Enflasyon

Yıl sonu enflasyon beklentisinin nasıl hesaplandığına dair bilgi bulunamadı. Ancak, Türkiye'de enflasyon, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) ve Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE) kullanılarak hesaplanır. TÜFE'nin hesaplanma süreci şu şekildedir: Tüketici sepetinin belirlenmesi. Ağırlıklandırma faktörlerinin belirlenmesi. Fiyatların toplanması. Endeks değerlerinin hesaplanması. Ayrıca, Merkez Bankası, enflasyon beklentilerini yönetmek için faiz politikası ve enflasyon raporları gibi araçları kullanır.

Para ikamesi, bir ülkede yaşayanların kendi para birimleri yerine veya paralel olarak yabancı para birimlerini kullanmaları durumudur. Bu durum, iki şekilde gerçekleşebilir: Gayriresmî dolarizasyon. Resmî dolarizasyon. Para ikamesi, genellikle yüksek enflasyon, negatif reel faiz ve ulusal paraya olan güvenin azalması gibi nedenlerle ortaya çıkar.

Konut ve otomobil fiyatlarının artmasının bazı nedenleri: Altın fiyatlarındaki artış. Enflasyon ve inşaat maliyetleri. Talep artışı. Arzın azalması. ÖTV artışı.

2025 yılında tatil fiyatlarının artmasının bazı nedenleri: Enflasyon ve döviz kuru etkisi. Yurt dışı talebinin artması. Arz-talep dengesinin bozulması. Ulaşım maliyetlerinin yükselmesi. Yeme-içme fiyatlarının artması.

ABD'de aylık enflasyon verileri, Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) olarak her ay 15:30'da açıklanmaktadır. 2025 yılı Temmuz ayı için ABD enflasyon verileri, 15 Temmuz 2025 Salı günü açıklanacaktır.

İngiltere Merkez Bankası'nın (BoE) faiz artırması durumunda ortaya çıkabilecek bazı sonuçlar: Sterlin'in değer kazanması. Enflasyonla mücadele. Kredi maliyetlerinin yükselmesi. Yatırım eğiliminin azalması. Tüketici harcamalarının azalması. İnşaat sektöründe yavaşlama. Döviz piyasalarında değişim. BoE'nin faiz kararları, Birleşik Krallık'ın yanı sıra dünya ekonomilerini de etkileyebilir; çünkü Sterlin, dünya çapında yaygın olarak kullanılan bir para birimidir.

2025 yılı toplu iş sözleşmesi kapsamında, enflasyon farkının ödeme zamanı şu şekildedir: 2025'in ikinci 6 ayında (Temmuz-Aralık 2025) gerçekleşen enflasyon oranı, belirlenen ücret zammı oranlarını aşarsa, aşan kısım bir sonraki 6 ayın ücret zammı oranına ilave edilecektir. 2026'nın ikinci 6 ayında gerçekleşen enflasyon oranı, belirlenen ücret zammı oranını aşarsa, ikinci yıl ikinci 6 ayın son günündeki ücrete, takip eden ayın birinci gününden geçerli olmak üzere ekleme yapılacaktır. Bu ödemeler, her dönemde gerçekleşen enflasyon oranına göre yapılacaktır; önceki dönemlerin enflasyonu dikkate alınmayacaktır.

Para politikasının avantajları: Enflasyonun kontrolü: Para politikası, enflasyon oranını kontrol altında tutarak ekonomik istikrarı sağlar. Ekonomik büyüme: Faiz oranlarının düşürülmesi, yatırımları ve tüketimi teşvik ederek ekonomik büyümeyi destekler. Şeffaflık: Şeffaf para politikaları, piyasa güvenini artırır ve merkez bankalarının hesap verebilirliğini yükseltir. Esneklik: Enflasyon hedeflemesi gibi stratejiler, merkez bankasının kısa dönemli makroekonomik gelişmelere tepki vermesini sağlar. Para politikasının dezavantajları: Bağımsızlığın kaybı: Döviz kuru hedeflemesi gibi stratejilerde merkez bankası, bağımsız para politikası izleme yeteneğini kaybedebilir. Volatilite: Parasal büyüklüklerin hedeflenmesi, faizlerde dalgalanmalara ve ekonomide istikrarsızlıklara yol açabilir. Karmaşıklık: Bazı para politikası stratejileri, iktisadi birimler için anlaşılması zor olabilir. Gecikmeli etki: Parasal büyüklüklerin etkisinin gecikmeli olarak ortaya çıkması, politika tepkilerini zorlaştırabilir.

