Hematoloji

Dudak morluğu için hematoloji, dermatoloji veya aile hekimine başvurulabilir. Hematoloji bölümü, morarmaların altında yatan hastalığa göre tedavi yöntemleri uygular. Dermatologlar, cilt problemleriyle ilgilenir ve dudak morarması gibi sorunlara yönelik teşhis ve tedavi sağlayabilir. Aile hekimi, genel sağlık durumunu değerlendirebilir ve gerektiğinde uygun bir uzmana yönlendirebilir. Dudak morluğu, ciddi bir sağlık sorununun belirtisi olabileceğinden, bir sağlık uzmanına danışmak önemlidir.

PT (protrombin zamanı) ve aPTT (aktive parsiyel tromboplastin zamanı) testleri, kan örneği alınarak ve bu örneğin laboratuvarda çeşitli yöntemlerle analiz edilmesiyle ölçülür. aPTT Testi: Bu testte, sitratlı kandan elde edilen trombositten fakir plazma kullanılır ve kalsiyum klorür ile aPTT ayıracı eklenerek ölçüm yapılır. PT Testi: Bu testte, optimal konsantrasyonlarda doku tromboplastini varlığında plazmanın pıhtılaşma süresi ölçülür. PT ve aPTT testlerinin hangi cihazla ölçüldüğüne dair spesifik bir bilgi bulunamamıştır.

Hematolog ve onkolog arasındaki temel fark, hematologun kan ve kan yapıcı organların hastalıklarını, onkologun ise kanserleri tedavi etmesidir. Hematolog, kan bozuklukları, kan kanserleri (lösemi, lenfoma, myeloma), anemi, hemofili ve pıhtılaşma bozuklukları gibi durumlarla ilgilenir. Onkolog ise tüm vücut doku ve organlarındaki kanserlerin teşhisi, tedavisi ve yönetimi ile ilgilenir. Hematolojik onkoloji, bu iki uzmanlık alanının birleşimi olup, kan hastalıklarının ve kan ile ilişkili kanserlerin incelenmesi, teşhisi, tedavisi ve önlenmesi üzerine çalışır.

Çocuklarda morluklar için dahiliye veya hematoloji bölümüne başvurulmalıdır. Eğer morluklar çarpma veya düşme sonucu oluşmuşsa, cildiye bölümüne gidilebilir. Morlukların altında ciddi bir sağlık problemi yatıyor olabileceği için, bir doktora başvurulması önerilir.

FLT3-ITD pozitif, akut miyeloid lösemi (AML) hastalarında FLT3 geninde internal tandem duplikasyon (ITD) mutasyonunun tespit edildiğini ifade eder. Bu mutasyon, FLT3 proteininin liganddan bağımsız oto-fosforilasyon ve sürekli aktivasyonuna yol açar.

İTP'nin tıpta açılımı İdiyopatik Trombositopenik Purpura'dır. İTP, bağışıklık sisteminin trombositlere saldırması sonucu ortaya çıkan bir kan hastalığıdır.

Periferik yaymada lökosit formülü, kandaki akyuvarların (lökositlerin) alt türlerinin oranını belirlemek için yapılan bir hematoloji testidir. Bu işlem şu şekilde gerçekleştirilir: 1. Kan örneği: Hastanın toplardamarından K3 EDTA'lı kan veya kapiller kan örneği alınır. 2. Yayma: Kan, lam adı verilen cam bir laboratuvar malzemesine yayılır. 3. Kuruma: Yaymanın kuruması beklenir. 4. Boyama: May-Grünwald-Giemsa boyası ile boyama yapılır. 5. Mikroskop incelemesi: Kuruduktan sonra preparat, 100’lük objektifte incelenir. 6. Hücre sayımı: Mikroskop alanında görülen akyuvar çeşitleri, bir çizelge üzerinde kaydedilir ve sayıları hesaplanır. Lökosit formülü, nötrofil, lenfosit, monosit, eozinofil ve bazofil gibi akyuvar türlerinin yüzdelerini ve sayılarını içerir.

