Doğabilimleri

Öğle vakti yere dikilen çubuğun gölgesi, bulunulan yarımküreye bağlı olarak kuzey veya güney yönünü gösterir. Kuzey yarımküre. Güney yarımküre.

Sıcak ve soğuk hava akımları, aşağıdaki nedenlerle oluşur: Sıcak hava akımı: Termik alçak basınç alanı. Muson rüzgârları. Fön (Föhn) rüzgârı. Soğuk hava akımı: Termik yüksek basınç alanı. Jet akımları.

Dış kuvvetler, kayaları çeşitli yollarla parçalar: Akarsular: Yeryüzündeki taşlardan kopardıkları parçaları çukur yerlerde biriktirir ve bu malzemeler doğal bir çimento ile birleşerek taşlaşır. Rüzgârlar: Kum ve küçük çakıl boyutundaki malzemeleri kayaların yüzeyine çarparak aşındırma yapar. Buzullar: Yumuşak kayaları oyar, sert kayaları cilalayıp çizer. Depremler, heyelanlar, volkanizma ve gelgit olayları: Dalga oluşumunda etkili olur. Bu dış kuvvetlerin etkisiyle kayalar fiziksel ve kimyasal yollarla parçalanır ve ayrışır.

Dünyanın üç temel yapısı şunlardır: 1. Kabuk (Litosfer). 2. Manto. 3. Çekirdek. Ayrıntılı açıklama: Kabuk: Dünyanın en dış katmanı olup, kayaçlar ve minerallerden oluşur. Manto: Kabuğun altında yer alır ve erimiş kayaçlardan oluşur. Çekirdek: Dünyanın en iç katmanıdır ve demir ile nikel gibi ağır metallerden oluşur.

En verimli toprak katmanı, A katmanı olarak kabul edilir.

Ekvator ikliminde 2 tepe (sıcaklık artışı) güneş ışınlarının dik düştüğü dönemlerde görülür.

Toprak, nemli olduğunda geç ısınır ve geç soğur. Ayrıca, koyu renkli ve pürüzlü yüzeyler daha çok ısınırken, açık renkli yüzeyler daha az ısınır ve soğur.

Permafrost, yıl boyunca 0°C'nin altında donmuş halde kalan toprak veya kayalardır. Bu tür topraklar, yüzlerce yıl bozulmadan kalabilir ve Dünya yüzeyinin altına doğru birkaç metre ile 1,5 km kadar uzanabilir. Permafrost'un bulunduğu yerler: - Sibirya, Kanada, Grönland ve Alaska'nın Arktik bölgeleri; - Tibet platosu, Rocky Dağları gibi yüksek rakımlı bölgeler; - Arktik Okyanusu'nun tabanı. Permafrost'un erimesi, sera gazlarının atmosfere salınmasına, altyapının zarar görmesine ve antik mikropların uyanmasına neden olabilir.

Sıcaklığı etkileyen faktörler şunlardır: 1. Güneş ışınlarının yere düşme açısı: Güneş ışınları dik açılarla geldiğinde sıcaklık artar. 2. Enlem: Ekvator'dan kutuplara doğru gidildikçe sıcaklık azalır. 3. Dünya'nın günlük ve yıllık hareketi: Gün içinde ve yıl boyunca güneş ışınlarının geliş açısı değişir. 4. Bakı ve eğim: Güneş'e dönük yamaçlar daha sıcak olur. 5. Yükselti: Yükseldikçe sıcaklık her 200 metrede yaklaşık 1°C azalır. 6. Nem: Nemin fazla olduğu yerlerde hava yavaş ısınır ve yavaş soğur. 7. Kara ve denizlerin dağılışı: Karalar hızlı ısınır ve hızlı soğur, denizler ise yavaş ısınır ve yavaş soğur. 8. Okyanus akıntıları: Ekvator'dan gelen akıntılar sıcak, kutuplardan gelenler ise soğuk olup, gittikleri yerde sıcaklık değişimine neden olurlar. 9. Güneşlenme süresi: Güneşlenme süresi uzun olan yerlerin sıcaklığı daha fazla olur.

