Beylikler

Germiyanoğulları Beyliği, 1278 yılında Kütahya merkezli olarak kurulmuştur. Beyliğin sınırları zamanla genişlemiş ve Aydın, Denizli, Manisa, Bursa, Bilecik, Kütahya, Afyonkarahisar, Uşak, Simav, Emet, Kula ve Salihli gibi şehirleri kapsamıştır.

Osmanlı Devleti, en son Karamanoğulları Beyliği'ne son vermiştir.

Osmanlı Devleti'ne katılan ilk beylik Karesioğulları (Karesi Beyliği)'dir. Karesioğulları, 1345 yılında Osmanlı egemenliği altına girmiştir.

Karatay Hanı, Anadolu Selçuklu Devleti'ne aittir. Hanın kurucusu, Selçuklu vezirlerinden Celâleddin Karatay'dır.

Saltuklular (Saltuklu Beyliği), Malazgirt Meydan Muharebesi'nden (1071) sonra, Büyük Selçuklu Devleti'nin Anadolu'daki beyliklerinden biri olarak, Selçuklu komutanı Saltuk Bey tarafından kurulmuştur. Başkentleri Erzurum olup, hakimiyet sahaları Erzurum, Bayburt, Pasinler, Tercan, Ispir, Oltu, Tortum gibi bölgeleri içermiştir. En parlak döneminde, bugünkü Erzurum ve Bayburt illerinin tamamını, Erzincan'ın doğusundaki toprakları, Kars'ın büyük bölümünü ve Ağrı ile Muş illerinin kuzeyindeki toprakları kapsamıştır. Kültür, sanat ve mimariye önem veren Saltuklular, Erzurum Ulu Camii, Kale Camii, Tepsi Minare, Üç Kümbetler ve Mama Hatun Türbesi gibi önemli eserler bırakmıştır. 1202 yılında, Türkiye Selçuklu Sultanı Rükneddin Süleyman Şah tarafından Erzurum'un alınmasıyla beyliğe son verilmiştir.

Anadolu'da kurulan yedi Türk beyliği şunlardır: 1. Danişmendliler (1071-1178). 2. Saltuklular (1071-1202). 3. Mengücekler (1072-1277). 4. Artuklular (1102-1409). 5. Karamanoğulları (1256-1483). 6. Germiyanoğulları (1299-1429). 7. Menteşeoğulları (1261-1425).

İlk denizci Türk beyliği, Aydınoğulları Beyliği'dir. Bu beyliğin kaptanı olan Umur Bey, Ege’de Bizans ve Cenevizlilere karşı büyük başarılar elde etmiştir. Ancak, Türk denizciliğinin temelini atan ve ilk Türk donanmasını oluşturan kişi, Çaka Bey olarak kabul edilir.

Menteşe Beyliği'nin başkenti, Menteşe'dir. Ancak, 14. yüzyılın başlarında savunması daha kolay olduğu için hükümet merkezi Beçin’e (günümüzde Beçin Kalesi olarak bilinir) taşınmıştır.

Divriği, Mengücekliler (Mengücekoğulları) Beyliği tarafından fethedilmiştir. Malazgirt Meydan Muharebesi'nden sonra, Alp Arslan'ın komutanı Mengücek Gazi'ye verilen Divriği, onun bağlı olduğu Oğuz boylarından Kayı, Bayat, Karaevli ve Akevli boylarının yerleşmesiyle Türk egemenliğine girmiştir.

Artuk Bey, 1102 yılında Artuklu Beyliği'ni kurmuştur.

Osmanlı'dan önce 32 tane uç beylik vardı. Birinci dönem Anadolu beylikleri olarak bilinen bu beylikler arasında şunlar yer alır: Çaka Beyliği; Ahlatşahlar Beyliği; Artuklu Beyliği; Danişmendliler Beyliği; Dilmaçoğulları Beyliği; İnaloğulları Beyliği; Mengücekliler; Saltuklu Beyliği; Çubukoğulları Beyliği; Tanrıvermiş Beyliği. İkinci dönem Anadolu beylikleri ise 13. yüzyılın sonlarında, Anadolu Selçuklu Devleti'nin zayıflamasıyla kurulmuştur.

Evet, Çobanoğulları Beyliği Türk'tür. Beyliğin kurucusu, Oğuzlar'ın Kayı boyuna mensup olan Emîr Hüsâmeddin Çoban'dır.

Osmanlı'da en güçlü bey ismi olarak Bedirhan Bey gösterilebilir. Bedirhan Bey, Cizre/Botan Beyliği'nin en güçlü beylerinden biriydi. Osmanlı, Bedirhan Bey'i cezalandırmak yerine, beyliğinin başında kalmasına izin vermiş ve Cizre'yi Diyarbakır eyaletine bağlamıştır.

Evet, Candaroğulları denizcilik yapmıştır. Candaroğulları Beyliği, 1291 yılında Kastamonu ve çevresinde kurulmuş denizci bir beyliktir. Sinop'ta kurdukları tersane, Osmanlı Donanması'na güç katmış, Kastamonu'nun Küre ilçesindeki bakır ocakları ise Osmanlı'nın top üretimi için kullanılmıştır.

Erbil'in kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, şehrin tarihi MÖ 3000'li yıllara kadar uzanmaktadır. Erbil'in bir şehir olarak kuruluşu ve gelişimi şu şekilde özetlenebilir: Asurlular döneminde Arba-ilu veya Arbela olarak anılmıştır. 1144 yılında Begteginli Türk beyliğinin başkenti olmuştur. 1533-1535 yılları arasında Osmanlı topraklarına katılmıştır. 2005 yılında Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin başkenti olmuştur.

Feridun Emecen'in "İlk Osmanlılar ve Batı Anadolu Beylikleri Dünyası" adlı kitabı, Osmanlı Devleti'nin kuruluş dönemini ve bu süreçte Batı Anadolu beyliklerinin rolünü ele alır. Kitapta işlenen bazı konular: Moğol istilasının Anadolu'ya etkisi; Osmanlıların atalarının kim olduğu ve Kayı boyu ile ilişkileri; Osmanlı'nın bir cihan imparatorluğu haline gelme süreci; Aynı dönemde Anadolu'da bulunan diğer beyliklerin konumları ve Osmanlı ile ilişkileri. Emecen, bu çalışmada Osmanlı'nın kuruluşunda komşu beyliklerin inanç, manevi temayül, aşiret yapılanması ve askeri sistem gibi unsurlarının rolünü vurgular.

Aydınoğlu Mehmet Bey'in hayatı kısaca şu şekilde özetlenebilir: Doğum ve Aile: Germiyanoğulları ordusunda subaşı olan Aydınoğlu Mehmet Bey, 1308 yılında Aydın ve çevresinde Aydınoğulları Beyliği'ni kurdu. Fetihler: Birgi'yi aldıktan sonra Ödemiş, Sultanhisar ve İzmir'i de topraklarına kattı. Yönetim: Topraklarını beş oğlu arasında paylaştırdı. Ölüm: 1334 yılında vefat etti. Mehmet Bey'in oğlu Umur Bey, donanmayı güçlendirerek Ege adalarına ve Rumeli kıyılarına akınlar düzenledi.

Karesioğulları Beyliği, Orhan Bey'in aldığı ilk beyliktir.

Selçuk, 1957 yılına kadar Kuşadası'na bağlı bir nahiye idi.

Turnadağ Savaşı'ndan sonra Dulkadiroğulları Beyliği Osmanlı'ya katılmıştır.