BakışAçısı

Rashomon'un sonu belirsizdir çünkü film, farklı bakış açılarından anlatılan dört farklı hikayenin çatışmasıyla bir çıkışsızlığa işaret eder. Akira Kurosawa'nın yönettiği 1950 yapımı filmde, bir cinayetin dört farklı kişi tarafından nasıl farklı şekillerde anlatıldığı anlatılır. Film, renkli olsa 1950’de çekildiğine kimsenin ikna olamayacağı kadar dinamik çekimler ve yeni tekniklere sahiptir. Filmin sonunda, terk edilmiş bir bebek ağlamaktadır. Bu final, evrensel ve hümanist bir mesaj taşır; sevgiye inanan ve iyiliğin arkasında duran bir bakış açısını yansıtır. Rashomon'un belirsiz sonu, aynı zamanda izleyicinin kendi çıkarımlarını yapmasına olanak tanır ve herkesin hata ve kusurlarını gizleyebilmek için nasıl yalan söyleyebileceğini gösterir.

Lev Tolstoy'un "İnsan Ne ile Yaşar" adlı eserinin anlatıcısı ve bakış açısı hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, bu eserin genel özellikleri hakkında bilgi mevcuttur. Anlatım: Tolstoy, eserlerinde sade, içten ve gösterişten uzak bir anlatım kullanır. Konu: Eser, insanın yalnız yaşayamayacağını ve sevmek, birbirine merhamet ve saygı göstermek gerektiğini ele alır. Temalar: Kitapta sevgi, merhamet, yalnızlık, ahlaki değerler gibi temalar işlenir. Yapı: Eser, "İnsan Ne ile Yaşar", "Üç Soru", "Bey ve Uşağı" ve "İnsana Ne kadar Toprak Lazım" gibi dört farklı hikayeden oluşur.

Ömer Seyfettin'in "Diyet" adlı hikâyesinde ilahi (hakim) bakış açısı kullanılmıştır. Bu bakış açısında anlatıcı, karakterlerin iç dünyalarına, duygu ve düşüncelerine ayrıntılı şekilde yer vererek okuyucunun onlarla özdeşleşmesini sağlar.

Refik Halit Karay, "Şaka" adlı hikayesinde üçüncü tekil şahıs anlatıcı ve gözlemci bakış açısı kullanmıştır.

Sabahattin Ali'nin "Candarma Bekir" adlı hikayesinde kahraman bakış açısı (birinci tekil şahıs) kullanılmıştır. Hikayenin anlatıcısı, aynı zamanda olay örgüsünün bütün yükünü üstlenen asıl kahraman Halil Efe'dir.

Üçüncü şahıs bakış açısı, edebiyatta anlatıcının karakterleri ve olayları "O" zamiri üzerinden okuyucuya sunduğu bir anlatım tekniğidir. Bu bakış açısında: Anlatıcı, hikayedeki olaylara dahil değildir ve bunları dışarıdan gözlemler. Anlatıcının kim olduğu genellikle belirgin değildir; ayırt edici bir kişiliği veya sesi yoktur. İki tür üçüncü şahıs bakış açısı vardır: Sınırlı üçüncü şahıs: Anlatıcı, sadece bir karakterin düşüncelerini ve duygularını bilir. Her şeyi bilen üçüncü şahıs: Anlatıcı, birden fazla karakterin düşüncelerini ve duygularını bilir.

Bakış açısını değiştiren bazı kitaplar: "İyi Hissetmek", David Burns. "Hayır Demeyi Bilmek", Marie Haddou. "İnsanın Anlam Arayışı", Viktor Emil Frankl. "Bakış Açını Değiştir, Hayatın Değişsin", B. Cengiz Bahar. Ayrıca, David Eagleman'ın "Yaratıcı Tür", "Beyin Senin Hikâyen" ve "İncognito: Beynin Gizli Hayatı" gibi kitapları da bakış açısını genişletmeye yardımcı olabilir. Kitapların yanı sıra, Gestalt prensipleri gibi algı ve bakış açısı üzerine kurulu bazı psikolojik ilkeler de mevcuttur.

Farklı bakış açıları ile ilgili bazı atasözleri: "Herkesin aklı bir olsaydı koyuna çoban bulunmazdı". "Her doğrunun iki yüzü vardır; birini kabullenmeden önce iki tarafını da incelemiş olmak gerekir". "Bir karıncaya göre; arslan, kaplan ve çıngıraklı yılan şefkatli ve iyi huylu hayvandır. Ördekler ve kazlar ise yırtıcı hayvanlardır. Her şey sizin görüşünüze bağlıdır". Ayrıca, "Bir elin nesi var, iki elin sesi var" atasözü de farklı bakış açılarının ve iş birliğinin önemini vurgular.

Kuş bakışı elde etmek için birkaç yöntem kullanılabilir: Yüksek bir noktadan fotoğraf çekmek. Harita veya dijital modelleme kullanmak. Kuş bakışı ayrıca, bir durumu, olayı veya mekanı yukarıdan ve geniş bir perspektiften değerlendirme anlamında da kullanılır.

Cengiz Aytmatov'un "Elveda Gülsarı" romanında bakış açısı, hakim (ilahi) bakış açısıdır. Romanda olaylar, at çobanı Tanabay'ın geri dönüşlerle anlattığı şekilde, her şeyi bilen bir anlatıcı tarafından aktarılır.

