BakışAçısı

Lev Tolstoy'un "İnsan Ne ile Yaşar" adlı eserinin anlatıcısı ve bakış açısı hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, bu eserin genel özellikleri hakkında bilgi mevcuttur. Anlatım: Tolstoy, eserlerinde sade, içten ve gösterişten uzak bir anlatım kullanır. Konu: Eser, insanın yalnız yaşayamayacağını ve sevmek, birbirine merhamet ve saygı göstermek gerektiğini ele alır. Temalar: Kitapta sevgi, merhamet, yalnızlık, ahlaki değerler gibi temalar işlenir. Yapı: Eser, "İnsan Ne ile Yaşar", "Üç Soru", "Bey ve Uşağı" ve "İnsana Ne kadar Toprak Lazım" gibi dört farklı hikayeden oluşur.

Rashomon'un sonu belirsizdir çünkü film, farklı bakış açılarından anlatılan dört farklı hikayenin çatışmasıyla bir çıkışsızlığa işaret eder. Akira Kurosawa'nın yönettiği 1950 yapımı filmde, bir cinayetin dört farklı kişi tarafından nasıl farklı şekillerde anlatıldığı anlatılır. Film, renkli olsa 1950’de çekildiğine kimsenin ikna olamayacağı kadar dinamik çekimler ve yeni tekniklere sahiptir. Filmin sonunda, terk edilmiş bir bebek ağlamaktadır. Bu final, evrensel ve hümanist bir mesaj taşır; sevgiye inanan ve iyiliğin arkasında duran bir bakış açısını yansıtır. Rashomon'un belirsiz sonu, aynı zamanda izleyicinin kendi çıkarımlarını yapmasına olanak tanır ve herkesin hata ve kusurlarını gizleyebilmek için nasıl yalan söyleyebileceğini gösterir.

Ömer Seyfettin'in "Kesik Bıyık" adlı öyküsünde anlatıcı bakış açısı kullanılmıştır. Öykünün anlatıcısı, aynı zamanda hikâyenin başkahramanıdır.

Refik Halit Karay, "Şaka" adlı hikayesinde üçüncü tekil şahıs anlatıcı ve gözlemci bakış açısı kullanmıştır.

Üçüncü şahıs bakış açısı, edebiyatta anlatıcının karakterleri ve olayları "O" zamiri üzerinden okuyucuya sunduğu bir anlatım tekniğidir. Bu bakış açısında: Anlatıcı, hikayedeki olaylara dahil değildir ve bunları dışarıdan gözlemler. Anlatıcının kim olduğu genellikle belirgin değildir; ayırt edici bir kişiliği veya sesi yoktur. İki tür üçüncü şahıs bakış açısı vardır: Sınırlı üçüncü şahıs: Anlatıcı, sadece bir karakterin düşüncelerini ve duygularını bilir. Her şeyi bilen üçüncü şahıs: Anlatıcı, birden fazla karakterin düşüncelerini ve duygularını bilir.

Sabahattin Ali'nin "Candarma Bekir" adlı hikayesinde kahraman bakış açısı (birinci tekil şahıs) kullanılmıştır. Hikayenin anlatıcısı, aynı zamanda olay örgüsünün bütün yükünü üstlenen asıl kahraman Halil Efe'dir.

Bakış açısını değiştiren bazı kitaplar: "İyi Hissetmek", David Burns. "Hayır Demeyi Bilmek", Marie Haddou. "İnsanın Anlam Arayışı", Viktor Emil Frankl. "Bakış Açını Değiştir, Hayatın Değişsin", B. Cengiz Bahar. Ayrıca, David Eagleman'ın "Yaratıcı Tür", "Beyin Senin Hikâyen" ve "İncognito: Beynin Gizli Hayatı" gibi kitapları da bakış açısını genişletmeye yardımcı olabilir. Kitapların yanı sıra, Gestalt prensipleri gibi algı ve bakış açısı üzerine kurulu bazı psikolojik ilkeler de mevcuttur.

Farklı bakış açıları ile ilgili bazı atasözleri: "Herkesin aklı bir olsaydı koyuna çoban bulunmazdı". "Her doğrunun iki yüzü vardır; birini kabullenmeden önce iki tarafını da incelemiş olmak gerekir". "Bir karıncaya göre; arslan, kaplan ve çıngıraklı yılan şefkatli ve iyi huylu hayvandır. Ördekler ve kazlar ise yırtıcı hayvanlardır. Her şey sizin görüşünüze bağlıdır". Ayrıca, "Bir elin nesi var, iki elin sesi var" atasözü de farklı bakış açılarının ve iş birliğinin önemini vurgular.

Kuş bakışı elde etmek için birkaç yöntem kullanılabilir: Yüksek bir noktadan fotoğraf çekmek. Harita veya dijital modelleme kullanmak. Kuş bakışı ayrıca, bir durumu, olayı veya mekanı yukarıdan ve geniş bir perspektiften değerlendirme anlamında da kullanılır.

