GöktürkDevleti

Birinci Kök Türk (Göktürk) Devleti, 552 yılında kurulmuştur.

Hayır, 1. ve 2. Göktürk Devleti aynı değildir. 1. Göktürk Devleti, Bumin Kağan tarafından 552 yılında kurulmuş ve 588 yılına kadar devam etmiştir. 2. Göktürk Devleti ise 681 yılında, 1. Göktürk Devleti'ne ait hanedan soyundan gelen Kutlug tarafından kurulmuştur.

Orhun Yazıtları, MS. 8. yüzyılın başlarında yazılmıştır. - Kül Tigin Yazıtı: 732 yılında. - Bilge Kağan Yazıtı: 735 yılında.

530 yılında var olan bazı devletler: Ahameniş İmparatorluğu. Bactria. Kartaca. Makedonya. Ayrıca, 530 yılında Büyük Hun İmparatorluğu'nun da var olduğu bilinmektedir.

Göktürk Devleti, bağımsızlığını ilk ilan eden Türk devletidir.

Göktürk Devleti'ni kuran kişi Bumin Kağan'dır. Devlet, iki ayrı dönemde varlık göstermiştir: 1. Birinci Göktürk Kağanlığı (552-630), Çin'in baskısı ve taht kavgaları nedeniyle zayıflayarak 630 yılında yıkılmıştır. 2. İkinci Göktürk Kağanlığı (682-744), Kutluk Kağan (İlteriş Kağan) tarafından kurulmuş ve 744 yılında Uygurlar tarafından yıkılmıştır.

Göktürk Devleti'nin kuruluşu, Bumin Kağan önderliğinde gerçekleşmiştir. Süreç şu şekilde gelişmiştir: 1. Avar Hâkimiyetine Son Verilmesi: Bumin Kağan, 6. yüzyıl ortalarında Avar hâkimiyetine isyan ederek kendi kağanlığını ilan etmiştir. 2. Devletin Merkezinin Belirlenmesi: Devletin ana merkezi ve kutsal bölge olarak Ötüken yöresi seçilmiştir. 3. Boylar Arası Birlik: Farklı Türk boyları üzerinde hâkimiyet kurularak kağan merkezli bir yönetim yapısı oluşturulmuştur. 4. İkili Teşkilat: Devlet, Doğu ve Batı olarak ikiye ayrılarak yönetilmiştir; doğuyu Bumin Kağan, batıyı ise kardeşi İstemi Yabgu yönetmiştir.

Kutluk ve Tonyukuk farklı kişilerdir. Kutluk Kağan, İkinci Göktürk (Kutluk) Devleti'nin kurucusu olup, devlete "İlteriş" unvanını almıştır. Tonyukuk ise Kutluk Kağan'ın veziri (danışmanı) ve Türk tarihinin ilk veziri olarak kabul edilir.

Töre, Göktürk (Kök Türk) Devleti'nde ortaya çıkmıştır.

İlteriş Kutluk Kağan, İkinci Göktürk (Kutluk) Devleti'nin kurucusu ve ilk kağanıdır. Hüküm süresi: M.S. 682-691 yılları arasındadır. Hayatı: - Asıl adı Aşına Kutluk'tur. - Atası Etmiş Bey'dir. - 680 yılında, akıl hocası Bilge Tonyukuk ile birlikte Çin'e isyan etmiştir. - Ötüken'i başkent yaparak devleti örgütlemiştir. - Çin hâkimiyetine girerek bağımsızlığını kaybetmiş olan Türkleri, M.S. 682 yılında tekrar birleştirerek tek bayrak altında toplamıştır. Ölümü: 691 yılında ölmüştür.

Orhun Yazıtları toplamda 5 adet olup, bunlar Bilge Kağan, Kül Tigin ve Tonyukuk adına dikilmiştir. - Bilge Kağan Yazıtı: 735 yılında dikilmiştir. - Kül Tigin Yazıtı: 732 yılında dikilmiştir. - Tonyukuk Yazıtı: 716 yılında dikilmiştir.

Tarihi yazıtlar, Göktürk (II. Kök Türk) Devleti'ne aittir.

Kül Tigin'in Bilge Kağan'a yazdığı mektupta, Kül Tigin'in hayatı, kahramanlıkları ve Göktürk devletinin durumu anlatılmaktadır. Yazıtta ayrıca, Göktürklerin içindeki bölünmeler ve bu bölünmelerin halk üzerindeki olumsuz etkileri ile ilgili eleştiriler de yer almaktadır. Mektubun bir diğer önemli konusu ise, Tang Hanedanlığı ile olan ilişkiler olup, bu hanedanın Türklerin tarihte ve gerçekte esas düşman olduğu vurgulanmaktadır.

İlk Türk devleti olarak kabul edilen, Türk adını taşıyan ilk devlet ise Göktürk Devleti'dir (552-744). Son Türk devleti olarak ise Türkiye Cumhuriyeti gösterilebilir (1922-günümüz).

Kutluk Kağan ve Tonyukuk, 2. Göktürk (Kutluk) Devleti'ni, Türklerin bağımsızlığını kazanmak için kurdular. Bu amaç doğrultusunda: - Kutluk Kağan, Çin esaretine karşı bir isyan başlattı ve Ötüken'i başkent ilan ederek kağanlığını örgütledi. - Tonyukuk, Kutluk Kağan'ın akıl hocası olarak, Türk boylarını barıştırdı ve Çin'e karşı isyan etmelerini sağladı.

Kürşad, Doğu Göktürk Devleti zamanında yaşamıştır.

Göktürk ve Türk aynı şeyi ifade eder, çünkü Göktürk Devleti, Türk adını kullanan ilk devlettir.

Asr-ı Saadet'te Türklerin rolü, İslam'ın yayılmasında ve Türklerin Müslüman olmasında önemli bir yere sahiptir. Bazı roller: Tanınma: Türkler, Türkistan'a giden Mekke kervanları ve Arabistan'a gelen Türkler sayesinde yakından tanınmıştır. Devlet ve ticaret: Göktürk Devleti, İpek Yolu'nun önemli bir kısmını kontrol ediyordu ve İran Sasani Kisrası Nuşirevan, Göktürk Hakanı'nın kızı ile evliydi. Dini tebliğ: Türkler, İslam'ı tebliğ ederek diğer milletler üzerinde etkili olmuş ve cengaver bir millet olarak Peygamberimiz'in yoluna hazırlanmıştır. Sahabe ve tabiin: Asr-ı Saadet'te Türklerin, Eshab-ı Kiram ve Tabiin arasında yer aldığı düşünülmektedir. Askeri ve stratejik önem: Dicle bölgesinde yaşayan Türk boyları, İran Kisrası Nuşirevan tarafından Doğu Roma sınır boylarına yerleştirilmişti. Bu bilgiler, hadis-i şerifler ve tarihi kaynaklar üzerinden yapılan çıkarımlara dayanmaktadır.

Kül Tigin, Bilge Kağan'ın kardeşidir.

İkinci Göktürk (Kutluk) Devleti'nin en güçlü kağanı, Bilge Kağan'dır. Bilge Kağan, 716 yılında tahta çıkmış ve devleti en parlak dönemine ulaştırmıştır. İkinci Göktürk Devleti, 744 yılında Karluk, Basmil ve Uygur boylarının saldırılarıyla yıkılmıştır.