DavranışBilimi

"Cevval zekâ" ifadesi, davranışları çabuk ve kesin olan zekâ anlamına gelir.

Klasik koşullanmanın temel ilkeleri şunlardır: 1. Edinme Süreci: Nötr bir uyaranın (NS) koşulsuz bir uyarıcı (US) ile ilişkilendirilmesi ve NS'nin koşulsuz yanıtı (UR) başlatmaya başlaması. 2. Sönme (Extinction): Koşullanmış tepkilerin zayıflaması veya ortadan kalkması, koşulsuz uyarıcı (US) olmadan koşullu uyaranın (CS) tekrarlanmasıyla gerçekleşir. 3. Kendiliğinden Geri Gelme (Spontaneous Recovery): Söndürülmüş bir yanıtın, bir dinlenme süresinin ardından yeniden ortaya çıkması. 4. Genelleme: Koşullanmış bir tepkinin, benzer uyaranlara karşı genişlemesi eğilimi. 5. Ayırt Etme (Discrimination): Benzer uyaranlar arasındaki farkı anlama yeteneği. 6. Bitişiklik: Koşullu uyaranın (CS) ve koşulsuz uyaranın (US) zaman içinde yakın bir şekilde eşleştirilmesi. 7. Olasılık (Contingency): Koşullu uyaranın, koşulsuz uyarının geleceğini öngörmesi.

"Evrimsel Psikolojiye Giriş" kitabı, insan davranışlarının ve zihinsel süreçlerin evrimsel geçmişimizle nasıl şekillendiğini ele alır. Kitapta anlatılan konular arasında şunlar yer alır: İnsanın neyi niçin yaptığı: İnsanların temel motivasyonları ve eylemleri. Öğrenme süreci: İnsanın nasıl öğrendiği ve bilişsel yeteneklerinin evrimi. Çekicilik ve eş seçimi: Evrimsel psikoloji bakış açısıyla bu konuların incelenmesi. Ayrıca, kitap ruh sağlığı uzmanlarına yönelik olmasının yanı sıra, konuya merak duyan genel okuyuculara da hitap eder.

Tüm memeliler ve bazı kuşlar kabus görebilir. Bu hayvanlar arasında köpekler de yer alır.

Tavşanların "komik" çiftleşmesi, bu sürecin çeşitli ilginç ve dikkat çekici davranışlarla dolu olmasından kaynaklanabilir. Çiftleşme sırasında erkek tavşan, dişi tavşanın boynuna hafifçe ısırarak ona hakimiyet kurmaya çalışır. Bu davranışlar, tavşanların sosyal yapılarını ve üreme stratejilerini yansıtarak, onların sevimli ve eğlenceli izlenimler bırakmasına neden olabilir.

Esneme, sadece insanlara özgü olmayan, bazı hayvanlarda da bulaşıcı olan bir davranıştır. Bulaşıcı esneme sergileyen hayvan türleri şunlardır: - Şempanzeler ve bonobolar gibi primatlar. - Köpekler. - Kurtlar.

Öğrenilmemiş davranışlara örnek olarak şunlar verilebilir: 1. İçgüdüler: Organizmanın doğuştan getirdiği, türe özgü otomatik ve bilinçsizce yapılan davranışlardır. 2. Refleksler: Organizmanın belli uyarıcılara karşı gösterdiği ani ve istemsiz tepkilerdir. 3. Homeostatik davranışlar: Organizmanın uyum ve denge durumunu korumak için gösterdiği tepkilerdir. 4. Geçici davranışlar: Bireyin sürekli olarak göstermediği, belirli zamanlarda ve durumlarda ortaya koyduğu davranışlardır.

Pekiştirme iki farklı anlamda kullanılabilir: 1. Dilbilgisi terimi: Bir sözcüğe anlamını kuvvetlendirmek için ilaveler yapılması veya sözcüğün tekrarlanmasıdır. 2. Psikoloji terimi: Bir davranışın görülme sıklığını artırmak için kullanılan bir yöntemdir: Olumlu pekiştirme: Davranışın ardından organizmanın hoşuna giden uyarıcılar verilerek davranışın artırılmasıdır. Olumsuz pekiştirme: Organizmayı rahatsız eden bir uyarıcının ortamdan çıkarılmasıyla davranışın yapılma sıklığının artırılmasıdır.

Kurtlar, çiftleşmek için sahibine sürtünmez; bu davranış, koku işaretleri bırakarak iletişim kurma yöntemlerinden biridir. Kurtlar, bölgelerini belirlemek, sosyal hiyerarşiyi göstermek ve eş bulma niyetlerini belirtmek için vücutlarını diğer kurtlara sürterler.

Köpekler içgüdüsel bir istek sonucu çiftleşirler. Çiftleşme süreci, köpeklerin üreme sağlığı ve davranış gelişimi açısından da büyük önem taşır.

Lorenz'in damgalama teorisi, bazı hayvan türlerinin doğumdan hemen sonra başlayan kısa ve hassas bir zaman diliminde çevresel ipuçlarını kullanarak kendilerini koruyacak olan figürü belirleyip ona bağlanmalarını açıklar. Bu teori, Avusturyalı zoolog Konrad Lorenz tarafından geliştirilmiş ve "imprinting" olarak adlandırılmıştır. Damgalamanın temel işlevi, hayatta kalmayı sağlamaktır.

