BilimDalları

Tarih ve coğrafya bilim dalları, gezilen yerlerin tarihini ve coğrafyasını inceler. Coğrafya, yeryüzü olaylarını insan ile ilişki kurarak inceleyen bir bilim dalıdır. Tarih, geçmiş olayları ve yerleri inceleyerek, bu yerlerdeki kültürel ve toplumsal gelişmeleri araştırır. Bu nedenle, gezilen yerlerin tarihini ve coğrafyasını inceleyen bilim dalı coğrafya ve tarih olarak belirtilebilir.

Akademisyenler, çeşitli bilim dallarına girebilirler: Beşeri bilimler. Sosyal bilimler. Doğa bilimleri. Uygulamalı bilimler. Profesyonel alanlar.

Erken dönem coğrafyasının günümüzde hangi isimle bilim dalına çevrildiği hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, coğrafyanın farklı dönemlerde farklı isimlerle anıldığı bilinmektedir: Antik Dönem: Coğrafya terimi, M.Ö. 3. yüzyılda Eratosthenes tarafından kullanılmıştır ve "yeryüzünü tanımlamak" anlamına gelir. Rönesans Dönemi: Bu dönemde coğrafya, müzik, matematik ve astronomi ile iç içe geçmiş ve "jeografi" terimi, yalnızca fiziksel özelliklerle değil, insan ilişkileriyle de ele alınmaya başlanmıştır. Modern Dönem: 19. yüzyılda coğrafya, hem fiziksel coğrafya hem de beşeri coğrafya olarak iki ana dalda ayrılmıştır. Günümüzde coğrafya, çok disiplinli bir bilim dalı olarak değerlendirilmektedir.

Arkeolojide çok disiplinli yaklaşımlar şu şekilde sıralanabilir: Arkeobotanik. Zooarkeoloji. Arkeometri. Arkeoastronomi. Etnoarkeoloji. Deneysel arkeoloji. Tarihsel arkeoloji. Dijital yöntemler. Ayrıca, kültürel miras belgelemesinde de farklı disiplinlerin işbirliği önemlidir.

Eğitim sosyolojisi, 19. yüzyılın son çeyreğinde sosyolojinin bir alt disiplini olarak ortaya çıkmıştır. Bu alanda ilk çalışmalar, Lester Ward'ın 1883 yılında yayınlanan "Dinamik Sosyoloji" adlı eserinde eğitim sosyolojisinden bahsetmesiyle başlamıştır. Türkiye'de ise eğitim sosyolojisi, ilk kez 1917 yılında İstanbul Üniversitesi'nde Ziya Gökalp'in çabalarıyla akademik bir zemin bulmuştur.

İnceleme bilim dalı olarak tarihe yardımcı bilim dalları örnek verilebilir. Bu bilim dalları, tarih biliminin incelemelerini destekler ve çeşitli alanlarda araştırmalar yapar. Tarihe yardımcı bilim dallarından bazıları: Antropoloji: İnsanı toplulukla bir bütün olarak inceler. Arkeoloji: Kazılar aracılığıyla geçmiş uygarlıklara ait verileri ortaya çıkarır. Coğrafya: Tarihi olayların gerçekleştiği mekanları ve coğrafi faktörleri inceler. Epigrafi: Sert yüzeylere yazılmış yazıları ve kitabeleri inceler. Filoloji: Geçmişten günümüze dilleri inceler. Kimya: Tarihi buluntuların madde yapısını inceleyerek tarihlendirir. Kronoloji: Tarihi olayların zaman çizelgesini oluşturur. Nümizmatik: Eski paraları ve madalyaları inceler. Paleografi: Eski yazıları inceler. Sosyoloji: Toplumlardaki sosyal ilişkileri inceler.

Pozitif bilim ve müspet bilim aynı anlama gelir ve kanıtlanabilir, deney ve gözlemle doğrulanabilir bilimler olarak tanımlanır. Pozitif bilimlerin bazı özellikleri: Seçicilik: Sınırları belli olan varlık alanlarını konu alır. Kuşkuculuk: Bilim dışı açıklamaları kabul etmez. Eleştiricilik: Mevcut bilimsel açıklamalara eleştirel yaklaşır. Somutluk: Olgulara ve ölçülebilen olaylara dayanır. Nesnellik: Herkes için tek ve değişmezdir. Evrensellik: Nesnel olduğundan tüm dünyada tek ve evrensel kabul görür. Akılcılık: Mantık ve akıl ilkelerine dayanır. Genelleyicilik: Tek tek olgulardan hareketle genellemelere ve yargılara ulaşır. Ölçülülük: Kesin sayılarla açıklama yapar. Deneysellik: Deneyler ve uygulamalarla kontrol edilebilir. Pozitif bilimlerin bazı dalları: Matematik; Fizik; Kimya; Biyoloji; Astronomi; Geometri; Cebir.