Miyelofibrozis, genellikle genetik mutasyonlar ve bağışıklık sistemi bozuklukları nedeniyle ortaya çıkar. Başlıca nedenleri: Genetik mutasyonlar: JAK2, CALR ve MPL genlerindeki mutasyonlar, miyelofibrozis vakalarının birçoğunda görülür ve kan hücrelerinin kontrolsüz çoğalmasına yol açar. Bağışıklık ve çevresel faktörler: Radyasyona maruz kalma veya bazı kimyasalların etkisi, miyelofibroz gelişimini tetikleyebilir. Nadiren, başka kan hastalıklarının bir sonucu olarak da ortaya çıkabilir. Miyelofibrozis çoğunlukla genetik olmayan bir şekilde de gelişebilir.

Türk Hematoloji Derneği (THD), Türkiye'deki hematoloji ve hematolojiyle birlikte çalışan bilim dalları ile ilgili bilgi iletişimini sağlamak, bu alandaki çalışma ve araştırmaları geliştirmek ve desteklemek amacıyla çeşitli faaliyetler yürütmektedir. Başlıca görevleri: Eğitim programları düzenlemek: Üyelerinin mesleki gelişimlerini desteklemek için eğitim programları organize eder. Burs vermek: İhtiyaç sahibi öğrencilere burs sağlar. Araştırmaları desteklemek: Bilimsel araştırmaları maddi ve diğer şekillerde destekler. Bilimsel yayınlar yapmak: Hematolojik hastalıklar üzerine bilimsel yayınlar gerçekleştirir. Uluslararası işbirlikleri: Uluslararası hematoloji dernekleriyle işbirliği yaparak bilimsel eğitim programlarına katılım sağlar.

Primer (birincil) ve sekonder (ikincil) polisitemi arasındaki temel fark, oluşum nedenlerindedir. Primer polisitemi (polisitemi vera). Kemik iliğindeki anormal hücresel aktivite nedeniyle ortaya çıkar. Genellikle JAK2 gen mutasyonu ile ilişkilidir. Kalıtsal hastalıklar da bu duruma yol açabilir. Sekonder polisitemi. Düşük oksijen seviyelerine uzun süre maruz kalma gibi başka bir hastalık veya durum nedeniyle gelişir. Nedenleri arasında kronik akciğer ve kalp hastalıkları, yüksek rakımda yaşamak, bazı tümörler ve hormon bozuklukları bulunur. Her iki durumda da artmış kan hücresi sayısı çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilir ve tedavi gerektirebilir.

Selim Sayın, Ankara Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi'nde hematoloji uzmanı olarak görev yapmaktadır. Adres: General Dr. Tevfik Sağlam Cad. No: 1, Keçiören, Ankara. Telefon: (0312) 304 20 00.

Felty sendromu, romatoloji (romatoloji) bölümünde tedavi edilir. Bu sendrom, romatoid artrit ile ilişkili olduğundan, romatoloji uzmanları tarafından değerlendirilmesi ve yönetilmesi gereklidir.

Hemopoez (kan hücrelerinin oluşumu), çeşitli hastalıklar nedeniyle bozulabilir. Bu hastalıklar arasında: Anemi: Kırmızı kan hücrelerinin yetersiz üretimi veya kaybı sonucu ortaya çıkar. Lösemi: Kan hücrelerinin, özellikle beyaz kan hücrelerinin kontrolsüz ve anormal üretimi ile karakterizedir. Trombositopeni: Trombositlerin yetersiz üretimi veya aşırı kaybı sonucu kan pıhtılaşmasının bozulmasıdır. Ayrıca, bazı durumlarda (örneğin, embriyonik gelişim sırasında veya bazı hastalıklar sırasında) dalak veya karaciğer gibi yerlerde de hemopoez gerçekleşebilir. Hemopoezin bozulması, bu ve benzeri sağlık sorunlarına yol açabilir; bu nedenle düzenli sağlık kontrolleri önemlidir.

