Deyimler

Pot kırmak, yanlışlıkla, farkında olmadan karşısındaki kişiye veya aynı ortamda herhangi birine dokunacak bir söz söylemek veya davranışta bulunmak, gaf yapmak anlamına gelir. Bu deyim, Ermenice "pot" (kumaşta kat, büküm, büzülme veya buruşukluk) ve Türkçe "kırmak" kelimelerinin birleşimiyle oluşmuştur.

Dayayıp döşemek, TDK'ye göre evi, odayı mobilya vb. ile döşemek anlamına gelen bir deyimdir. Örnek cümle: "Karyolalar, koltuklar, kanepelerle dayayıp döşemek lazım." - Y. K. Karaosmanoğlu.

"Birini silmek" ifadesi farklı bağlamlarda farklı anlamlara gelebilir: Bir kişiyi hayatınızdan çıkarmak. Sosyal medya veya telefon rehberinden çıkarmak. Ayrıca, "silmek" kelimesi, daha ciddi durumları da ifade edebilir; örneğin, bir tehdit veya taciz durumunda yetkililere başvurmayı veya profesyonel destek almayı gerektirebilir.

Nispet yapmak, bir kişiyi kızdırmak veya üzmek amacıyla ona gösteriş yapmak anlamına gelir. Nispet yapmanın kime dendiğine dair spesifik bir bilgi bulunamamıştır.

Ha kelimesi, Türkçede çeşitli anlamlarda kullanılır: Soru bildiren bir söz olarak kullanılır. Şaşma anlatan bir söz olarak kullanılır. İstek uyandırmak için kullanılır. Dikkati çekmek veya uyarmak için kullanılır. Bir şeyin birdenbire hatırlandığını veya kavrandığını anlatmak için kullanılır. Eşitlik anlamı vermek için tekrarlanarak kullanılır. Emir kipinin tekrarları arasında yer alarak, fiille anlatılan işin uzadığı ve bundan bıkıldığı bildirilir. "Ha" kelimesi, "buradayım" anlamında kullanılmaz ve bu kullanım sözlüklerde yer almaz.

"Ak akçe kara gün içindir" atasözünün zıt anlamlısı olarak "ak akçe kara gün için değildir" ifadesi kullanılabilir. Bu atasözü, biriktirilen paranın zor günler için saklanması gerektiğini vurgular. Zıt anlamlı ifade ise, paranın zor günler için saklanmaması gerektiğini ima eder.

Muziplik yapmak, TDK'ye göre "takılganlık, yaramazlık" anlamına gelir. Ayrıca, bir kimseye şaka yollu sözler söylemek anlamında "muziplik etmek" fiili de kullanılır. Örnek cümle: "Muziplik yapmak için okula gelme."

Çıtır çıtır kız ifadesi, argoda ve farklı bağlamlarda çeşitli anlamlar taşıyabilir: Fiziksel özellikler: Bazı kaynaklara göre, çıtır kız terimi, genç, vücudu kırışmamış ve sarkmamış, genellikle 1.60 boylarında, büyük popolu, geniş basenli, dolgun kalçalı, beyaz tenli ve dolgun iri göğüslü kızları tanımlamak için kullanılır. Cinsel çağrışım: Argoda, çıtır kız ifadesi hafif bir cinsel çağrışım içerebilir. Yaş: 18-21 yaş arası, henüz yatağa girmemiş, taze kızlar için de kullanılabilir. Bu tür ifadeler, öznel ve tartışmalı olabilir.

Cefaya katlanmak, sıkıntı veya üzüntüyü sabırla karşılayıp tahammül etmek anlamına gelir. Örnek cümle: "Hediye istemezler, fazla kıskanmazlar, cefaya katlanırlar, can sıkmazlar".

"Dalavere" kelimesinin sonunda ne olduğuna dair bilgi bulunamadı. Ancak, "dalavere çevirmek" veya "dalaveresini döndürmek" deyimi, yalan dolanla gizlice kötü iş görmek anlamına gelir. Ayrıca, 2017 yapımı "Dalavere" adlı bir komedi filmi bulunmaktadır.

"Lâl Gibi Sessiz" ifadesi, İsmet Özel'in bir sözüne atıfta bulunur: "Ey kalbim! Ey suları usul usul yükselen gizli deniz. İçimiz damar damar parçalansa da dışımız lal gibi sessiz". Ayrıca, "Lâl Gibi Sessiz" adı, Cengiz Aymatov'un bir kitabına veya Mehmet Öksüz'ün bir şiirine de verilmiş olabilir.

Ayrıntıda boğulmak deyimi, iki farklı anlamda kullanılabilir: 1. Gereksiz ayrıntılarla ilgilenmek zorunda kalmak." 2. İlgilenilen herhangi bir konunun aslından uzaklaşmak."