Enflasyonist baskı, çeşitli faktörler nedeniyle ortaya çıkar: Talep yönlü enflasyonist baskılar. Arz yönlü baskılar. Para arzındaki artış. Enflasyon beklentileri. Doğal afetler ve dış ticaret kısıtlamaları. Enflasyonist baskı, ekonominin genel dengesini bozabilir ve uzun vadede ekonomik istikrarı tehdit edebilir.

Enflasyon ve fiyat istikrarı arasındaki temel fark, zaman ve etki boyutundadır: Enflasyon, bir ekonomideki mal ve hizmetlerin fiyatlarında gözlenen sürekli ve genel kapsamlı artışı ifade eder. Fiyat istikrarı ise, enflasyonun kontrol altında tutulduğu ve fiyatların tahmin edilebilir bir şekilde hareket ettiği durumu ifade eder. Özetle, enflasyon genel bir artış eğilimini belirtirken, fiyat istikrarı bu artışın ekonomik birimler için öngörülebilir ve yönetilebilir olmasını sağlar.

Enflasyonda tarım politikalarının önemli olmasının bazı nedenleri: Gıda fiyatlarının kontrolü: Tarım politikaları, tarımsal üretimde verimliliği artırarak gıda fiyatlarının stabilizasyonuna katkıda bulunabilir. Maliyetlerin düşürülmesi: Sürdürülebilir tarım uygulamaları, kaynak kullanımını optimize ederek üretim maliyetlerini düşürebilir. İthalat bağımlılığının azaltılması: Yerli üretimin artırılması, ithalat maliyetlerini ve dolayısıyla enflasyonu düşürebilir. İklim değişikliğine uyum: Tarım politikalarına iklim riski yönetim mekanizmalarının dahil edilmesi, rekolte dalgalanmalarını ve fiyat istikrarsızlığını azaltabilir. Ekonomik ve sosyal istikrar: Tarım, ekonomik istikrarın sağlanması, mali disiplinin korunması ve kırsal kalkınmanın desteklenmesi açısından kritik öneme sahiptir.

Parasal olmayan kalemler, nominal değeri enflasyondan doğrudan etkilenmeyen ve satın alma gücünü koruyan varlık ve borçlardır. Başlıca parasal olmayan kalemler şunlardır: Maddi duran varlıklar: Binalar, makineler, araçlar. Maddi olmayan duran varlıklar: Patentler, lisanslar, markalar. Stoklar: Hammadde, yarı mamul ve mamul stokları. Özkaynak kalemleri: Ödenmiş sermaye, yedekler, geçmiş yıl kârları. Parasal kayıp veya kazanç, enflasyon döneminde parasal borçlarından daha fazla parasal varlık veya daha fazla parasal borç bulundurmaktan kaynaklanan kazanç veya kayıptır. Parasal kayıp veya kazancın hesaplanması: 1. Net parasal pozisyonun belirlenmesi: Parasal varlıklar - parasal borçlar. 2. Enflasyon oranının uygulanması: Net parasal pozisyon x enflasyon oranı. 3. Gelir tablosunda gösterim: Bu kazanç veya kayıp, dönem kâr veya zararına yansıtılır.

Nijerya'da enflasyonun yüksek olmasının bazı nedenleri: Döviz kuru dalgalanmaları. Enerji fiyatlarındaki artışlar. Tarım sektöründeki verimsizlikler. Politik ve sosyal belirsizlikler. Sübvansiyonların kaldırılması. Nijerya hükümeti, döviz kuru istikrarını sağlamak, enerji sektöründe reformlar yapmak ve tarım sektörünü geliştirmek gibi politikalarla enflasyonla mücadele etmeye çalışmaktadır.