ECIL-8 (8. Avrupa Lösemi Enfeksiyonları Konferansı) önerileri şunlardır: Belgelenmiş enfeksiyonlarda tedavi: Düşük riskli hastalarda, nötrofil sayısı 500'e ulaşana kadar tedaviye devam edilmelidir. Ateşli nötropenik hastalarda tedavi: Ateş düşen ve stabil hale gelen hastalarda, 72 saat boyunca intravenöz tedavi alıp son 48 saat ateşsiz kaldıysa tedavi kesilebilir. Dekolonizasyon ve de-eskalasyon: Başlangıçta dirençli enfeksiyon riski yüksek olan hastalarda karbapenem ve ek ajanlar kullanılabilir. Önleyici antifungal tedavi: Yüksek riskli yetişkin granülositopenik hastalarda, tanısal sürveyansa dayalı önleyici antifungal tedavi bir alternatif olarak değerlendirilebilir. ECIL-8 önerileri, Avrupa Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları Derneği (ESCMID) ve Avrupa Tıbbi Mikoloji Konfederasyonu (ECMM) derecelendirme sistemine göre özetlenmiştir.

Eritrosit mikroskopisi, idrar örneğinde eritrositlerin mikroskobik olarak değerlendirilmesidir. Normalde idrarda eritrosit bulunmaz. Eritrosit mikroskopisi, kansızlık ve hemolitik bozuklukların teşhisinde de önemli bir rol oynar. Her türlü tıbbi test sonucunun bir hekim tarafından değerlendirilmesi önemlidir.

İTP (immün trombositopenik purpura) hastaları, hematoloji veya immünoloji bölümlerine başvurmalıdır. Teşhis ve tedavi süreci genellikle hematoloji bölümü doktorları tarafından yönetilir.

Kan enfeksiyonu (sepsis) için enfeksiyon hastalıkları uzmanına başvurulmalıdır. Ayrıca, enfeksiyonun kaynağına ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak şu bölümlere de gidilebilir: İç hastalıkları (dahiliye); Yoğun bakım; Göğüs hastalıkları (zatürre gibi durumlara bağlı sepsislerde); Üroloji (idrar yolu enfeksiyonuna bağlı sepsislerde). Kanda enfeksiyon ciddi bir durumdur ve mutlaka hastanede, doktor kontrolünde tedavi edilmelidir.

İmmatür granülosit (IG) yüksekliği, kandaki olgunlaşmamış granülosit seviyesinin normal değerlerin üzerinde olması anlamına gelir. IG yüksekliğinin nedenleri arasında şunlar yer alır: Bağışıklık sisteminin baskılanması. Enfeksiyon ve iltihap. Stres veya travma. Bazı kanser türleri. Düzenli kullanılan ilaçların yan etkisi. IG yüksekliği, çeşitli sağlık sorunlarının belirtisi olarak ortaya çıkabileceği için risk teşkil edebilir. Bu durumda, bir uzman doktor tarafından değerlendirilme ve gerekli önlemlerin alınması önemlidir.

Multipl miyelomda M proteinleri (paraproteinler) adı verilen antijen pozitif yapılar bulunur. M proteinlerinin saptanması için yapılan bazı testler: Protein elektroforezi. Kan testleri. Multipl miyelom tanısı ve tedavi süreci için bir sağlık uzmanına başvurulması önerilir.

Febril nötropeni, en sık olarak hematopoetik kanserlerde (kan kanserleri) veya kanser tedavisi gören hastalarda görülür. Kemoterapi alan hastalarda febril nötropeni sıklığı, solid tümörlerde %10-50, hematolojik kanserlerde ise %80'e kadar çıkabilir. Akut lösemi tedavisi sırasında ve sonrasında febril nötropeni riski yüksektir. Febril nötropeni, nötrofil granülosit sayısının anormal derecede düşük olduğu nötropeni durumunda, genellikle enfeksiyon belirtileriyle birlikte ateş geliştiğinde ortaya çıkar.