Cemiyetler

Osmanlı Ressamlar Cemiyeti, 1919 yılında adını Türk Ressamlar Cemiyeti olarak değiştirdiği için hukuki varlığını sonlandırdı.

Antep'te Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, 23 Ekim 1919 tarihinde kurulmuştur. Sivas Kongresi'nin dokuzuncu maddesi gereği, daha önce kurulmuş olan tüm cemiyetlerin, bu kongre kararıyla yeni kurulan Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti ile birleştirilmesi ve illerde şubeler açılması kararlaştırılmıştır.

Altıntepsi Mahallesi'ndeki İlim Yayma Cemiyeti, İlim Yayma Cemiyeti Bayrampaşa Şubesi'ne aittir. İlim Yayma Cemiyeti, 1951 yılında İstanbul'da kurulmuş, kamu yararına faaliyet gösteren bir dernektir.

Cemiyetler PDF özeti KPSS kapsamında, Milli Mücadele döneminde kurulan yararlı ve zararlı cemiyetler ele alınır. Yararlı cemiyetler, Mondros Ateşkes Antlaşması sonrası işgallere karşı Türk halkının örgütlenmesi sonucu kurulmuştur. Bu cemiyetlerin ortak özellikleri şunlardır: - Bölgesel kurtuluş: Milliyetçilik düşüncesiyle ulusal değil, bölgesel kurtuluşu amaçlamışlardır. - Mücadele yöntemleri: Basın-yayın yoluyla halkı bilinçlendirmiş, gerektiğinde silahlı direnişi başlatmışlardır. - Önemli örnekler: Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk, İzmir Müdafaa-i Hukuk, Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk cemiyetleridir. Zararlı cemiyetler ise genellikle azınlıklar tarafından kurulmuş ve Milli Mücadele'ye karşı olmuşlardır. Bu cemiyetlerin amaçları arasında: - Dış destek: İtilaf Devletleri'nden yardım alarak işgalleri kolaylaştırmak. - Bağımsız devlet: Wilson İlkeleri'ni kullanarak kendi bölgelerinde bağımsız devletler kurmak. - Önemli örnekler: Sulh ve Selameti Osmaniye, Teali İslam, İngiliz Muhipleri cemiyetleridir.

Esat Paşa (Işık), 29 Kasım 1918 tarihinde Milli Kongre Cemiyeti'ni kurdu.

İnkılap Tarihi'nde cemiyetler konusu iki ana başlık altında incelenir: yararlı cemiyetler ve zararlı cemiyetler. Yararlı Cemiyetler: - Özellikleri: Türk halkının haklarını korumak ve işgallere karşı mücadele etmek amacıyla kurulmuşlardır. - Başlıca örnekler: Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, İzmir Müdafaa-i Hukuk-u Osmaniye Cemiyeti, Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Trabzon Muhafaza-i Hukuk Cemiyeti, Kilikyalılar Cemiyeti, Millî Kongre Cemiyeti, Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti, Redd-i İlhak Cemiyeti. Zararlı Cemiyetler: - Özellikleri: Millî Mücadele'ye karşı çıkmışlar ve işgalci devletlerin çıkarlarına hizmet etmişlerdir. - Azınlıklar tarafından kurulan örnekler: Mavri Mira Cemiyeti, Etnik-i Eterya Cemiyeti, Pontus Rum Cemiyeti, Hınçak ve Taşnak Cemiyetleri. - Türkler tarafından kurulan örnekler: İngiliz Muhipleri Cemiyeti, İslam Teali Cemiyeti, Hürriyet ve İtilaf Fırkası, Sulh ve Selamet-i Osmaniye Fırkası, Wilson İlkeleri Cemiyeti. Sivas Kongresi'nde yararlı cemiyetler birleştirilerek Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kurulmuştur.

Fransızların işgal ettiği illerde kurulan bazı cemiyetler şunlardır: 1. Kilikyalılar Cemiyeti: Adana ve çevresini Fransız işgalinden kurtarmak amacıyla kurulmuştur. 2. Trabzon Muhafaza-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti: Trabzon ve çevresinde Pontus Rum Devleti'nin kurulmasını önlemek için faaliyet göstermiştir. 3. İzmir Redd-i İlhak Cemiyeti: İzmir'in işgaline karşı çıkarak bölgenin Türklere ait olduğunu ispatlamak için çalışmalar yapmıştır. 4. Milli Kongre Cemiyeti: İstanbul'da kurulmuş, Türk milletinin haklı sesini dünyaya duyurmak ve işgallere karşı basın yoluyla mücadele etmek amacıyla faaliyet göstermiştir.

Mustafa Kemal Atatürk, Milli Mücadele döneminde İttihat ve Terakkî Cemiyeti ve Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti'ne katıldı.

Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Milli Mücadele döneminde kurulan ilk cemiyettir.

Osmanlı'daki ilk ressam cemiyeti, 1908 yılında kurulmuştur.

Trabzon Muhafaza-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti, Şark Vilayetleri (Doğu Anadolu) Cemiyeti'ne bağlıdır.

Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti bölgesel bir cemiyettir.

