Destan

Mulan filminin konusu, Çin İmparatoru'nun her bir aileden bir erkeğin orduya katılması gerektiğini ilan etmesi üzerine şekillenir. Hua Mulan, hasta olan babasının sağlığı için korktuğundan, onun yerine erkek kılığına girerek savaşa katılır. Bu süreçte, Mulan komutanına aşık olur ve bu, onu onurlu bir savaşçıya dönüştürecek olan destansı bir yolculuğa çıkarır.

Turan Destanı, Firdevsi tarafından kaleme alınan "Şehname" adlı esere aittir.

İlyada destanının ana karakterleri şunlardır: Yunanlılar (Aka Ordusu): - Akhilleus (Aşil): Yunan ordusunun en güçlü savaşçısı, yarı tanrı ve Peleus’un oğlu. - Agamemnon: Yunan ordularının başkomutanı, Sparta Kralı Menelaos’un kardeşi. - Odysseus: Zekâsı ve kurnazlığıyla ünlü, İthaka Kralı. - Menelaos: Sparta Kralı, Helen’in kocası. - Patroklos: Akhilleus’un en yakın dostu ve savaşta önemli bir figür. Troyalılar: - Hektor: Troya’nın en büyük kahramanı ve prensi, Troyalıların en güçlü savaşçısı. - Priamos: Troya Kralı, Hektor ve Paris’in babası. - Paris: Helen’i Sparta’dan kaçıran Troyalı prens. - Andromakhe: Hektor’un eşi, savaşın trajedisini yaşayan bir karakter. Olimpos Tanrıları: - Zeus: Tanrıların kralı, savaşın tarafları arasında dengeyi sağlamaya çalışır. - Hera: Zeus’un eşi, Yunanlıları destekler. - Athena: Bilgelik ve savaş tanrıçası, Yunan ordusunun yanında yer alır. - Afrodit: Paris’i ve Troyalıları destekler. - Ares: Savaş tanrısı, Troyalıların tarafında yer alır. - Apollon: Hektor’u koruyan tanrıdır.

Destanlar, dinleyicinin hikayeye katılımını artırmak ve duygusal bir yoğunluk yaratmak amacıyla tekrar eden motifler içerir. Ayrıca, destanların tarihsel olayların ve kahramanların anısına yazılması, toplumun bellek oluşturma çabalarıyla da ilişkilidir.

Koşuk ve destan arasındaki temel farklar şunlardır: Koşuk: - Konuları: Aşk, tabiat, kahramanlık gibi temaları işler. - Ölçü ve Uyak: Hece ölçüsüyle yazılır ve yarım uyak kullanılır. - Nazım Birimi: Dörtlükler halinde söylenir. - Eşdeğerleri: İslamiyet sonrası edebiyatta koşuklar, halk edebiyatında koşmalara, Divan edebiyatında ise gazellere dönüşmüştür. Destan: - Uzunluk ve Yapı: Milletlerin tarihini etkileyen olayların anlatıldığı uzun manzum eserlerdir. - Temalar: Yiğitlik, milli ve dini duygular gibi konuları işler. - Anonimlik: Genellikle anonimdir, yani kim tarafından söylendiği belli değildir. - Çeşitler: Doğal ve yapma destan olmak üzere ikiye ayrılır.

Sarı Saltuk'un gerçek destanı, Saltuknâme adlı eserde yer almaktadır.

Kozanoğlu türküsünün hikayesi, Afşarların Kozanlı oymağının reisi olan Kozanoğlu adlı bir kahramana dayanmaktadır. Bu oymak, önceleri Karamanoğulları'nın, sonradan da Osmanlı Devleti'nin maiyetinde bulunup, Kozan havalisinin idaresini yürütüyordu. Türkünün hikayesine göre: - Orta Anadolu derebeyi Çapanoğlu Süleyman Bey'in Kozan bölgesini istila için gönderdiği askerler, Yusuf Ağa tarafından yenilgiye uğratıldı. - Bir müddet sonra Mısırlı İbrahim Paşa'nın gönderdiği askerler de Kozanoğlu Mehmet Bey'in kuvvetleri tarafından dağıtıldı. - Yusuf Ağa'dan sonra Ali Bey'in oğlu Mehmet Bey, Kozan Beyliği'ne geçti ve beylik gittikçe kuvvetlendi. - 1882 senesinde Sultan Aziz zamanında Sadrazam Ali Paşa, Kozan Beyliği'ni ortadan kaldırmaya karar verdi ve Derviş Paşa kumandasında bir kuvvet gönderdi. - Ahmet Bey ve diğer beyler devlete bağlılıklarını bildirdiler, Kozan bir sancak haline getirildi. - Yusuf Ağa, Sivas'ta oturmaya memur edildi, ancak aşiretinden bazıları onu esir düşürüp astırdı. Bu olaylar, Dadaloğlu tarafından bestelenen "Kozanoğlu Destanı" adlı türküye konu olmuştur.

