EleştirelDüşünme

Nasrettin Hoca fıkraları, çocuklara çeşitli beceriler ve değerler kazandırır: Değerler Eğitimi: Fıkralar, dürüstlük, hoşgörü, sabır gibi erdemleri öğretir. Zihinsel Gelişim: Fıkraları anlamak ve üzerinde düşünmek, yorumlama ve eleştirel düşünme becerilerini geliştirir. Sosyal Beceriler: Drama gibi yöntemlerle fıkraları canlandırmak, özgüven ve hareketlerle kendini ifade etme yeteneğini artırır. Dil Becerileri: Okuma, dinleme ve anlatma becerilerini geliştirir. Ayrıca, fıkralar çocukları eğlendirerek öğrenmeyi daha etkili hale getirir.

Ustalık, başarının ve uzun vadeli tatminin anahtarlarından bazıları şunlardır: Sürekli öğrenme ve kendini aşma motivasyonu. Zorluklar karşısında pes etmeme. Adaptasyon yeteneği. Değerlerle uyum. İlgi alanlarına odaklanma. Başarı ve tatmin için doğru motivasyon tekniklerinin kullanılması, kişinin kendini tanıması ve karakteriyle uyumlu bir meslek seçimi yapması da önemlidir.

Eleştirel yaklaşım, köken itibariyle Karl Marx'a (1818-1883) dayandırılır ve 1930'lu yıllarda Frankfurt Okulu ile birlikte Batı Marksizmi çerçevesinde gelişmiştir. Ayrıca, eleştirel yaklaşımın temelleri, 19. yüzyılda sosyolojinin bir disiplin olarak ortaya çıkmasıyla birlikte sosyolojik eleştiri ile de atılmıştır.

Bilgiye hızlı ve kolay erişim, bireylerin düşünsel süreçlerini çeşitli şekillerde etkiler: Merak duygusunun azalması. Öğrenme becerisinin zayıflaması. Eleştirel düşünme becerisinin gelişmesi. Bilgi kirliliğine maruz kalma. Düşünsel esnekliğin azalması.

Malcolm Gladwell'in "Blink" kitabı, önemli kararlar alırken bilinçdışının rolünü ve "ince dilimleme" tekniğinin gücünü ortaya koyduğu için önemlidir. Kitapta vurgulanan bazı önemli noktalar şunlardır: Anlık kararların doğruluğu: "Blink", ilk izlenimlerin ve içgüdüsel kararların, detaylı analizlerden daha doğru olabileceğini gösterir. İlişkilerde "4 atlı" kavramı: Evliliklerde eleştirme, savunmacılık, umursamama ve hor görme gibi tavırların ilişkiyi olumsuz etkilediğini ortaya koyar. Deneyim ve içgüdü ilişkisi: Deneyimle kazanılan birikimin, anlık kararlarda da önemli olduğunu ve bu kararların bazen daha doğru sonuçlar verebileceğini savunur. Ön yargıların etkisi: Bilinçaltı önyargıların, görünüşe dayalı yanlış yargılara yol açabileceğini belirtir. "Blink", günlük hayatta ve iş dünyasında daha eleştirel düşünme ve doğru karar alma konusunda rehberlik eder.

Anlayış, "izan" kelimesiyle ifade edilir ve "anlama yeteneği" anlamına gelir. Anlama yeteneği ise bireylerin bilgi ve deneyimlerini anlamak, yorumlamak ve uygulamak için gereken zihinsel yetenekleri ifade eder. Anlama yeteneği, çeşitli türlerde olabilir: Sözel anlama yeteneği. Düzenli anlama yeteneği. Seyirci anlama yeteneği. Anlama yeteneği, okumak, sözel iletişim, deneyim kazanmak ve eğitim almak gibi yollarla geliştirilebilir.

