CümleTürleri

If clause (koşul cümlesi) iki ana bölümden oluşur: if cümlesi ve sonuç cümlesi. Bu cümleleri ayırt etmek için şu kurallara dikkat edilmelidir: 1. If cümlesi genellikle "if" kelimesiyle başlar ve koşulun belirtildiği kısımdır. 2. Sonuç cümlesi, koşulun yerine getirilmesi durumunda ne olacağını ifade eder. If clause'un dört farklı türü vardır ve her türün farklı bir dil bilgisi yapısı vardır: 1. Type 0: Genel gerçekler ve bilimsel doğrular için kullanılır. 2. Type 1: Gerçekleşmesi mümkün olan durumlar için kullanılır. 3. Type 2: Gerçekleşmesi pek mümkün olmayan veya hayali durumlar için kullanılır. 4. Type 3: Geçmişte gerçekleşmemiş durumlar için kullanılır.

Yapısına göre dört çeşit cümle: 1. Basit Cümle: Tek yüklemi bulunan, tek yargı bildiren cümledir. 2. Birleşik Cümle: Temel bir cümle ve en az bir yan cümlecikten oluşur. 3. Sıralı Cümle: Birden fazla cümlenin virgül veya noktalı virgülle art arda sıralanmasıyla oluşur. 4. Bağlı Cümle: Birden fazla cümlenin bağlaçlarla birbirine bağlanmasıyla oluşur. Yükleminin türüne göre iki çeşit cümle: 1. Fiil (Eylem) Cümlesi: Yüklemi çekimli bir fiil olan cümledir. 2. İsim (Ad) Cümlesi: Yüklemi isim ya da isim soylu bir sözcük olan cümledir.

Eksiltili cümle, yüklemi olmayan ve anlamca tamamlanmamış cümledir. Örnek: "Senin yanında ne dert, ne tasa..." cümlesinde yüklem yoktur ve cümlenin tamamlanması için sonuna "var" yükleminin getirilmesi gerekmektedir.

Girişik birleşik cümle bulmak için şu adımları izlemek gerekir: 1. Cümlede iki cümle olup olmadığını kontrol edin. 2. Yan cümleyi tespit edin. 3. Temel cümleyi bulun. Örneğin: "Seni soran kişi, şu muydu?" cümlesinde "şu muydu?" yan cümle, "seni soran kişi" ise temel cümledir.

Cümle türleri dört ana gruba ayrılır: 1. Yüklemin Türüne Göre Cümleler: Fiil ve isim cümleleri olarak ikiye ayrılır. - Fiil Cümlesi: Yüklemi çekimli bir fiilden oluşan cümlelerdir. - İsim Cümlesi: Yüklemi ek eylemle çekimlenmiş bir isimden oluşan cümlelerdir. 2. Yüklemin Yerine Göre Cümleler: Kurallı, devrik ve eksiltili cümleler olarak sınıflandırılır. - Kurallı Cümle: Yüklemi sonda olan cümlelerdir. - Devrik Cümle: Yüklemi sonda olmayan cümlelerdir. - Eksiltili Cümle: Yüklemi bulunmayan cümlelerdir. 3. Anlamına Göre Cümleler: Olumlu, olumsuz, soru ve ünlem cümleleri olarak ayrılır. - Olumlu Cümle: Eylemin yapıldığını veya yargının gerçekleştiğini anlatan cümlelerdir. - Olumsuz Cümle: Eylemin yapılmadığını, yargının bulunmadığını anlatan cümlelerdir. 4. Yapısına Göre Cümleler: Basit, birleşik, sıralı ve bağlı cümleler olarak dört grupta incelenir. - Basit Cümle: Tek yargı bildiren cümlelerdir. - Birleşik Cümle: Tek bir yüklemi ve bu yüklemeye bağlı en az bir yan cümleciği bulunan cümlelerdir.

Kurallı ve devrik cümleler, yüklemin cümledeki yerine göre yapılan bir sınıflandırmadır. Kurallı cümle, yüklemi sonda olan cümledir. Devrik cümle, yüklemi sonda olmayan cümledir.

Devrik cümle, Türkçede yüklemi cümle sonunda değil, başında veya ortasında olan cümledir. Devrik cümlenin anlaşılmasını sağlayan bazı ipuçları şunlardır: Vurgu: Devrik cümlelerde yüklemin yeri değiştiğinden, cümlenin en fazla vurgulanmak istenen öğesi yükleme en yakın olan kelimedir. Öge dizilişi: Özne, tümleç gibi diğer öğeler, cümlenin anlamına ve vurguya bağlı olarak sıralanır. Örnekler: "Gelmedi, ben senin yanına" veya "Duymadım, senin üzüntülü olduğunu" gibi cümlelerde yüklemin başta veya ortada yer aldığı görülür.