VUK 560 sayılı tebliğ, 30 Nisan 2024 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan ve 2024 hesap döneminin birinci geçici vergi döneminde (Ocak-Şubat-Mart) enflasyon düzeltmesi yapılmasını engelleyen Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği'dir (Sıra No: 560). Bu tebliğe göre: 213 sayılı Vergi Usul Kanunu'nun mükerrer 298. maddesinin (A) fıkrasının (9) numaralı bendi kapsamındaki münhasıran sürekli olarak işlenmiş altın, gümüş alım-satımı ve imali ile iştigal eden mükellefler hariç, kapsam dâhilindeki mükellefler enflasyon düzeltmesi yapmayacaktır. 2024 hesap döneminin birinci geçici vergi dönemi gelir/kurumlar beyannamelerine bilanço eklenmeyecek, izleyen geçici vergi dönemlerinde düzeltilmiş bilanço eklenecektir. 2024 hesap döneminin birinci geçici vergi dönemi için enflasyon düzeltmesi yapılmaması, 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançoların enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasına engel teşkil etmeyecektir.

Kırgızistan parası, yani Kırgızistan Somu (KGS), birkaç nedenle değersiz olarak değerlendirilebilir: Döviz kurları. Ekonomik istikrarsızlık. Dış borçlar. Kırgızistan'da nakit para kullanımı oldukça yaygındır ve özellikle küçük şehirlerde ve kırsal alanlarda kredi kartı kabul edilmeyebilir.

Özbekistan para birimi olan Som'un değerli olmasının bazı nedenleri: Ekonomik reformlar. İstikrarlı ekonomi ve büyük döviz rezervleri. Merkez bankası kontrolü. Özbekistan Somu, 2025 yılı itibarıyla dünya genelindeki birçok para birimine göre değerini korumaktadır. Ancak, döviz kurları sürekli değiştiği için Som'un değeri de dalgalanabilir.

İmalat sektörünün daralmasının bazı nedenleri: Talepte zayıflık. Maliyet artışları. Tedarik zinciri sorunları. Jeopolitik gerilimler. Bu faktörler, imalat sektöründeki daralmanın devam etmesine ve derinleşmesine neden oluyor.

Enflasyon düzeltmesi, geçmiş yıl zararlarını şu şekilde etkiler: 2023 hesap dönemi sonuna ait bilançonun enflasyon düzeltmesine tabi tutulmasından kaynaklanan zarar, "580-Geçmiş Yıllar Zararları" hesabında izlenir. 2024 ve daha sonraki dönemlere ait geçici vergi beyannamesinde veya kurumlar vergisi beyannamesinde, 31.12.2023 tarihli bilançonun düzeltilmesi sonucu oluşan enflasyon düzeltmesi kaynaklı geçmiş yıllar zararı indirim konusu yapılamaz. Öz sermaye kalemlerine ait enflasyon farkları, düzeltme sonucu oluşan geçmiş yıl zararlarına mahsup edilebilir veya kurumlar vergisi mükelleflerince sermayeye ilave edilebilir; bu işlemler kâr dağıtımı sayılmaz. Vergi mevzuatı ve uygulamalar zamanla değişebileceğinden, güncel bilgiler için bir vergi danışmanına başvurulması önerilir.

Enflasyon düzeltme karı ve enflasyon düzeltme zararı mahsuplaşmaz. Enflasyon düzeltme zararı, izleyen dönemlerde vergi matrahından indirim konusu yapılabilir. Örneğin, 2024 yılında yapılan enflasyon düzeltmesi sonucunda oluşan kâr üzerinden vergi hesaplanırken, 2023 yılından gelen mali zarar dikkate alınır. Ayrıca, 2023 yılına ilişkin enflasyon düzeltmesinden hesaplanan enflasyon kâr/zarar farkı, özel düzenleme gereğince geçmiş yıllar kâr/zararı hesabında gösterilir ve bu şekilde tespit edilen geçmiş yıl kârı vergiye tabi tutulmaz, geçmiş yıl zararı ise zarar olarak kabul edilmez.

Merkez Bankası'nın enflasyon hesaplayıcısı hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, enflasyon hesaplamak için aşağıdaki siteler kullanılabilir: tcmb.gov.tr. enflasyon.hesaplama.net. Bu sitelerde genellikle, "Mal Sepeti Tutarı" ve "Sepet Dönemi" gibi alanların doldurulması ve "Hesapla" butonuna basılması gerekmektedir.