Fıkra

M. Ali Ayyıldız'ın fıkraları "İtalik Yayınları" tarafından yayınlanan "Fıkralar" adlı kitapta yer almaktadır.

Nasreddin Hoca'nın en komik fıkralarından biri şu şekildedir: Gölü Mayalama Fıkrası: Nasreddin Hoca, elinde koca bir kaşık yoğurdu göle sokmuş ve yoğurdu göle boşaltmış. O sırada köylülerden biri onu görmüş ve şaşkınlıkla: – Hoca ne yapıyorsun, diye sormuş. Hoca gülümseyerek: – Gölü mayalıyorum, ne yapayım, demiş. Adam, Hoca’ya bakmış ve kahkaha atarak: – Ne diyorsun be Hoca, çıldırmış olmalısın. Koskoca göl hiç maya tutar mı?, demiş. Hoca gülümsemesini hiç bozmadan: – Peki ama ya tutarsa, demiş.

"Parayı veren düdüğü çalar" fıkrası, Nasrettin Hoca'ya aittir.

Nasrettin Hoca'nın mescide tükürdüğü rezil fıkrası şu şekildedir: Nasreddin Hoca, bir gün vaaz dinlemek üzere mahalle mescidine gider. Vaaz başlamadan önce, mescidin imamı kürsüye çıkar ve bir süre düşündükten sonra şöyle der: "Ey cemaat, benim size söyleyecek bir şeyim yok. Bugün aklıma bir şey gelmiyor, konuşacak bir şey bulamıyorum". Bunun üzerine, kürsünün hemen yakınında bulunan Nasreddin Hoca ayağa kalkar ve şöyle cevap verir: "Aklına bir şey gelmiyorsa, kürsüden inmek de mi gelmiyor be mübarek adam?".

İşte birkaç Amerikan fıkrası: 1. Paraşüt Fıkrası: Uçak düşmek üzereyken, sadece 4 paraşüt varken 5 yolcu vardı. İlk yolcu, "Ben Ronaldo'yum, dünya futbolunun bana ihtiyacı var" diyerek ilk paraşütü kaptı ve uçaktan atladı. 2. Okul Öncesi Fıkrası: İki erkek öğrenci tartışırken öğretmen sınıfa girer ve "Niye tartışıyorsunuz?" diye sorar. Çocuklardan biri, "10 dolar bulduk ve onu en büyük yalanı kim söylerse ona vermeye karar verdik" diye cevap verir. 3. İki Gelincik Fıkrası: Barda oturan iki gelincikten biri diğerini aşağılamaya başlar: "Annenle yattım!" Diğer gelinciğin cevabını görmek için barda bir sessizlik olur ve ilk gelincik tekrarlar: "ANNENLE YATTIM!" Diğeri cevap verir: "Git başımdan baba, sen sarhoşsun".

Nasrettin Hoca'nın kavuk fıkrası şu şekildedir: Bir gün Nasrettin Hoca, dostunun gece yatısına gitmiş ve ona kocaman bir gecelik ve kavuk vermişler. Sabah olunca, kavuğu ortadan ikiye bölünmüş halde gören dostu merakla sormuş: "Hocam kavuğu niçin bozdun?".

Nasrettin Hoca'nın fıkralarında aşağıdaki değerler öne çıkmaktadır: 1. Hoşgörü ve Alay: Fıkralarda genellikle alaycı bir üslup kullanılır ve insanlar gülünç duruma düşürülerek eleştirilir. 2. Toplumsal Eleştiri: Hoca, toplumun aksak yönlerini ve olumsuz taraflarını mizahi bir dille eleştirir. 3. Zekâ ve Nükte: Fıkraların temelinde zekâ ve nükte yatar, Hoca hazırcevap bir karakter olarak tasvir edilir. 4. Din ve İnsan İlişkileri: Din ile çelişkiye düşmeyen ince bir nükte ve hoşgörü sıkça işlenir. 5. Halk Deyişleri: Fıkralarda halkın kullandığı deyimler ve atasözleri yer alır.

Temel fıkraları gerçek değildir, çünkü bunlar kurgusal hikâyelerden oluşan bir mizah geleneğidir.

En komik gurbetçi fıkralarından biri şu şekildedir: Temel, pilot olmaya karar vermiş ve uçuş okuluna yazılmış. Eğitmen Temel'e demiş ki: - Tamam Temel, hadi bakalım, uçağı kaldır. Temel uçağı kaldırmış, gayet güzel uçuruyormuş. Eğitmen devam etmiş: - Şimdi bir motor arızası veriyorum, ne yaparsın? - Hiç sorun değil hocam, irtifayı koruyup en yakın havalimanına inmeye çalışırım. Eğitmen tekrar sormuş: - Peki iki motor da arızalanırsa ne yaparsın? - Soğukkanlılığımı korur, süzülerek iniş yaparım hocam. Eğitmen bu kez iyice zorlamak istemiş: - Diyelim ki üç motor da bozuldu? Temel gülümseyerek: - Paraşütü takarım, atlarım hocam. Eğitmen son darbeyi vurmuş: - Diyelim ki paraşüt açılmadı, o zaman ne yaparsın? Temel düşünmüş, düşünmüş, sonra sevinçle bağırmış: - Bu kadar şanssız adamı Allah havada bırakmaz, kesin yere indirir!

Süperman'in uçamaması ile ilgili bir fıkra, teknolojinin gelişmesi ve sıradan insanların da uçabilir hale gelmesi nedeniyle uçma gücünün ona verilmesi hikayesine dayanmaktadır. Bu hikayeye göre, Süperman ilk zamanlarda çok güçlü, hızlı ve yükseğe zıplayabilen ama uçamayan bir karakterdi.