"Gözlerini kırpmadan bakmak" ifadesi, çekinmeden, korkusuzca veya acımadan, merhamet etmeden bakmak anlamına gelir. Ayrıca, bu deyim tetikte olmak, hazır beklemek ve dikkat kesilmek anlamlarında da kullanılır.

Canımın içi, kişinin vazgeçemediği, çok değer verdiği ve kendisinin bir parçası olarak gördüğü insanlar için kullandığı bir deyimdir. Bu deyim yalnızca insanlar için kullanılmayabilir; bazen kişi çok değer verdiği bir hayvanı veya bitkisi için de bu deyimi kullanabilir. Örnek cümle: "Bir an önce ona kavuşmak istiyorum, canımın içini çok özledim".

İnfiale kapılmak, "kızgınlık, öfke duymak" anlamına gelir. Ayrıca, herhangi bir durumdan etkilenmek için de infial kelimesi kullanılabilir. İnfial, felsefi yaklaşımlarda ise “edilgi” olarak açıklanır.

"Bir çuval inciri berbat etmek" deyimi, iyi olan, yolunda giden bir durumu yanlış davranışlarla bozmak, olumsuz bir gidişe sokmak anlamına gelir. Örnek cümle: "Öyle bir şey söyledin ki bir çuval inciri berbat ettin."

Talih kuşu, çoğu kez cennet kuşu olarak da adlandırılan, görünmeyecek şekilde çok yükseklerde dinlenmeksizin sürekli uçan, asla yere değmeyen (bazı kaynaklarda ayakları olmadığı da nakledilir) efsanevi bir kuştur. Talih kuşu ayrıca şu anlamlara da gelebilir: Devlet kuşu. Bir Kemal Sunal filmi. Talih kuşu, Türk, Fars ve Urdu edebiyatında sıklıkla başvurulan motiflerden biridir.

Türk Dil Kurumu'nun (TDK) deyimler sözlüğünde 2000'in üzerinde deyim bulunmaktadır.

10 Deyim Örneği: 1. Cebi delik: Tutumlu olmayan, savurgan insanlar için kullanılır. 2. Ağzında bakla ıslanmamak: Söylenen şeyleri başkasına demeden duramamak. 3. Bal dök yala: Her yerin tertemiz olması anlamına gelir. 4. Eceline susamak: Riskli olaylara karışmak. 5. Fırıldak gibi dönmek: Çıkarları doğrultusunda hareket etmek. 6. Çantada keklik: Hemen elde edilmek. 7. Çamur atmak: Suçu olmayan bir kimseye iftira atmak. 8. İçli dışlı olmak: Samimi olmak. 9. Mart kedisi gibi: Gözü dışarda olmak, çok çapkın olmak. 10. Dilli düdük: Konuşmayı çok seven, çok konuşan insanlar için kullanılır. 10 Atasözü Örneği: 1. Acele işe şeytan karışır: Acele yapılan işlerin sonucundan hayır gelmez. 2. Akacak kan damarda durmaz: Bazı olacak olan felaketlerin, kötü olayların önüne geçilemez. 3. Akıl akıldan üstündür: Başkalarının bilgilerine, düşüncelerine önem vermek ve yeni şeyler öğrenmek gerekir. 4. Çok naz aşık usandırır: Fazla naz iyi değildir, kişiyi bıktırır. 5. Can çıkmadan huy çıkmaz: Kişilerin huylarından kolayca vazgeçemedikleri kastedilmiştir. 6. Demir tavında dövülür: Her işi yeri ve zamanında yapmak gerekir. 7. Gün doğmadan neler doğar: Hayattan umudu kesmemek gerektiği söylenir. 8. Ev alma, komşu al: İyi komşu bulmanın çok önemli olduğu söylenir. 9. Dost acı söyler: Gerçek olan dostluklar yanlışlarımızı yüzümüze söyler. 10. Altın anahtar her kapıyı açar: Para ile her güçlüğün üstesinden gelinebilir.

Sabahçı kahvesi hikayesi gerçek değildir, bu kavram kurgusal bir unsurdur. Sabahçı kahvesi, çeşitli kaynaklarda farklı bağlamlarda ele alınmıştır: Ferdi Tayfur'un Şarkısı: "Sabahçı Kahvesi", Ferdi Tayfur'un bir şarkısının adıdır. Mekan Olarak Sabahçı Kahvesi: Sabahçı kahveleri, bazı yazılarda ve yorumlarda, özellikle eski zamanlarda, insanların sabah erken saatlerde gidip vakit geçirdiği, genellikle sıcak ve samimi mekanlar olarak tasvir edilmiştir. Edebiyat Eseri: "Sabahçı Kahvesi", Veysel Issı'nın bir sesli kitap çalışmasıdır.