Balıkların oltaya gelmemesinin birkaç nedeni vardır: 1. Fizyolojik Özellikler: Balıkların ağız yapıları ve diş yapıları, yem ve kancaların ağzına takılmasını zorlaştırır. 2. Davranışsal Özellikler: Balıklar, avcılarından kaçınmak için savunma mekanizmaları geliştirmişlerdir ve oltanın varlığını hissedince hızlıca yön değiştirerek kaçabilirler. 3. Ekolojik Faktörler: Balıklar, derin sularda veya kayalık alanlarda yaşayabilirler ve oltaların bu tür ortamlara ulaşması zor olabilir. 4. Avlanma Zamanı ve Yeri: Balıkların avlanma zamanları ve yerleri, türlerine göre değişir ve oltaya gelme olasılıklarını etkiler.

Domuzların çok eşli olmasının nedeni, doğal üreme davranışlarıdır.

Hayvanlar iyi ve kötü kavramlarını doğrudan ayırt edemezler, ancak bazı davranışları ve durumları algılayabilirler. Hayvanların içgüdüleri, onları belirli şekillerde hareket etmeye yönlendirir ve bu, iyi veya kötü olarak değerlendirilebilecek davranışların temelini oluşturur. Öğrenme yetenekleri sayesinde, hayvanlar ödül ve ceza sistemleriyle eğitilebilir ve bu da onların bazı durumları anlamalarına yardımcı olur. Empati ve farkındalık konusunda bazı hayvan türleri, özellikle primatlar ve büyük memeliler, kendi türleri ve çevrelerindekilerle olan etkileşimleri sayesinde daha karmaşık duygusal tepkiler gösterebilirler.

Tilki kızgınlık döneminde doğrudan gözlemlenebilen belirtiler yoktur, çünkü tilkilerde kızgınlık dönemi, kedilerdeki gibi belirgin davranış değişiklikleriyle kendini göstermez. Ancak, genel olarak kızgınlık döneminde hayvanların hormonal değişikliklerle ilişkili olarak fiziksel ve davranışsal değişiklikler yaşadığı bilinmektedir. Bu nedenle, tilkilerde de benzer değişikliklerin gözlemlenmesi mümkündür.

Kumlu patatesi yıkayarak yemeye başlayan maymunlar gözlemi, 1952 yılında Japonya'nın Koshima Adası'nda yapılan bir deneyde gerçekleşmiştir. Bilim insanları, maymunların beslenmesi için kumların içine tatlı patates bırakmışlardır. 1958 yılının sonbaharında, maymunlardan yüzü patatesi yıkamayı öğrenince, bir kritik eşik aşılmış ve o günden sonra adadaki tüm maymunlar patateslerini yıkayarak yemeye başlamışlardır.

Sosyal mühendisliğin altı temel ilkesi şunlardır: 1. Karşılıklılık: İnsanlar kendilerine yapılan bir iyiliğe karşılık verme eğilimindedir. 2. Bağlılık ve Tutarlılık: İnsanlar bir fikre veya hedefe sözlü veya yazılı olarak taahhüt verdiklerinde, bu bağlılığı yerine getirme olasılıkları daha yüksektir. 3. Sosyal Kanıt: İnsanlar, diğer insanların yaptığını gördükleri şeyleri yapma eğilimindedir. 4. Otorite: İnsanlar, otorite figürlerine itaat etme eğilimindedir. 5. Sempati: İnsanlar, sempati duydukları diğer insanlar tarafından kolayca ikna edilir. 6. Kıtlık: Algılanan kıtlık, talep yaratır ve satışları teşvik eder.

Primatlarda görülen bazı davranış türleri şunlardır: 1. Sosyal Davranışlar: Primatlar genellikle sokulgandır ve gruplar halinde yaşarlar. 2. Bölgesellik: Primat toplulukları arasında ve grup içinde bölgesel davranışlar görülür. 3. Rekabet ve Saldırganlık: Aynı amaçlara sahip primatların kaynakları paylaşamaması durumunda rekabet ve saldırganlık görülebilir. 4. Alet Kullanımı: Primatlar, hayatı kolaylaştırmak için aletler kullanır ve hatta üretirler. 5. Kültürel Davranışlar: Primat kültürleri, nesiller boyunca aktarılan benzersiz davranışlarla karakterize edilir.

Çekirgeler, yırtıcı hayvanlar ve doğal düşmanlarından korkar. Bu hayvanlar arasında kuşlar, kertenkeleler ve örümcekler bulunur.

İnekler oyun oynar çünkü bu davranış sosyal etkileşim, enerji boşaltma, öğrenme ve stres azaltma gibi çeşitli işlevlere hizmet eder. Oyun oynamanın inekler üzerindeki diğer olumlu etkileri: - Kas gelişimini ve motor becerileri artırır. - Grup içinde hiyerarşiyi anlamalarını sağlar. - Psikolojik sağlıklarını iyileştirir.