Beylikler

Eretna Beyliği'nin kurucusu, Uygur kökenli Alaeddin Eretna'dır.

Anadolu'da kurulan ilk Türk beyliklerinden bazıları şunlardır: Danişmendliler (1080-1178). Saltuklular (1072-1202). Mengücekler (1072-1277). Artuklular (1102-1409). Çaka Beyliği (1081-1093). Dilmaçoğulları (1085-1192). Çubukoğulları (1085-1112). Tanrıvermişoğulları (1081-1093). Bu beylikler, Malazgirt Zaferi'nden sonra Anadolu'nun Türkleşmesi ve İslamlaşmasında önemli rol oynamıştır.

Artuklu Beyliği, Türkmen beyi Artuk Bey'in adını almıştır. Artuklu Beyliği'nin kurucusu ise farklı kollar için farklı kişilerdir: Hasankeyf kolu: Artuk Bey'in oğlu Sökmen Bey tarafından kurulmuştur. Mardin kolu: İlgazi Bey tarafından kurulmuştur. Harput kolu: Mardin Artuklularından Melik İmameddin Ebubekir tarafından kurulmuştur.

İzmir Beyliği, Çaka Bey tarafından 1081 yılında kurulmuştur.

Kurtalan, geçmişte Siirt Vilayeti'nin bir kazası olan "Garzan"a bağlıydı. 1938 yılında, ilçe merkezinin yerinin değiştirilmesi ve adının "Kurtalan" olarak değiştirilmesi bir kanunla kabul edilmiştir.

Eretna Beyliği, Türk bir beyliktir. Beyliğin kurucusu Alaeddin Eretna, Uygur kökenlidir.

Karamanoğulları Beyliği'nin bayrağında kırmızı zemin üzerinde beyaz ay ve yıldız sembolleri bulunmaktadır. Bu sembollerin anlamları: Kırmızı zemin: Beyliğin gücünü ve direncini simgeler. Ay ve yıldız: Hem İslamiyet'e olan bağlılığı hem de Türk kültüründeki tarihî izleri yansıtır. Ayrıca, beyliğin bayrağında yer alan altı köşeli yıldız, İslam öncesi Türk kültüründe yer alan ve Müslümanlar arasında "Mühr-ü Süleyman" olarak bilinen bir semboldür.

Karesi Beyliği, Karesi Bey (Kara İsa) tarafından 1299 yılında kurulmuştur.

İzmir'in ilk Türk beyi Çaka Bey'dir. Çaka Bey, 1081 yılında İzmir'i ele geçirerek Smyrna merkezli bağımsız bir beylik kurmuştur.

Ayvacık halkının nereden geldiğine dair farklı görüşler bulunmaktadır. Bir görüşe göre, Ayvacık'ın bugünkü halkı, ilçeye Cumhuriyet'in ilanından sonra yerleşmiştir. Diğer bir görüşe göre, bölgenin tarihi ilk çağlara kadar uzanmakta olup, Ayvacık, Antik dönemlerden beri çeşitli kavimler tarafından yerleşim alanı olarak kullanılmıştır. Ayvacık'ın kuruluş tarihi kesin olarak bilinmemekle birlikte, daha önce bağlı bulunduğu Çarşamba ilçesinden daha eski bir tarihe sahip olduğu sanılmaktadır.

Dulkadiroğulları Beyliği, 1298-1522 yılları arasında Anadolu'nun güneyinde, Maraş ve Elbistan merkez olmak üzere hüküm sürmüş bir Türkmen devletidir. Beyliğin tarihçesi: Kuruluş: 1337 yılında Türkmen Beyi Zeyneddin Karaca Bey liderliğinde kurulmuştur. Genişleme: Karaca Bey, Eretnaoğulları'ndan Darende ve Harput'u almıştır. Memlükler ve Osmanlı ile İlişkiler: Memlükler'in himayesinde olan beylik, Osmanlı ile dostane ilişkiler kurmuş, ancak bu durum Memlük Sultanı'nı rahatsız etmiştir. Son Hükümdar ve Osmanlı'ya Katılması: 1515 yılında Yavuz Sultan Selim'in komutasındaki ordunun Dulkadiroğulları'na karşı kazandığı Turnadağ Savaşı ile beylik Osmanlı'ya bağlanmıştır. Beyliğin bazı hükümdarları: Zeyneddin Karaca Bey; Şah Budak Bey; Alaüddevle Bozkurt Bey. Eserler: Beylik döneminde Maraş ve Elbistan başta olmak üzere birçok dinî ve sosyal tesis inşa edilmiştir.