Dede Korkut'ta insan tasviri, genellikle destani ve olağanüstü özelliklerle yapılır. Bazı insan tasvirleri örnekleri: - Oğuz Kağan: Yüzü mavi ya da yeşil, ağzı kıpkırmızı, gözleri al, saçları kaşları kara olarak tasvir edilir. - Dirse Han'ın eşi: Boy, saç, kaş, ağız ve yanak gibi vücut öğeleri idealize edilerek anlatılır. - Boğaç Han: On beş yaşında güçlü bir boğayı altetmiş, çevresinde korku ve hayret uyandıran ideal bir delikanlı olarak tasvir edilir. Ayrıca, hayvanlara benzetme de sıkça kullanılan bir tasvir yöntemidir.

En iyi Battal Gazi olarak değerlendirilebilecek birkaç farklı seçenek bulunmaktadır: 1. Tarihi Battal Gazi: 8. yüzyılda Emevilerin Bizans'a karşı savaşlarında "Battal" lakabıyla ün kazanmış Müslüman Arap kumandanı Abdullah el-Battal. 2. Destani Battal Gazi: Türkler arasında yayılan kahramanlık menkıbelerinin destanlaştırıldığı Battalname eserindeki Battal Gazi. Ayrıca, Darendeli şair Bakai tarafından 1769'da manzum olarak yazılmış Battal Gazi destanı da bu kahramanın farklı bir yorumudur.

Oğuz Kağan Destanı'ndaki 24 karakter, Oğuz halkının dört oğlunun dörder çocuğundan oluşur: 1. Gün Han soyundan gelenler: Kayı, Bayat, Alkavlı Avul, Kara Avul. 2. Ay Han soyundan gelenler: Yazır, Döğer, Durdurga, Yapurlı. 3. Yıldız Han soyundan gelenler: Avşar, Kızık, Beğdili, Karkın. 4. Gök Han soyundan gelenler: Bayındır, Becene, Çavuldur, Çepni. 5. Dağ Han soyundan gelenler: Salur, Eymür, Alayıtlu, Ürügür. 6. Deniz Han soyundan gelenler: Yigdir, Bügdüz Han, Yiva, Kınık.

Doğal destan, halk arasında yüzyıllar boyunca sözlü olarak anlatıldıktan sonra yazıya geçirilmiş, anonim (yazarı belli olmayan) destanlardır. Yapma destan ise, yeni ve yakın çağlarda, toplumu derinden etkileyen bir olayın, bir ozan tarafından destan kurallarına uygun olarak yazılmış halidir. Doğal destan ve yapma destan arasındaki bazı farklar: Doğal destanın yazarı belli değildir, yapma destanın yazarı bellidir. Doğal destan, halkın katkısıyla oluşur, yapma destan sadece bir şair tarafından yazılır. Doğal destanlar genellikle sözlü olarak nesilden nesile aktarılırken, yapma destanlar genellikle yazılı olarak kaydedilir ve dağıtılır. Doğal destanlar genellikle bir toplumun ortak belleği ve kimliği olarak kabul edilirken, yapma destanlar genellikle daha eleştirel bir şekilde değerlendirilir.

Hinduların en büyük hikayelerinden biri, Mahabharata destanıdır. Mahabharata'nın altıncı bölümünde, Hindu geleneğinde en önemli kabul edilen metinlerden biri olan Bhagavat Gita yer almaktadır.

Köroğlu Destanı'nın en iyi versiyonu konusunda kesin bir görüş yoktur, çünkü destanın farklı coğrafyalarda ve kültürlerde çeşitli versiyonları bulunmaktadır. Bazı değerlendirmelere göre: - Türkmen versiyonu, destanın Doğu versiyonları içinde yer alır ve mitolojik, epik unsurlar ile şiir ve olaylar arasındaki sağlam bağ nedeniyle merkezî bir konuma sahiptir. - Azerbaycanlı besteci Üzeyir Hacıbeyov'un bestelediği Köroğlu operası, destanın modern tiyatro diliyle birleştirilmiş klasik bir yorumu olarak kabul edilir.

Köroğlu Destanı, Türk halk edebiyatının en büyük destanlarından biridir.

Gılgamış Destanı Türk destanı değildir, çünkü bu destan Sümerlere aittir.

Odysseia destanında kadınlar adası olarak bahsedilen yer, Kirke'nin yaşadığı Aiaie Adası'dır.

Destan türünde şiir örnekleri şunlardır: 1. "Ergenekon Destanı" - Türk edebiyatının ilk destan örneklerinden biridir. 2. "İlyada" ve "Odysseia" - Homeros'un Yunan destan şiirleri. 3. "Aeneid" - Roma şairi Virgil'in destanı. 4. "Gılgamış Destanı" - Mezopotamya destanı. 5. "Beowulf" - İngiliz destanı. 6. "Genç Osman Destanı" - Kayıkçı Kul Mustafa'nın eseri. 7. "Sakarya Meydan Savaşı" - Ceyhun Atıf Kansu'nun destanı. 8. "Üç Şehitler Destanı" - Fazıl Hüsnü Dağlarca'nın eseri.

Odysseia Destanı, Homeros'a aittir.

Doğal destanların konukları, genellikle kahramanlık öykülerinin merkezindeki olağanüstü özelliklere sahip kişilerdir. Bu kahramanlar, toplum hafızasında iz bırakacak derecede önemli olan doğal afetler, savaş, göç, kıtlık gibi olayları yaşayan toplumlarla ilişkilidir.

Şehname adlı İran'ın en büyük destanı, Firdevsi tarafından kaleme alınmıştır.