapuzbaşı Şelaleleri, heyelan ve kaza riski nedeniyle tehlikelidir.

Tokat ve Niksar'ın ayrılmasının nedeni, 3-4 Şubat 2024 tarihlerinde Tokat'ın Niksar ilçesine bağlı Günebakan köyünde meydana gelen heyelan afetidir.

Heyelan riski olan yerlerde yapılmaması gerekenler şunlardır: 1. Yerleşime izin verilmemelidir. 2. Yol yapımı esnasında heyelan olabilecek yerlerden yol geçirilmemelidir. 3. Eğimli arazilerde tarım yapılmamalıdır. 4. Dere yataklarından kum ve çakıl alımı durdurulmalıdır. 5. Heyelan erken uyarı sistemleri kullanılmamalıdır. Bu önlemler, heyelan riskini azaltmak ve can ile mal kayıplarını önlemek için alınmalıdır.

Riskli bölgelerde yapılan yol, tünel veya baraj çalışmaları, heyelan gibi doğal afetlerin tetiklenmesine neden olabilir. Heyelan, yamaçtaki toprak ve taşların bulunduğu kısımdan sıyrılarak aşağı doğru hareket etmesi sonucu meydana gelen bir doğa olayıdır.

Tortum'da heyelan oluşmasının başlıca nedenleri şunlardır: 1. Mevsim normallerinin üzerinde yağış: Bahar aylarında artan yağışlar, toprağın yumuşamasına ve eğimli yamaçlarda heyelan riskinin artmasına yol açar. 2. HES barajı borusunun patlaması: 2022 yılında Tortum'da meydana gelen heyelan, HES işletmesine ait bir borunun patlaması sonucu oluşmuştur.

Yusufeli'nde heyelan tehdidine karşı yapay heyelan uygulaması, itfaiye ekiplerinin su kullanarak tehlikeli kayaları kontrollü bir şekilde düşürmesi yöntemidir. Bu yöntem, özellikle heyelan nedeniyle kapanan köy yollarının tekrar ulaşıma açılması için kullanılır.

En çok toprak altında kalan işçi, 13 Şubat 2024 tarihinde Erzincan'ın İliç ilçesindeki Çöpler Altın Madeni'nde meydana gelen heyelanda kalmıştır.

Heyelan en çok yağışlı mevsimlerde ve ilkbahar aylarında tehlikelidir.