Biyotik ve abiyotik çevre direnci — popülasyonun büyümesini ve gelişmesini engelleyen dış faktörlerin bütünüdür. Biyotik çevre direnci — zararlı organizmaların (böcekler, mantarlar, bakteriler, virüsler ve diğer patojenler) bitkiler üzerindeki tehdididir. Abiyotik çevre direnci ise — çevresel koşulların (ışık, sıcaklık, iklim, su, toprak, mineraller ve ortamın pH derecesi) canlılara etkisidir.

Göl suyunun sıcaklığı, çeşitli faktörlere bağlıdır: 1. Coğrafi Enlem: Göllerin sıcaklığı, bulunduğu coğrafi bölgeye göre değişir; alçak enlemlerde sıcaklık yüksek olurken, yüksek enlemlerde daha düşüktür. 2. Derinlik: Derinliği fazla olan göllerin sıcaklığı düşük, derin olmayan göllerin sıcaklığı ise yüksektir. 3. İklim Koşulları: Göllerin dolaylı olarak ısınmasında, göllere su sağlayan kaynaklar ve yeraltı suları da önemlidir. 4. Mevsim: Mevsimsel değişiklikler, rüzgarın yarattığı karışımlar ve yer değiştirmeler de sıcaklık dağılımını etkiler.

Karasal iklimin bitki örtüsü, bozkır olarak adlandırılan küçük ot topluluklarından oluşur.

Kayaçlar, yer kabuğu ve manto tabakasında bulunur.

"Türkiye Tatlısu Balıkları" kitabı 2009 yılında yazılmıştır.

C ve D horizonu, toprağın katmanlarından (horizonlarından) biridir. - C horizonu: Ana materyalin hemen üzerinde yer alan, ana materyalin özelliğini sıkı şekilde yansıtan katmandır. - D horizonu: Ana materyalin bulunduğu katmandır.

Denge profili ve kaide seviyesi akarsuların yatak aşındırması ile ilgili iki önemli kavramdır. 1. Denge Profili: Akarsuyun yatağını kaide seviyesine yaklaştırmasıyla ortaya çıkan iç bükey profildir. Bu profile ulaşan akarsularda: - Yatak eğimi azalır. - Akış hızı düşer. - Aşındırma gücü azalır. 2. Kaide Seviyesi: Akarsuyun yatağını aşındırabileceği en son seviyedir, genellikle deniz seviyesidir.

Toprakta organik madde A horizonu ve O horizonu olarak adlandırılan katmanlarda bulunur. - A horizonu: En üst katmandır ve organik maddenin karıştığı, koyu renkli bir yapıya sahiptir. - O horizonu: Organik maddeyi kapsayan üst katmandır, burada çeşitli derecede ayrışmış organik madde ve humus yer alır.

Ana kaya ve toprak arasındaki temel farklar şunlardır: Tanım: Ana kaya, toprak oluşumunun temelini oluşturan, toprak profili üzerinde yer alan ve bitkilerin köklerinin uzanabileceği katmanı kapsayan kayalardır. Bileşim: Ana kaya, genellikle granit, bazalt, kalker, şist gibi sert kayaçlardan oluşur ve çeşitli mineraller barındırır. Fonksiyon: Ana kaya, toprağın oluşumunda temel rol oynar ve toprak verimliliğini etkileyen kimyasal ve fiziksel özellikleri belirler.

Yer çekimi kuvveti, sürekli ve doğal bir etki olduğu için hissedilmez. Vücut, bu kuvvetle uzun süreli etkileşimde bulunduğu için ona adapte olmuştur.

Ay'ın çekim etkisiyle denizlerde görülen yükselme ve alçalma olayına gelgit veya medcezir denir.