HalkOyunları

Muğla halk oyunları kıyafetlerini hem erkekler hem de kadınlar giyer. Erkeklerin giydiği kıyafetler genellikle şu unsurlardan oluşur: - Fes, dolak, yün başlık veya külah; - Cepken (işlemeli veya düz aba kumaş); - Potur, gömlek; - Kuşak, trablus kuşak, kolan bağı; - Çorap, çarık. Kadınların giydiği kıyafetler ise genellikle: - Cepken (bazı yerlerde); - Üç etek (kutnu veya çitari); - Gömlek, şalvar; - Başlık, önlük, arkalık, kolon bağı, trablus kuşak; - Çorap, çarık veya edik.

Arapça halay, belirli bir yöreye ait değildir. Halay, Türkiye'nin Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu, İç Anadolu ve Çukurova bölgelerinde oynanan halk oyunlarının genel ismidir. Ancak, bazı bölgelerde farklı isimlerle anılan halaylar bulunmaktadır. Örneğin, Kürtçe'de "Govend" veya "Dîlan", Süryanice'de "Ḥeggāʾ", Azerice'de "Yallı" ve Ermenice'de šurǰpar olarak bilinir.

Terekeme halk oyununda hem kadınlar hem de erkekler şu kıyafetleri giyerler: Kadınlar: - Başa: Dinge (Araşkin) adı verilen, kadife ile süslenmiş ağaç bir çenbere bez sarılan başlık. - Sırta: Gömlek (iç gömleği - köynek), çuha (üstlük) ve etek (entari). - Ayağa: Pisipisi (ayakkabı). Erkekler: - Başa: Kuzu derisinden yapılmış kalpak (papak). - Sırta: Hakim yaka, kolları düğmeli, beyaz ipek veya patiskadan dikilmiş gömlek. - Ayağa: Çizme (civeki). - Aksesuar: Pelerin (yele-atkı), kemer ve hançer.

Balkan kınası, Balkan yöresine aittir.

Kantara köyünde genellikle "halay" türü halk oyunu oynanır.

Ayşoke halayı, genellikle Doğu Anadolu Bölgesi'ne ait bir halay türüdür. Bu halay, özellikle Muş, Erzurum, Erzincan ve Tunceli gibi bölgelerde oynanmaktadır.

Taşköprü yöresine ait dokuz halk oyunu bulunmaktadır: 1. Taşköprü Zeybeği; 2. Sepetçioğlu; 3. Topal Koşma; 4. Çarşamba; 5. Konak; 6. Gökçeağacın Kilimi; 7. Sarı Yazma; 8. Çatalzeytin Kızları; 9. Değirmenci.

Oynarlar halk oyunu, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerine aittir.

Türkiye'de dokuz ana halk oyunu türü şunlardır: 1. Zeybek. 2. Horon. 3. Halay. 4. Bar. 5. Hora. 6. Kaşık Oyunları. 7. Teke Zortlatması. 8. Semah. 9. Atabarı.

Çölovası oyun havaları hakkında doğrudan bilgi bulunmamakla birlikte, Yöresel Oyun Havaları kapsamında aşağıdaki türler sayılabilir: Zeybek. Horon. Çiftetelli. Roman Havası. Halay.

Hemşin horonu, genellikle tulum eşliğinde, halka yapısı içerisinde ve 7/8 ritimle oynanan bir halk oyunudur. Oyun sırasında yapılan bazı hareketler: - Sağ ayak, kolla birlikte çekilip tulumun ritmine göre yere vurulur. - İki ayak oyununda, sol ayak arkadan sağ ayak önden sağa atılıp, sol ayak iki kere, sağ ayak iki kere sallanarak sert hareketler yapılır. Oyunun komutları, "siya", "savuş", "geldum", "geç" gibi ifadelerle verilir ve oyuncular belirli bir sayı ile sınırlı değildir. Hemşin horonu, yalnız erkekler tarafından oynanır.