Olaylara farklı açılardan bakmak, bir konuyu veya olayı farklı perspektiflerden ele almak anlamına gelir. Farklı bakış açıları şunlardır: Bireysel perspektif: Kişinin kendi deneyimlerine ve inançlarına dayalı değerlendirme. Kültürel perspektif: Kişinin ait olduğu kültürün etkisiyle değerlendirme. Tarihsel perspektif: Olayı tarihsel bağlam içinde değerlendirme. Toplumsal perspektif: Toplumun genel görüşünü yansıtarak değerlendirme. Olaylara farklı açılardan bakmak, daha geniş bir anlayış geliştirmeye ve daha iyi çözümler bulmaya yardımcı olur.

Eleştirel okuma basamakları şunlardır: 1. Ön bilgi edinme ve hazırlık: Metni okumadan önce konuyla ilgili ön bilgileri gözden geçirme. Yazarın biyografisi, yazma stili ve diğer eserleri hakkında bilgi sahibi olma. 2. Metni dikkatlice okuma: Ana fikirler, argümanlar ve önemli detayların altını çizme. Her cümlenin ve paragrafın anlamını tam olarak kavramaya çalışma. 3. Derinlemesine analiz ve sorgulama: Yazarın amacını ve vermek istediği mesajı belirleme. Dil ve üslubu değerlendirme. Yazarın hangi varsayımlar üzerine yazdığına ve olası önyargılarına dikkat etme. 4. Kanıt ve argümanların değerlendirilmesi: Yazarın sunduğu argümanları dikkatle değerlendirme. Kanıtların güvenilirliğini ve yeterliliğini sorgulama. 5. Eleştirel düşünme ve kendi görüşlerini belirleme: Metni okuduktan sonra kendi duygusal tepkileri ve düşünceleri değerlendirme. Metne dair kendi yargıyı geliştirme. 6. Yeniden gözden geçirme ve özümseme: Kritik kısımları tekrar okuyarak daha derin bir anlayış geliştirme. Metinden öğrenilenleri kendi bilgi birikimine entegre etme.

Özgün düşünce, bir kişinin kendi zihinsel süreçleri ve yaratıcılığı aracılığıyla geliştirdiği, daha önce başka bir kaynaktan alınmamış ya da doğrudan kopyalanmamış yeni bir düşünce veya fikir anlamına gelir. Özgün düşünce, bireylerin mevcut bilgi, deneyim ve gözlemlerini kendi bakış açılarıyla birleştirerek, yeni bir perspektif sunmalarını ifade eder. Özgün düşüncenin bazı özellikleri: Orijinallik. Esneklik. Akıcılık. Detaycılık.

Medya okuryazarı olmak önemlidir çünkü: Eleştirel düşünme yeteneği kazandırır. Doğru bilgiye ulaşmayı sağlar. Kişisel güvenliği artırır. Toplumsal bilinci yükseltir. Sorumlu medya kullanımını teşvik eder.

Eleştirel düşünme için okunabilecek bazı kitaplar: A’dan Z’ye Düşünmek - Nigel Warburton. Eleştirel Düşünme İçin Bir Rehber - Vincent Ryan Ruggiero. Aklın ve Bilimin Işığında Eleştirel Düşünme Kılavuzu - Normand Baillargeon. Hatasız Düşünme Sanatı - Rolf Dobelli. Hızlı ve Yavaş Düşünme - Daniel Kahneman. Disiplinlerarası Eleştirel Düşünme Rehberi - Gerald M. Nosich. Kritik Düşünce - Linda Elder & Richard Paul. Yeniden Düşün: Ne Bilmediğini Bilmenin Verdiği Güç - Adam Grant. Düşün! Bir de Sağlıklı Düşün! ve Düşünmenin Alfabesi: Bir Eleştirel Düşünme Kitabı - Yasin Ramazan. Eleştirel ve Yenilikçi Düşünce - Cafer Sadık Yaran. Ayrıca, Antony Flew'un "Eleştirel Düşünmenin Yolları" kitabı da eleştirel düşünme üzerine sistemli bir yaklaşım sunar.