AtaNesA, Atatürk Üniversitesi Kâzım Karabekir Eğitim Fakültesi'nde geliştirilmiş, Türkçe ve LOM standartlarına göre kataloglanmış ilk nesne ambarıdır. Özellikleri: Orta ve yükseköğretim seviyesinde kimya, fizik, biyoloji, matematik gibi derslerin yanı sıra öğretim teknolojileri ve programlama dilleri derslerine yönelik 8.000'den fazla öğrenme nesnesi içerir. Kullanıcıların nesne önerisi göndermelerine, nesneler hakkında görüş bildirmelerine, nesneleri sepete eklemelerine ve nesne tanımlarını görmelerine olanak tanır. Nesne kayıt işlemi, yetkili kullanıcılar tarafından gerçekleştirilir ve iki aşamadan oluşur: metadata bilgilerinin kaydedilmesi ve nesne dosyasının yüklenmesi. AtaNesA, öğretmenlerin ve öğrencilerin araştırma, proje, ders hazırlığı ve değerlendirme uygulamalarında kullanabilecekleri materyaller sunar.

Toprak coğrafyası, fiziki coğrafyanın bir alt dalıdır. Ayrıca, toprak coğrafyası araştırmalarında pedoloji (toprak bilimi) önemli bir rol oynar.

Küreselleşme ve sosyoloji arasındaki fark şu şekilde açıklanabilir: Küreselleşme, dünyanın dört bir yanındaki ülkeler ve toplumlar arasında artan ekonomik, kültürel, siyasi ve teknolojik ilişkiler bütünüdür. Sosyoloji, toplumu, sosyal ilişkileri, insan davranışlarını ve bu davranışların toplumsal yapılar üzerindeki etkilerini inceleyen bir sosyal bilim dalıdır. Küreselleşme, sosyolojinin ele aldığı temel süreçlerden biridir.

Sanat tarihi, görsel sanatların tarihsel evrimini belirli çerçeveler içinde dikkatlice inceleyen bir bilim dalıdır. Sanat tarihi, sadece sanat eserlerine değil, aynı zamanda toplumların dünya görüşüne, estetik algılarına ve tarihsel süreçteki değişimlerine de ışık tutar. Sanat tarihi, aynı zamanda bir sanat yapıtının kökenini, bir kültürün gelişim çizgisini veya bir sanatçının kariyerindeki aşamalarını belirlemeye de yardımcı olur.

Eski tarih terimlerinden bazıları şunlardır: Asya Hunları. Barbar. Aşiret. Atabey. Atalar Kültü. Avarız. Boyar. Daha fazla eski tarih terimi için dersimiz.com'daki "Tarih Terimleri Sözlüğü" veya tr.wikipedia.org'daki "Kategori:Tarih terimleri" sayfaları ziyaret edilebilir.

Arkeoloji ve sanat tarihi aynı değildir, ancak her iki bilim dalı da maddi kültür ile ilgilenir. Arkeoloji, geçmişte insan elinden çıkmış her türlü nesneyi araştıran, bulan, tarif ve tasnif eden ayrıca anlamlandıran bir bilim dalıdır. İki bilim dalı arasındaki temel farklar şunlardır: İncelenen dönem: Arkeoloji, İlk Çağ ve öncesinden Orta Çağ’a kadar olan süreci incelerken, sanat tarihi Orta Çağ’dan başlayarak günümüze kadar uzanan bir dönemi inceler. Odak noktası: Arkeoloji, estetik değer taşıyan veya taşımayan tüm nesneleri araştırırken, sanat tarihi sadece estetik değere sahip nesneleri inceler.