8. sınıf cemiyetler ve Kuvâ-yı Millîye, Mondros Ateşkes Antlaşması'ndan sonra başlayan işgallere karşı Türk halkının bağımsızlığını korumak için kurduğu çeşitli örgütleri ve bölgesel direniş güçlerini ifade eder. Kuvâ-yı Millîye, düşman ilerleyişini durdurmuş, düşmanı oyalayarak zayiat verdirmiş, vatansever halk tarafından bölgesel olarak kurulmuş askeri ve teknik açıdan modern ve düzenli birliklerdir. Cemiyetler ise şu şekilde sınıflandırılabilir: Yararlı (Millî) Cemiyetler: Kendi bölgelerini savunmak, bağımsızlık ve vatanseverlik duygusuyla hareket etmek amacıyla kurulmuşlardır. Azınlıkların Kurduğu Zararlı Cemiyetler: Bağımsız devlet kurmayı amaçlamış, bu süreçte bölgedeki Türklere saldırarak nüfus üstünlüğü sağlamaya çalışmışlardır. Millî Varlığa Düşman Cemiyetler: Tam bağımsızlık yerine manda ve himayeyi savunmuş, saltanat ve halifelik makamlarının devamını istemişlerdir. Sivas Kongresi'nde tüm direniş cemiyetleri "Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti" adı altında birleştirilmiştir.

Milli Mücadele Dönemi sosyal bilgiler açısından üç ana gruba ayrılır: 1. Milli Cemiyetler: İşgal kuvvetlerine karşı direniş gösteren ve halkı bu direnişe ortak eden cemiyetlerdir. 2. Milli Varlığa Zararlı Cemiyetler: Osmanlı Devleti ve padişah çizgisinde olup, kurtuluş için İngiliz ve Amerikan mandasını savunmuşlardır. 3. Azınlıkların Kurduğu Cemiyetler: Anadolu toprakları üzerinde var olan emellerine uygun politikalar yürütmüşlerdir.

Halide Edip Adıvar, Yunus Nadi ve Refik Halit, Wilson Prensipleri Cemiyeti'ne üyedirler.

Cemiyetlerle ilgili yazılı sorular şunlar olabilir: 1. Milli Varlığa Düşman Cemiyetler: Bu cemiyetler kimler tarafından kurulmuştur ve amaçları nedir? 2. Wilson Prensipleri Cemiyeti: Bu cemiyetin kuruluş amacı nedir ve Sivas Kongresi'nde nasıl bir rol oynamıştır? 3. Trakya Paşaeli Cemiyeti: Bu cemiyetin kuruluş amacı ve faaliyetleri nelerdir? 4. İzmir Müdafaa-i Hukuk-ı Osmaniye Cemiyeti: Bu cemiyetin kuruluş amacı ve bölgedeki direniş hareketlerine katkıları nedir? 5. Yararlı Cemiyetlerin Ortak Özellikleri: Bu cemiyetlerin ortak özellikleri nelerdir ve milli mücadeledeki rolleri nedir? 6. Azınlık Cemiyetleri: Bu cemiyetlerin genel özellikleri ve işgallere etkileri nelerdir?

Abdurrahim Rahmi Zapsu, Necip Fazıl Kısakürek'in önemli bir arkadaşı ve Büyük Doğu Cemiyeti'nin kurucu üyesidir. Zapsu, aynı zamanda Said Nursi'nin hem talebesi hem de silah arkadaşıdır.

Doğu Anadolu'da kurulan bazı cemiyetler şunlardır: 1. Doğu Anadolu (Şark Vilayetleri) Müdafaai Hukuk Cemiyeti: Merkezi İstanbul'da olup, amacı Doğu Anadolu'yu işgallerden koruyarak Ermeni devletinin kurulmasını önlemektir. 2. Erzurum Kongresi'ni Düzenleyen Cemiyet: Bu cemiyet, Doğu Anadolu Müdafaaai Hukuk Cemiyeti tarafından düzenlenmiştir. 3. Kilikyalılar Cemiyeti: Adana ve çevresini Fransız ve Ermeni işgalinden kurtarmak için kurulmuştur. Ayrıca, Kürt Teali Cemiyeti de Doğu Anadolu'da bağımsız bir Kürt devleti kurmayı hedeflemiştir.

Mütareke döneminde kurulan bazı cemiyetler şunlardır: 1. Trakya-Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti: Edirne ve Trakya'da faaliyet göstermiştir. 2. İzmir Müdafaa-i Hukuk-ı Osmaniye Cemiyeti: İzmir'in işgaline karşı kurulmuştur. 3. Trabzon Muhafaza-i Hukuk-ı Milliye Cemiyeti: Trabzon ve çevresinde Pontus Rum Devleti'nin kurulmasını engellemek için kurulmuştur. 4. Kilikyalılar Cemiyeti: Adana ve Mersin'de, bölgeyi Ermenilere ve Fransızlara karşı savunmak üzere kurulmuştur. 5. Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti: Sivas'ta kurulmuş, kadınların direnişe katılması için çalışmalar yapmıştır. 6. Milli Kongre Cemiyeti: Basın ve yayın yoluyla milli mücadeleyi savunmuştur.

Kuvâ-yı Milliye'nin kurulmasında etkili olan bazı cemiyetler şunlardır: 1. İzmir Müdafaa-i Hukuk-u Osmaniye Cemiyeti: İzmir'in Yunanlılara verilmesini engellemek amacıyla kurulmuştur. 2. Trakya Paşaeli Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti: Trakya'nın Yunan nüfuz bölgesi olmasını engellemek için kurulmuştur. 3. Doğu Anadolu Müdâfaa-i Hukuk Cemiyeti: Doğu Anadolu'nun Ermenilere verilmesini önlemek için kurulmuştur. 4. Kilikyalılar Cemiyeti: Adana ve çevresinde Fransız ve Ermeni işgaline karşı mücadele etmiştir. 5. Trabzon Muhâfaza-i Hukuk-u Millîyye Cemiyeti: Trabzon ve çevresinde Rumların Pontus devleti kurma girişimine tepki olarak kurulmuştur. Ayrıca, Millî Kongre Cemiyeti de Kuvâ-yı Milliye'nin oluşumunda önemli bir rol oynamıştır.