Yeni nesil matematik, öğrencilerin ezberden ziyade analitik düşünme, problem çözme ve yorum yapabilme yeteneklerini öne çıkaran bir yaklaşımı ifade eder. Yeni nesil matematik sorularının bazı özellikleri: Gerçek yaşamla bağlantı: Sorular, gerçek yaşamla ilişkilendirilerek öykücü bir anlatımla sunulabilir. Çoklu çözüm yolları: Geleneksel soruların tek doğru cevabı varken, yeni nesil soruların birden fazla doğru çözümü olabilir. Görsel unsurlar: Sorular, grafik, tablo gibi görsel unsurlar içerebilir. Yüksek bilişsel süreçler: Mantıksal çıkarım, analiz ve bilgi organize etme gibi süreçleri gerektirir. Yeni nesil matematik soruları, öğrencilerin yaratıcılıklarını, yenilikçi düşünme yeteneklerini ve stresli sınav ortamlarında hızlı ve doğru kararlar verebilme becerilerini geliştirir.

Eleştirel okuma, bir metni sorgulayarak, analiz ederek ve yorumlayarak anlamaya yönelik bir düşünsel süreçtir. Aktif okuma ise daha çok metnin anlaşılmasını kolaylaştıracak tekniklere odaklanır. Eleştirel ve aktif okuma arasındaki bazı farklar: Hedefler: Eleştirel okuma çözümleme ve değerlendirme odaklıdır, aktif okuma ise kavrama ve öğrenmeye yöneliktir. Yaklaşım: Eleştirel okuma sorgulamayı ve eleştiri yapmayı gerektirirken, aktif okuma daha çok bilgiyi organize etmek ve anlamak üzerine kuruludur. Katılım derecesi: Aktif okuma sırasında okuyucu metne odaklanır, ancak eleştirel okuma zihinsel olarak daha yoğun bir çaba gerektirir. Her iki yaklaşım da metni anlama sürecini güçlendirir ve birbirini tamamlayan stratejilerdir.

"Ben Böyle Düşünüyorum! Demekle Olmuyor" kitabı, akıl yürütme yetisinin hatalı kullanımı anlamına gelen ve bir yöntem sorunundan ibaret olan safsatayı ele alır. Kitapta, safsatanın dinle, imanla veya inançla bir ilgisi olmadığı, Türkçenin kötü kullanımı, eksik bilgi, önyargı, duygusallık, acelecilik, özensizlik, aşırı genelleme ve duygu sömürüsü gibi nedenlerden kaynaklandığı vurgulanır. Ayrıca, etkili düşünmenin önemi, fikir ve iddiaların bilgi ile temellendirilmesi gerektiği ve düşünce eylemine özel bir önem verilmesi gerektiği üzerinde durulur.

Düşünen çocuk, merak, öğrenme ve sorgulama yeteneklerini temsil eder. Ayrıca, "Filozof Çocuk" serisi gibi kitaplar, çocukların sorgulama becerilerini geliştirmelerine yardımcı olur. Düşünen çocuk, aynı zamanda gelecekteki bireylerin ve toplumların potansiyelini de simgeler. Çocukların düşünme yetenekleri, eğitim ve öğrenme yöntemleriyle geliştirildiğinde, daha sorgulayıcı ve analitik düşünen bir nesil yetişebilir.

Ebelik ve hemşirelik öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri ve öğrenme stilleri ile ilgili bazı bulgular şunlardır: Eleştirel düşünme eğilimleri: Kalifornia Eleştirel Düşünme Eğilimi Ölçeği'nin bazı alt boyutlarında cinsiyete göre anlamlı farklılaşma vardır, ancak bölüm ve sınıfa göre farklılık anlamlı değildir. Öğrencilerin genel eleştirel düşünme eğilimleri düşüktür. Her iki alt boyutta da analitiklik, açık fikirlilik ve meraklılık en yüksek ortalamalara sahipken, sistematiklik en düşük ortalamayı almıştır. Öğrenme stilleri: Öğrencilerin %43,7'si değiştiren, %22,3'ü özümseyen, %19'u yerleştiren ve %15,1'i ayrıştıran öğrenme stiline sahiptir. Öğrenme stillerine göre eleştirel düşünme eğilimleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark vardır.