Eskişehir yöresi halk oyunları arasında "kaşıklı zeybek" ve "kaşıklı karşılama" türleri öne çıkmaktadır. Eskişehir yöresi türküleri arasında ise "Kahveyi Kavururlar", "Öte Yakaya Geçelim", "Sultan Seccadesi" ve "Ayva Gibi Sarardım" gibi eserler bulunmaktadır.

Akdeniz bölgesinde birkaç halk oyunu bulunmaktadır. Bunlar arasında: Mengi oyunu; Teke oyunu; Kaşık oyunu; Semah oyunu; Zeybek oyunu (Ege bölgesine özgü olsa da Akdeniz bölgesinde de oynanır).

Denizli yöresi halk oyunları genellikle zeybek türüne dayanır. Bu yörede oynanan bazı erkek oyunları şunlardır: Tavas Zeybeği; Çal Feraisi; Acıpayam Zeybeği; Harmandalı; Çivril Zeybeği; Kerimoğlu Zeybeği. Denizli yöresi kadın oyunları ise "kız oyunu" olarak adlandırılır ve bunlar arasında şunlar bulunur: Keten Gömlek; Düz Oyun; Çameli. Erkek kıyafetlerinde zeybek motifleri öne çıkar ve genellikle şunlar kullanılır: Kordena işlemeli kartal kanat cepken; Başında iğne oyalı zeybek başlığı; Kordena işlemeli şort ve tozluk; Belinde yağlık ve boyun yağlığı; Deri silahlık, bel dolaması ve körüklü çizme. Kadın kıyafetlerinde ise Ege yöresine özgü motifler görülür ve kullanılan bazı aksesuarlar şunlardır: Turalı fes; Çitme, yemeni ve yazma; Kutni kumaştan gömlek; Gerdanlık; Üç etek; Lase veya suzani işlemeli cepken.

Diyarbakır yöresinde birçok halk oyunu bulunmaktadır. Bunlardan bazıları şunlardır: Halay (Govend); Delilo; Tek Ayak (Şuşanê); Çift Ayak (Dû Nig); Çaçan; Çepik; Meryemo; Papurê; Düzo.

Van yöresinde 105 tane halk oyunu olduğu belirtilmektedir.

"İşte Hendek İşte Deve" halk dansı, Doğu Türk yöresine aittir.

Hakkari yöresinde oynanan bazı halay çeşitleri şunlardır: 1. Hicrokê: İbadet yeri olarak kullanılan küçük oda anlamına gelir ve zikir hareketlerini içerir. 2. Gulşêni: Genç kız ve erkeklerin el ele oynayabildiği bir halay çeşididir. 3. Zêrînê: Zengin bir kız ile fakir bir erkeğin aşkından esinlenerek oynanmıştır. 4. Heygo Heygo Hey Govendê: Haremlik selamlık bir düğünde yaşanan olaydan esinlenerek oynanmıştır. 5. Nêrî: Koyun sürüsündeki bir teke ile çoban köpeğinin konuşturulmasıyla söylenen şarkının beden diline yansımasıdır. 6. Ez Teymezım: Osmanlı dönemindeki Hamidiye Alaylarını anlatan şarkının sözleri beden diliyle oynanmıştır. 7. Bêkrok: Aşkından deliye dönen bir gencin hareketlerinden esinlenerek oynanmıştır. 8. Kelya Başkala: Bir başkaldırıdan esinlenerek söylenen bir isyan şarkısı ve oyunudur. 9. Bılêcan û Bılêcan: Çukurca ilçesi Bilêcan bölgesinde yaşanan bir olayı anlatır.

Temur Ağa oyunu, Elazığ yöresine ait bir halk oyunudur.

Sandıklı yöresine ait halk oyunları şunlardır: Kadın Oyunları: Çember havası, Harman Yeri, İğde Dalları, Urgan, Türkmen Kızı, Yekte. Erkek Oyunları: Efelerin Uşağı, Sandıklı’nın Biberi, Cemilem, Kadılar Yolu, Hatçem, Köroğlu, Gaydalama. Ayrıca, Sandıklı Zeybeği de yörede oynanan önemli bir halk oyunudur.