Ekler

"Çocukluk" kelimesi, iki ana ek grubuna ayrılır: 1. Çekim ekleri: Kelimenin anlamını değiştirmeden cümledeki diğer kelimelerle anlam ilişkisi kurmasına yardımcı olan eklerdir. 2. Yapım ekleri: Kelimenin anlamını ve bazen de türünü değiştiren eklerdir.

Fiiller, iki ana ek türü ile türetilir: 1. Yapım Ekleri: Fiil köklerine veya gövdelerine eklenerek yeni bir anlam kazandıran eklerdir. 2. Çekim Ekleri: Fiillerin anlamını değiştirmeden çekim kurallarına göre eklenen eklerdir.

“-daki” eki, bulunma hali eki (+da) ile aitlik ekinin (+ki) birleşmesinden oluşmuştur.

-de eki, Türkçede bulunma durumu eki olarak adlandırılır. Bu ek, cümlelere bulunma veya kalma anlamlarını katar ve eklendiği kelimelere bitişik yazılır. Ayrıca, -de hem bir ek olarak hem de bir bağlaç olarak kullanılır. Bağlaç olan -de: Cümlelerde sözcükleri, sözleri veya cümleleri bağlamak amacıyla kullanılır ve ayrı yazılır. Bulunma hâl eki olan -de: İsimlerin veya isim soylu sözcüklerin bulunma veya kalma durumunu ifade eder ve bitişik yazılır.

En küçük sıfatı yapmak için, niteleme sıfatlarına "-cik" eki eklenir. Örnekler: - Küçük ev → Küçücük ev. - İri kedi → İrice kedi. - Yeşil kazak → Yeşilimsi kazak.

Çekim ekleri, kelimelerin cümle içindeki rolünü belirlemek için çeşitli sorularla analiz edilir. Bu sorular şunlardır: 1. Belirtme Durumu: İsmin belirttiği nesneyi bulmak için "neyi?", "kimi?" soruları sorulur. 2. Yönelme Durumu: Bir şeyin veya kişinin yönlendiği yeri belirtmek için "neye?", "kime?", "nereye?" soruları sorulur. 3. Bulunma Durumu: Bir şeyin veya kişinin bulunduğu yeri belirtmek için "nerede?" sorusu sorulur. 4. Ayrılma Durumu: Bir şeyden veya yerden ayrılma durumunu ifade etmek için "nereden?" sorusu sorulur.

"Hatıranım" kelimesinde "-anım" eki, iyelik eki olarak kullanılmıştır.

"Miyim" eki, Türkçede dört farklı görevde kullanılabilir: 1. İyelik Eki: İsmin karşıladığı varlığın kime veya neye ait olduğunu bildirir. 2. Yapım Eki: Fiil kök veya gövdelerinden isim türetmeye yarayan yapım eki olarak kullanılır. 3. Ek Eylem Eki: İsim ve isim soylu kelimeleri yüklem yapmaya yarar. 4. 1. Tekil Şahıs Eki: Çekimli fiillere gelerek yapılan eylemin kim tarafından yapıldığını belirtir.

Artış kelimesi, "-ış" isim-fiil ekiyle oluşturulmuştur. İsim-fiiller, fiil kök veya gövdelerine “-ma, -mak, -ış” ekleri getirilerek yapılır. Örnekler: geliş; gidiş; serzeniş; sesleniş; tükeniş; kurtuluş; çıkış.

“Başlangıçtan beri” ifadesinde yer alan “-dan beri” eki, süreç zarfı olarak kullanılır.

İsmin halleri, isimlerin diğer kelimelerle ilişki kurarak cümlede görev kazanmasını sağlayan eklerdir: 1. Yalın Hali: İsimlerin ek almamış hâlleridir. 2. Belirtme (Yükleme) Hali: "-i" ekiyle yapılır. 3. Yönelme Hali: "-e" ekiyle yapılır. 4. Bulunma Hali: "-de" ekiyle yapılır. 5. Ayrılma (Uzaklaşma, Çıkma) Hali: "-den" ekiyle yapılır.

Bulunma hâl eki olan "-de" eki cümleden çıkarıldığında anlam bozulur.

Yaklaşma durumu, isimlere eklenen "-a, -e" ekleriyle yapılır.

Ekler ve kökler toplamda dört ana gruba ayrılır: 1. İsim kökleri: Canlı veya cansız varlıkları, düşünceleri, kavramları ve duyguları belirtir. 2. Fiil kökleri: İş, oluş ve hareket bildirir. 3. Sesteş kökler: Birbiri ile ses benzerliği bulunan, yazılışları aynı ancak anlamları farklı olan köklerdir. 4. Ortak kökler: Anlamları değişmeden hem isim hem de fiil olarak kullanılabilirler.

Ek kalıplaşmasına örnek olarak, isim-fiil eklerinin kalıplaşarak yapım eki görevi görmesi gösterilebilir. Bu duruma örnekler: - Gidiş, çıkış, okuma, akış gibi kelimeler. - "Gözde" kelimesi, "sevgili" anlamında kullanılan bir kalıplaşmış isimdir.

Ekler yapımında 1 su bardağı un kullanılır.

"Er" eki alan kelimeler iki ana kategoride incelenebilir: 1. Fiil çekimlerinde kullanılan "er" eki: Bir hareketin genellikle arada bir, sık sık, daima, sürekli gerçekleştiğini bildirir veya geleceğe yönelik bir belirsizlik ifade eder. 2. İsim yapımında kullanılan "er" eki: Meslek veya bir eylemi gerçekleştiren kişiyi belirten isimler oluşturur.