Anooshirvan Miandji'nin kitapları, eleştirel düşünme becerilerini geliştirmeyi hedefler. Bu kitaplarda işlenen bazı temalar şunlardır: Soru sorma: Kitaplarda, okurlara soru sorma alışkanlığı kazandırılır. Neden-sonuç ilişkisi: Olaylar arasındaki neden-sonuç ilişkilerini kavramanın önemi vurgulanır. Sorgulama: Sorgulama ve şüphecilik teşvik edilir. Genelleme yapmama: Genellemelerden kaçınılması gerektiği belirtilir. Bilimsel yöntem: Bilimsel araştırma yöntemlerine uygun bir süreç takip edilerek bilgiye ulaşılmasının önemi vurgulanır. Farklı çözüm yolları deneme: Farklı çözüm yolları denemenin gerekliliği işlenir. Doğruların değişebilirliği: Doğruların değişen zaman ve şartlara göre değişebileceği fikri aktarılır. Ben yanılabilirim: "Ben yanılabilirim" demenin önemi vurgulanır. Miandji'nin kitapları, bu temaları öyküler ve felsefi unsurlarla harmanlayarak sunar.

Avukatların zeki olmasının bazı nedenleri: Analitik zeka: Karmaşık hukuki sorunları çözmek için mantık yürütme, argümanları değerlendirme ve kanıtları analiz etme yeteneği gereklidir. Sözel zeka: Güçlü bir sözel iletişim becerisi, hem yazılı belgelerde hem de sözlü savunmalarda etkili olmayı sağlar. Stratejik düşünme: Davaların nasıl yürütüleceğine dair stratejik planlar geliştirmek, gelecekteki olası senaryoları öngörme yeteneği gerektirir. Hafıza ve bilgi yönetimi: Birçok yasayı, dava içtihatlarını ve yönetmelikleri akılda tutabilmek için iyi bir hafıza ve bilgi yönetimi becerisi gereklidir. Ancak, avukatların zeki olmasıyla ilgili algı, toplumda bazı kişilerin bu mesleği yapan herkesi zeki sanmasından kaynaklanabilir.

Eleştirel dinleme, anlatılan konuyu olumlu ya da olumsuz yanlarıyla ve tarafsız bir bakış açısıyla değerlendirmeyi gerektirir. Bu süreçte dinleyici, aşağıdaki soruları göz önünde bulundurabilir: Konuşmacının amacı nedir? Konuşmacı konuyla ilgili yeterli bilgi ve birikime sahip mi? Verilen bilgiler güncel ve geçerli mi? Konu tarafsız bir bakış açısıyla mı ele alınıyor? Eleştirel dinleme sırasında dikkat edilmesi gerekenler: Konuşmacının mesajını tam olarak anlamak için dinlemek. Konuşmacının söylediklerini sorgulamaya hazır olmak. Konuşmacının dikkatini çekmek için önemli noktaları hatırlatmak. Anlaşmazlıkları anlayışla dile getirmek. Konuşmacının kendisini kabullenmesini sağlamak. Eleştirel dinleme, bilgileri değerlendirip doğruyu yanlıştan ayırarak daha sağlıklı kararlar almayı sağlar.

Distopik kitap okumanın önemli olmasının bazı nedenleri: Toplumsal eleştiri: Distopik kitaplar, güncel toplumsal, politik ve kültürel sorunları ele alarak bu sorunların karanlık bir gelecekte nasıl evrilebileceğini hayal eder. Farkındalık yaratma: Distopik eserler, olası tehlikelere karşı farkındalık yaratır ve okuyucuları olası sonuçlar üzerinde düşünmeye teşvik eder. Bireysel farkındalık: Bu tür eserler, bireysel farkındalığın ve özgürlüğün önemini vurgular, yeniliklere ve özgürlüğe açık olmayı teşvik eder. Harekete geçirme: Distopik kitaplar, okuyuculara harekete geçme ve sorumluluk alma konusunda ilham verebilir. En bilinen distopik kitaplardan bazıları George Orwell'in "1984", Aldous Huxley'in "Cesur Yeni Dünya" ve Margaret Atwood'un "Damızlık Kızın Öyküsü"dür.