Osmanlı'ya yakın düşman beylikler arasında Karamanoğulları, Memlûkler ve Safeviler bulunmaktadır. Karamanoğulları: Osmanlı'ya katıldıktan sonra da Osmanlı'nın karşısında kim varsa onu desteklemişlerdir; önce Memlûkları, ardından Safevileri desteklemişlerdir. Memlûkler: Osmanlı'nın Anadolu'daki beyliklerle mücadelesinde karşı tarafta yer almışlardır. Safeviler: Karamanoğulları'nın Osmanlı'ya karşı desteklediği devletlerden biridir.

Osmanlı Devleti'ne para ile katılan beylik Hamitoğulları'dır. I. Murat döneminde, Hamitoğulları Beyliği'nden para karşılığı Akşehir, Yalvaç, Beyşehir, Seydişehir, Karaağaç, Eğirdir ve Isparta alınmıştır.

Artuk Bey'in kurduğu Artukoğulları Beyliği'nin merkezi, Harput, Mardin ve Hasankeyf bölgeleridir. Hasankeyf kolu: Merkezi önce Hasankeyf, sonra Diyarbakır olmuştur. Mardin kolu: Merkezi Mardin'dir. Harput kolu: Merkezi Harput'tur.

Türk beylerinden bazıları şunlardır: Mengücekliler. Saltuklular. Ahlat Şahlar. Dimlaçlılar veya Toğan Arslan oğulları. Artuklular. Ymalhlar. Sıraçlar. Ayrıca, Ertuğrul Gazi, Osmanlı Beyliği’nin temellerini atan ve diriliş ruhunun sembolü olan bir Türk beyidir.

Gümüşhane, Canik Beyliği'ne bağlı olarak kurulmuştur.

Hamitoğulları Beyliği'nin kurucusu Feleküddin Dündar Bey'dir.

Kastamonu'nun en büyük beyi olarak Hüsameddin Çoban kabul edilir. Hüsameddin Çoban, 13. yüzyılda yaşamış ve Çobanoğulları Beyliği'nin kurucusudur. Diğer önemli Kastamonulu beyler: Alp Yürek: Hüsameddin Çoban'ın oğludur. Yavlak Arslan: Hüsameddin Çoban'ın torunu ve bir dönem Kastamonu'yu yöneten beydir. Süleyman Paşa: Candaroğulları Beyliği'nin kurucusu ve ilk hükümdarıdır.

Osmanlı Devleti'nin Anadolu'da kurulan Türk beylikleri ile ilgili açıklamasına dair bir bilgi bulunamamıştır. Ancak, Osmanlı Devleti ile ilgili şu bilgiler değerlendirilebilir: Osmanlılar, diğer beylikleri bir bir fethederek Anadolu’da siyasi birliği sağlamışlardır. 1299 yılında kurulan Osmanoğulları Beyliği, kısa süre içinde güçlenerek Osmanlı İmparatorluğu’na dönüşmüştür. Osmanlı Devleti, başlangıçta Anadolu'da kurulan Türk beyliklerinden biri olup, gelişerek büyük bir imparatorluk haline dönüşmüştür.

Balya, 1317 yılından önce Balıkesir (Karesi) Sancağı'na bağlı Alidemirci Bucağı'nın bir köyü idi. Balya, 1910 yılında ilçe kuruluşuna sahip olmuştur.