Pesimist ve optimist arasındaki temel fark, hayata bakış açılarıdır: Optimist (İyimser). Pesimist (Kötümser). Optimistler, genellikle daha iyi zihinsel sağlığa, daha fazla başarıya ve daha yüksek yaşam memnuniyetine sahiptir. Her iki bakış açısı da hayatın farklı yönlerini algılamayı yansıtır ve hangisinin daha doğru olduğu kişisel tercihlere bağlıdır.

İnsanların farklı açılardan bakmasının bazı nedenleri: Kişisel deneyim ve algılar. Sosyal statü. Çıkarlar. Öncelikler ve ideolojiler. Toplumsal öğrenilmişlik. Modern ve geleneksel yaklaşımlar. Önyargılar.

Refik Halit Karay'ın "Memleket Hikâyeleri" adlı eserindeki öyküler tanrısal (ilahi) bakış açısı ile yazılmıştır.

Refik Halit Karay, "Gurbet Hikayeleri"nde gözlemci bakış açısını kullanmıştır. Ayrıca, hikayelerde Maupassant tekniği kullanılmıştır.

Beyaz Balina filminde bakış açısı, çocukların gözünden dünyayı ve yaşamı algılamayı yansıtır. Ayrıca, film pastoral bir dram olarak tanımlanır ve bazı eleştirmenler tarafından Majid Majidi'nin filmlerine benzerlik gösterdiği belirtilir. Beyaz Balina filminin bakış açısı ile ilgili başka bir bilgi bulunamamıştır.

Ömer Seyfettin'in hikayelerinde kullandığı bakış açısı, toplumcu gerçekçi bir bakış açısıdır. Hikayelerinde olay odaklı bir anlatım kullanmış, serim, düğüm ve çözüm basamaklarının uygulandığı klasik hikaye tipini benimsemiştir. Ayrıca, Ömer Seyfettin'in hikayelerinde psikolojik unsurlar da yer alır.

Bakış açısı, bir hikayenin anlatıldığı perspektifi ifade eder. Edebî metinlerde üç ana bakış açısı türü bulunur: 1. Kahraman Bakış Açısı: Olayı anlatan kişi, olayın içindedir ve kendi duygu ve düşüncelerini aktarır. 2. Gözlemci Bakış Açısı: Anlatıcı, olayları dışarıdan izler ve tarafsız bir anlatım sergiler. 3. İlahi (Hakim, Tanrısal) Bakış Açısı: Anlatıcı, her şeyi bilen bir konumdadır ve kahramanların iç dünyalarına da hakimdir. Ayrıca, çoğulcu bakış açısı da mevcuttur; bu, tek bir anlatıcının yanı sıra, olay örgüsünde yer alan diğer karakterlerin bakış açılarına da yer verilmesi durumudur. Perspektif ise, anlatıcının kişisel deneyimlerine dayanarak bir olay, kişi veya yer hakkındaki tutumları veya inançlarıdır.

Kahraman bakış açısı, metinlerde yazarın, edebi eserdeki kahramanlardan biri olması durumudur. Bu bakış açısında: Anlatıcı, olayların içinde yer alır ve yaşama, görme, düşünme, duyma, bilme gibi yetenekleriyle olayları okuyucuya aktarır. Yazar, olayları bizzat yaşayan asıl kahraman olabileceği gibi, geri planda kalmış bir kahraman da olabilir. Anlatıcı, bir insanın sahip olabileceği tüm yeteneklerle olayların içinde bulunur, ancak bu yeteneklerin ötesine geçemez. Anlatıcı, olayları kendi başından geçtiği gibi anlatır ve kendine özgü dil ve anlatım özelliklerini kullanır. Kahraman bakış açısı, genellikle otobiyografik karakterlidir ve okuyucu ile daha samimi, inandırıcı bir diyalog kurar.

"Güneş" hikayesi, bireysel ve toplumsal ilişkilerdeki ahlaki değerler, bencillik ve insanın iç dünyasındaki çelişkileri işleyen bir eser olduğu için kişisel bakış açısı ile yazılmıştır. Hikayede, ana karakter maddi açıdan zengin ancak manevi açıdan yoksun bir insandır ve yalnızca kendi çıkarlarını gözetir. Yazar Refik Halid Karay, hikayede sade ve akıcı bir dil kullanmış, olayları üçüncü kişi bakış açısıyla aktarmıştır.

"Pesinci bakış açısı" ifadesi, mevcut belgelerde yer alan bakış açılarından biri değildir. Ancak, edebiyatta yaygın olarak kullanılan bakış açıları şunlardır: Hakim (İlahi) Bakış Açısı: Anlatıcı, her şeyi bilen konumundadır ve tüm karakterlerin düşünce ve duygularını bilir. Kahraman Bakış Açısı: Anlatıcı, hikayenin merkezindeki karakterdir ve olayları kendi perspektifinden aktarır. Gözlemci Bakış Açısı: Anlatıcı, olayları dışarıdan izler ve tarafsız bir şekilde aktarır, karakterlerin iç dünyasına tam olarak nüfuz edemez. Çoğulcu Bakış Açısı: Birden fazla karakterin perspektifi ve düşünceleri aktarılır. Eğer "pesinci bakış açısı" belirli bir bağlamda kullanılıyorsa, daha fazla bilgi veya bağlam sağlanması gerekebilir.