Birleşik cümle, tek bir yüklemi ve bu yüklemeye bağlı en az bir yan cümleciği bulunan cümledir. Birleşik cümleler dört ana başlıkta incelenir: 1. Girişik Birleşik Cümle: Yan cümlesi fiilimsilerle kurulan cümledir. 2. Ki’li Birleşik Cümle: İki yargıyı "ki" bağlacıyla birbirine bağlayan cümledir. 3. Şartlı Birleşik Cümle: Yan cümleciği "-se, -sa" şart ekiyle oluşturulan cümledir. 4. İç İçe Birleşik Cümle: Bir temel cümle ile onun içinde kullanılan yardımcı bir cümleden oluşan cümledir.

Basit ve birleşik cümle türleri, cümlelerin yapılarına göre sınıflandırılır. Basit cümle, yapısında tek bir yüklem bulunan ve tek bir yargı bildiren cümledir. Birleşik cümle ise birden fazla yüklemi olan, dolayısıyla birden fazla yargı taşıyan cümledir.

Birleşik ve bileşik cümle arasındaki fark, cümle yapılarının farklı unsurlara dayanmasıdır. Birleşik cümle, bir ana cümle ile onun anlamını tamamlayan en az bir yan cümlecikten oluşur. Bileşik cümle ise, sadece bir yüklem ve bir özne içeren, yani tek bir yargıyı ifade eden bağımsız bir cümledir.

Sözde soru cümlesi, biçim yönünden soru özellikli olduğu hâlde soru sormak, cevap istemek amacıyla kullanılmayan cümledir. Sözde soru cümlelerinin anlaşılması için şu özelliklere dikkat edilebilir: Bu tür cümlelerde asıl amaç, soru sormak değil, değişik duygu ve düşünceleri ifade etmektir. Cümlenin sonuna soru işareti konur. Örnekler arasında "Böyle insanlara inanmak mümkün mü?", "Kim böyle bir şehirde yaşamak istemez ki?" gibi cümleler yer alır.

Devrik ve eksiltili cümleler arasındaki fark şu şekildedir: 1. Devrik Cümleler: Yüklemi sonda olmayan, öğelerin sıradan farklı bir şekilde yerleştirildiği cümlelerdir. 2. Eksiltili Cümleler: Yüklemi olmayan veya eksik olan cümlelerdir.

Yüklemin türüne göre cümleler iki ana kategoriye ayrılır: fiil cümlesi ve isim cümlesi. 1. Fiil Cümlesi: Yüklemi fiil olan cümlelerdir. Örnekler: - "Öğrenciler derse başladılar". - "Babam akşam eve geç geldi". 2. İsim Cümlesi: Yüklemi isim veya isim soylu bir sözcük olan cümlelerdir. Örnekler: - "Kitaplar masanın üstünde". - "Annem çok mutlu".

Girişik ve iç içe birleşik cümle arasındaki fark, cümlelerin yapı ve işlevlerinde yatmaktadır: 1. Girişik Birleşik Cümle: Bu cümlede bir ana cümle ve ona bağlı bir yan cümle bulunur. 2. İç İçe Birleşik Cümle: Bu cümlede bir birleşik cümle, başka bir birleşik cümle içinde yer alır.

Eksiltme ve eksiltili cümle kavramları farklı anlamlara sahiptir: 1. Eksiltme: Dilbilim terimi olup, anlatıma kolaylık sağlamak amacıyla bir kelimedeki eklerin veya bir cümledeki kelimelerin azaltılarak kullanılması olayıdır. 2. Eksiltili cümle: Yüklem olarak görev yapabilen çekimli bir fiil veya ek fiil almış bir ismin kullanılmadığı, yargının eksik kaldığı cümledir.

Emir cümlelerinde emir kipi kullanılır.

Amaç ve sonuç cümlelerini ayırt etmek için şu adımlar izlenebilir: 1. Hangi amaçla sorusu. 2. Edatlar. 3. Yargı sayısı. 4. Gerçekleşme durumu. Örnek: Amaç-sonuç cümlesi: "Sınavı kazanmak için çok çalıştı". Neden-sonuç cümlesi: "Fransızcayı çok iyi öğrendiği için Fransa'da rahat yaşadı".

Girişik cümle ve girişik birleşik cümle aynı şeyi ifade eder. Bu tür cümlelerde yan cümlecik, temel cümleye fiilimsiler yardımıyla eklenir.

Fiil ve isim cümlesi arasındaki ayrım, yüklemin türüne göre yapılır: 1. Fiil Cümlesi: Yüklemi bir ya da birkaç eylem içeren cümlelerdir. 2. İsim Cümlesi: Yüklemi bir varlık (isim veya zamir) olan cümlelerdir.

Amaç-sonuç ve neden-sonuç cümleleri arasındaki temel fark, eylemin gerçekleşip gerçekleşmediğidir. Neden-sonuç cümlelerinde herhangi bir nedene bağlı olarak ortaya çıkan bir sonuç vardır. Amaç-sonuç cümlelerinde ise eylemin hangi amaca bağlı olarak gerçekleştiği belirtilir. Örnekler: Neden-sonuç cümlesi: "İnsanlar sıcaktan bunaldığından dolayı denize dökülmeye başlamışlardı". Amaç-sonuç cümlesi: "İngilizce öğrenmek için kursa yazıldı".