"Nasrettin Hoca'nın 'Hanım İpe Un Sermiş' fıkrasına kötümser bakmak" ifadesi, bu fıkranın istenmeyen bir durumu kabullenme ve buna karşı umutsuz bir tavır sergileme olarak yorumlanması anlamına gelebilir. Fıkrada, Nasreddin Hoca'nın komşusunun emaneti geri getirmeyeceğini bildiği için çamaşır ipini vermek istemediği ve bu durumu komik bir bahaneyle "ipe un sermiş" gibi göstererek durumu idare ettiği anlatılmaktadır.

Nasrettin Hoca'nın fıkraları, fıkra edebiyat türüne girer.

4. sınıf düzeyinde uygun olan bazı Nasrettin Hoca fıkraları şunlardır: 1. Parayı Veren Düdüğü Çalar. 2. Hoca ve Eşeği. 3. Yoğurt Göle Çalmak. 4. Kadı’nın Günahı. Bu fıkraların yanı sıra, daha fazla Nasrettin Hoca fıkrası da bulunmaktadır.

3. sınıf seviyesine uygun bazı fıkralar: 1. Ye Kürküm Ye: Nasrettin Hoca, bir zengin konağına davet edilmiş ve eski kıyafetleriyle gidince ilgi görmemiş. Daha sonra güzel kürkünü giyip gittiğinde herkes ona büyük ilgi göstermiş ve "Ye kürküm ye, bu sayede beni sayıyorlar, seni seviyorlar" demiş. 2. Parayı Veren Düdüğü Çalar: Nasrettin Hoca, pazarda düdük satan bir çocuğa rastlamış ve düdüğün fiyatını sormuş. Çocuk "Bir akçe" demiş. Hoca, "Parayı vermezsem çalamaz mıyım?" diye sormuş, çocuk da gülerek "Parayı veren düdüğü çalar" demiş. 3. İpe Un Sermek: Nasrettin Hoca'nın komşusu, ununu serecek ipi olmadığını söylemiş. Hoca gülerek "İpe un serildiğini ilk defa duyuyorum" demiş. 4. Kazanın Doğurduğu: Nasrettin Hoca, komşusundan bir kazan ödünç almış ve geri verirken içine küçük bir tencere koymuş. Komşusu merakla sormuş, Hoca gülerek "Komşum, müjdeler olsun, kazanın doğurduğunu söylemek için getirdim" demiş. 5. Damdan Düşen Hoca: Nasrettin Hoca, damdan düşmüş ve "Bir doktora haber verelim!" demişler. Hoca acıyla bağırmış: "Doktor istemem, bana damdan düşen birini getirin; halimden ancak o anlar" demiş.

Takvim yapraklarının arkasında genellikle üç tür bilgi yer alır: 1. Fıkra veya anekdot: Güldüren ve düşündüren mizahi bir olay. 2. Sağlık bilgisi: Mevsimine göre nezle, grip gibi hastalıklarla ilgili kısa notlar. 3. Sosyal konular: Beşeri ilişkiler, aile ve dostluk üzerine aydınlatıcı konular, dini bilgiler veya psikologların tavsiyeleri gibi çeşitli konular.

"Şapkam Düştü, Alayım Mı?" hikayesi, Nasrettin Hoca fıkraları arasında yer alır.

Cumhuriyet Dönemi'nde fıkra türü, gazete ve dergilerin belirli köşelerinde yayımlanan güncel, sosyal ve siyasi konularda yazılan eserler olarak gelişmiştir. Bu dönemde yazılan fıkralar, aşağıdaki türlerde de yer almıştır: Deneme: Ahmet Rasim, "Eşkâl-i Zaman", "Gülüp Ağladıklarım", "Muharrir Bu Ya" gibi eserlerinde denemeler ve sohbetler yazmıştır. Makale: Peyami Safa, Falih Rıfkı Atay gibi yazarlar, makale türünde de fıkralar kaleme almışlardır. Gezi yazısı: Falih Rıfkı Atay, Haldun Taner gibi yazarlar, gezi yazılarında da fıkralara yer vermişlerdir. Anı: Yusuf Ziya Ortaç, anı türünde yazdığı eserlerde fıkraları kullanmıştır.

"Aman Hoca Kurtar Bizi Fillerden" ifadesi, Metin Ersoy'un seslendirdiği "Filler" adlı şarkıda geçmektedir. Dolayısıyla, bu ifade doğrudan bir film adıyla ilişkili değildir.

Rahmi Turan'ın "Babadan Fıkralar" kitabı, Süleyman Demirel'in yaşam deneyimlerini yansıtan fıkralarını içermektedir. Kitapta yer alan fıkralar, önce düşündürüp sonra güldürmek amacıyla seçilmiş olup, nükte ve yergi iç içedir.

"O Kedi Buraya Gelecek" ifadesi, iki farklı bağlamda kullanılabilir: 1. Fıkra: Bilim insanlarının fareler üzerinde yaptığı bir deneyi anlatan bir fıkrada, rakıyı içen farenin bilim insanlarına dönüp "O kedi buraya gelecek!" dediği söylenir. Bu fıkra, alkolün fareler üzerindeki etkilerini mizahi bir dille anlatır. 2. Kitap: Buket Tahmaz'ın "O Kedi Bu Eve Gelecek" adlı kitabında ise, Alp adında bir çocuğun kediyle yaşadığı maceralar ve aralarındaki ilişki anlatılır.