Biyoloji bölümünde genel olarak üç ana alanda eğitim verilmektedir: 1. Temel Biyoloji (Genel Biyoloji). 2. Moleküler Biyoloji ve Genetik (MBG). 3. Uygulamalı Biyoloji Alanları. Bazı üniversiteler ve bölümleri: İstanbul Üniversitesi. Ankara Üniversitesi. Hacettepe Üniversitesi. Ege Üniversitesi. Boğaziçi Üniversitesi. Bilkent Üniversitesi. Sabancı Üniversitesi. Koç Üniversitesi. İstanbul Teknik Üniversitesi. Yeditepe Üniversitesi.

Psikobiyoloji ve psikofizik farklı psikoloji alt dallarıdır: Psikobiyoloji, biyolojik sistemler ile zihin işlevi ve davranış arasındaki ilişkiyi inceler. Psikofizik, fiziksel uyaranlar ile ürettikleri duyumlar ve algılamalar arasındaki ilişkiyi nicel olarak araştırır. Psikofizyoloji ise bilişsel süreçler veya duygular ile beyin yapı ve süreçleri arasındaki ilişkiyi araştırır.

Arkeolojik kazılarda kullanılan bazı bilim dalları şunlardır: Tarih: Tarih, yazılı belgelerden yoksun ilk çağlar için tek kaynaktır ve arkeolojik kazılardan elde edilen buluntular tarihçiler için büyük kaynak oluşturur. Filoloji: Arkeolojik kazılarda çıkan ilk yazılı belgeler, filolojinin gelişmesine katkı sağlar. Jeoloji: Arkeologlar, buldukları heykellerin hangi taşlardan yapıldığını ve kazılacak bölgelerin jeolojik yapısını jeologlara danışarak belirler. Felsefe: Klasik Arkeoloji, "Klasik Yunan" kültürünün kurucularını ve onlarla ilgili yazıtları ortaya çıkararak felsefecilere bilgi sunar. Zooloji ve Botanik: Arkeologlar, ortaya çıkardıkları hayvan ve bitki türlerini zoolog ve botanikçilere tanıtır, zoolog ve botanikçiler de bu türlerle ilgili bilgileri arkeologlarla paylaşır. Sanat Tarihi: Bizans Çağı, arkeolojinin bitiş noktası kabul edilir. Arkeometri: Arkeolojik materyallerin kimyasal analiz yoluyla tarihlenmesini sağlar. Arkeoastronomi: Eski çağlarda gökyüzüyle ilgili yapılan gözlemleri ve yerleşimleri inceler. Arkeobotanik: Tarih öncesi ve tarihi dönemlere ait yerleşim yerlerinde bitki kalıntılarını inceler. Arkeozooloji: Arkeolojik kazılarda ele geçen hayvan iskelet ve kemiklerini inceleyerek geçmişteki hayvan topluluklarını belirler.

Toponomi, yer adlarının kökenini, anlamını, tarihini ve kullanımını inceleyen bilim dalıdır. Bu bilim dalı, dağlar, nehirler, şehirler, köyler, mahalleler, sokaklar, caddeler ve hatta mezarlıklar gibi çeşitli coğrafi özelliklerin adlarını araştırır. Toponomi, coğrafya, tarih, dilbilim, folklor ve etnoloji gibi farklı disiplinlerle ilişkilidir.

Etik, felsefe dalına girer.

Doğru. "Tip" sosyal bilim dallarından biridir.

Edebiyatın ilişkili olduğu bazı bilim dalları şunlardır: 1. Dil Bilimi: Edebiyat eserleri, dilin yapısını ve kullanımını inceleyerek dilin inceliklerini ortaya çıkarır. 2. Psikoloji: Edebiyat, karakterlerin içsel çatışmalarını ve duygusal durumlarını ele alarak insan psikolojisini anlamaya yardımcı olur. 3. Sosyoloji: Toplumsal yapıları ve ilişkileri inceleyerek edebi eserlerin toplumsal bağlamını analiz eder. 4. Felsefe: Varlık, bilgi ve ahlak gibi konuları sorgulayarak edebi eserlerdeki felsefi temaları işler. 5. Tarih: Geçmişteki olayları ve dönemleri yansıtarak edebi eserlerin tarihsel bağlamını oluşturur. 6. Sanat Tarihi: Edebiyatın diğer sanat dallarıyla etkileşimini ve kültürel bağlamını inceler. 7. Eleştiri ve Kuramlar: Edebi eserlerin analizini ve yorumunu yaparak farklı perspektifler sunar.