Cengiz Aytmatov'un "Elveda Gülsarı" romanında bakış açısı, hakim (ilahi) bakış açısıdır. Romanda olaylar, at çobanı Tanabay'ın geri dönüşlerle anlattığı şekilde, her şeyi bilen bir anlatıcı tarafından aktarılır.

Pesimist ve optimist arasındaki temel fark, hayata bakış açılarıdır: Optimist (İyimser). Pesimist (Kötümser). Optimistler, genellikle daha iyi zihinsel sağlığa, daha fazla başarıya ve daha yüksek yaşam memnuniyetine sahiptir. Her iki bakış açısı da hayatın farklı yönlerini algılamayı yansıtır ve hangisinin daha doğru olduğu kişisel tercihlere bağlıdır.

İnsanların farklı açılardan bakmasının bazı nedenleri: Kişisel deneyim ve algılar. Sosyal statü. Çıkarlar. Öncelikler ve ideolojiler. Toplumsal öğrenilmişlik. Modern ve geleneksel yaklaşımlar. Önyargılar.

Refik Halit Karay'ın "Memleket Hikâyeleri" adlı eserindeki öyküler tanrısal (ilahi) bakış açısı ile yazılmıştır.

Refik Halit Karay, "Gurbet Hikayeleri" adlı eserde gözlemci bakış açısını kullanmıştır. Yazar, sürgünde bulunduğu yıllarda farklı bir coğrafyada tanık olduğu insan manzaralarını ve olayları, karakterlerin iç dünyalarını da yansıtarak aktarmıştır.

"Beyaz Balina" filminde bakış açısı, iki farklı çocuğun hayatını ve aralarındaki dostluğu anlatarak pastoral bir dram sunmaktadır. Filmin ana temaları arasında kardeşlik, dostluk ve yitirilen duyguların samimiyeti yer almaktadır.

Ömer Seyfettin'in hikayelerinde üçüncü tekil şahıs ve birinci tekil şahıs bakış açıları kullanılır. Üçüncü tekil şahıs anlatımında, "her şeyi bilen yazarın bakış açısı" hakimdir. Birinci tekil şahıs anlatımında ise, anlatıcılar ile yazarın kendisi arasında büyük benzerlikler vardır.

Bakış açısı, bir hikayenin anlatıldığı perspektifi ifade eder. Edebî metinlerde üç ana bakış açısı türü bulunur: 1. Kahraman Bakış Açısı: Olayı anlatan kişi, olayın içindedir ve kendi duygu ve düşüncelerini aktarır. 2. Gözlemci Bakış Açısı: Anlatıcı, olayları dışarıdan izler ve tarafsız bir anlatım sergiler. 3. İlahi (Hakim, Tanrısal) Bakış Açısı: Anlatıcı, her şeyi bilen bir konumdadır ve kahramanların iç dünyalarına da hakimdir. Ayrıca, çoğulcu bakış açısı da mevcuttur; bu, tek bir anlatıcının yanı sıra, olay örgüsünde yer alan diğer karakterlerin bakış açılarına da yer verilmesi durumudur. Perspektif ise, anlatıcının kişisel deneyimlerine dayanarak bir olay, kişi veya yer hakkındaki tutumları veya inançlarıdır.

Kahraman bakış açısı, anlatıcının olaydaki kahramanlardan biri olduğu anlatım türüdür. Bu bakış açısında: - Anlatıcı, olayı kendi penceresinden aktarır ve kendi duygu ve düşüncelerini anlatır. - Olaylar karşısındaki tepkileri ve yaşadıkları deneyimler ön plandadır. - Anlatıcı, 1. tekil kişi (ben) ağzıyla konuşur. Bu bakış açısı, okuyucu ile daha samimi ve sıcak bir iletişim kurulmasını sağlar.

Refik Halid Karay'ın "Güneş" hikayesi, üçüncü kişi (gözlemci) bakış açısı ile yazılmıştır.

Povstory, "point of view story" ifadesinin kısaltmasıdır ve hikayenin bakış açısını anlatır. Hikayenin bakış açısı, anlatıcının kim olduğunu ve olayların nasıl aktarıldığını belirler. Üç ana bakış açısı türü vardır: 1. Birinci Kişi Bakış Açısı: Anlatıcı, "ben" veya "biz" gibi birinci şahıs zamirlerini kullanır ve hikayeyi kendi perspektifinden anlatır. 2. Üçüncü Kişi Bakış Açısı: Anlatıcı, hikayenin dışında biridir ve karakterleri "o", "she", "they" gibi üçüncü şahıs zamirleriyle anlatır. 3. Dördüncü Kişi Bakış Açısı: Daha az yaygın olan bu bakış açısı, grupları veya kavramları gözlemci bir bakış açısıyla anlatır.