BakışAçısı

İlahi (hakim) bakış açısı ile kahraman bakış açısı arasındaki temel farklar şunlardır: İlahi Bakış Açısı: Anlatıcı, her şeyi bilir; geçmiş, şimdiki zaman ve geleceği görür. Kahramanların iç dünyalarına ve akıllarından geçenlere hakimdir. 3. tekil şahıs ağzıyla konuşur. Kahraman Bakış Açısı: Anlatıcı, olay örgüsünün içindeki bir kahramandır. Olayları kendi perspektifinden, kendi duygu ve düşünceleri doğrultusunda aktarır. 1. tekil şahıs ağzıyla konuşur. Her şeyi bilme, görme ve duyma imkanı, kendi imkanlarıyla sınırlıdır.

POV tekniği, "Point of View" (bakış açısı) ifadesinin kısaltmasıdır ve hem fotoğraf hem de sinema endüstrisinde kullanılan bir çekim tekniğidir. Bu teknikte, kadrajdaki tüm görseller kahramanın gözünden göründüğü için en gerçekçi çekim tekniklerinden biri olarak kabul edilir. Sosyal medyada ise POV, izleyicinin kendisini belirli bir durumda hayal etmesini amaçlayan bir senaryo sunar.

Perspektif, bir şeyin, olayın veya durumun nasıl algılandığını ifade eden bakış açısı anlamına gelir. Perspektif kavramı farklı alanlarda farklı şekillerde kullanılır: Sanatta: Resim, çizim ve mimari tasarımlarda derinlik ve uzam algısı yaratmak için kullanılan bir tekniktir. Psikolojide: Bireylerin dünyayı nasıl algıladığını ve bir olaya nasıl yaklaşacaklarını tanımlar. Felsefede: Bireylerin dünyayı algılama biçimlerinin göreceli olduğu düşüncesine dayanır. Sosyal ve kültürel alanda: Toplumsal olayları, ilişkileri ve insan haklarını algılama biçimini belirler.

Edebiyatta dört çeşit bakış açısı bulunmaktadır: 1. Hakim (İlahi veya Tanrısal) Bakış Açısı: Anlatıcı, her şeyi bilir, kahramanların iç dünyalarına hakimdir ve olayları 3. tekil şahıs ağzıyla anlatır. 2. Kahraman Bakış Açısı: Anlatıcı, hikayedeki kahramanlardan biridir ve olayları kendi bakış açısıyla, 1. tekil şahıs ağzıyla aktarır. 3. Gözlemci Bakış Açısı: Anlatıcı, olayları dışarıdan izler ve sadece gördüklerini aktarır, karakterlerin iç dünyalarını ve geleceği bilemez. 4. Çoğulcu Bakış Açısı: Aynı eserde birden fazla anlatıcının kullanılmasıdır.

Optimistik (iyimser) ve kötümserlik (pesimist) kavramları, hayata ve olaylara karşı sunulan bakış açısını temsil eder. Optimistik (iyimser). Kötümserlik (pesimist). Optimistik ve kötümserlik kavramlarının tanımları, Türk Dil Kurumu'nun genel sözlüğünde şu şekilde de yer almaktadır: Optimistik. Kötümserlik. 6. Pesimist olma durumu. Ayrıca, çocuklar için yapılan ve düzenlenen tek yelkenden oluşan ve tek kişilik yarış anlamında da "optimist" kelimesi kullanılmaktadır.

Evet, anlatıcı ve bakış açısı hikâyenin yapı unsurlarıdır. Anlatıcı, hikâyede olayı okuyucu veya dinleyiciye aktaran kurmaca kişidir. Bakış açısı, anlatıcının kişi, olay, yer ve zamanı nasıl ele aldığı ve bunlara karşı takındığı tutumdur.

Bakış açısı, bir hikayenin anlatıldığı perspektifi ifade eder. Edebî metinlerde üç ana bakış açısı türü bulunur: 1. Kahraman Bakış Açısı: Olayı anlatan kişi, olayın içindedir ve kendi duygu ve düşüncelerini aktarır. 2. Gözlemci Bakış Açısı: Anlatıcı, olayları dışarıdan izler ve tarafsız bir anlatım sergiler. 3. İlahi (Hakim, Tanrısal) Bakış Açısı: Anlatıcı, her şeyi bilen bir konumdadır ve kahramanların iç dünyalarına da hakimdir. Ayrıca, çoğulcu bakış açısı da mevcuttur; bu, tek bir anlatıcının yanı sıra, olay örgüsünde yer alan diğer karakterlerin bakış açılarına da yer verilmesi durumudur. Perspektif ise, anlatıcının kişisel deneyimlerine dayanarak bir olay, kişi veya yer hakkındaki tutumları veya inançlarıdır.

Hesap alma karikatürleri, genellikle kişilerin olayları kendi bakış açılarına göre yorumlamalarını ve bakış açısının değişimi durumunda farklı sonuçlar elde edilmesini anlatır. Bu tür karikatürler, toplumsal eleştiri, siyasi yorum, kültürel analiz gibi amaçlarla da kullanılabilir.

"Elmaya bakmakla elmadan bakmak" ifadesi, iki farklı bakış açısını ifade eder: 1. Elmaya bakmak: Sadece elmanın maddi özelliklerini görmek, içindeki vitaminleri konuşmak ve onu yaratan Allah'ı tam olarak fark edememek. 2. Elmadan bakmak: Elmayı bir nesne olarak görüp, onun yapanı olan özneyi merak etmek, yani elmayı bir sanat eseri olarak görüp sanatkârını araştırmak. Bu bakış açısıyla, elmanın güzel şekli, harika tat ve kokusu, nefis lezzeti, bizi tanıyan ve bize merhamet eden Allah'ın yapabileceği şeklinde yorumlanır.

Anlatıcı, olay esasına dayalı metinlerde olayları, kişileri, mekânı okurlara anlatan kişidir. Anlatıcı türleri: Birinci kişi ağzından anlatım: Anlatıcı, kendi başından geçen veya içinde bulunduğu bir olayı anlatır. Üçüncü kişi ağzından anlatım: Anlatıcı, duyduğu veya gördüğü şeyleri anlatır. Bakış açıları: İlahi (hakim) bakış açısı: Anlatıcı, her şeyi bilir, kahramanların aklından geçenlere hakimdir. Kahraman bakış açısı: Anlatıcı, olaydaki kahramanlardan biridir ve olayı kendi penceresinden aktarır. Gözlemci bakış açısı: Anlatıcı, olayları dışarıdan izliyormuş gibi aktarır, karakterlerin duygularını ve düşüncelerini bilemez. Çoğulcu bakış açısı: Birden fazla anlatıcı vardır.

Vantage Point (Bakış Açısı) filmi, farklı tanıkların gözünden bir suikast girişimini anlatıyor. Konu, ABD başkanının İspanya'da halka hitap ettiği sırada suikasta uğramasıyla gelişir. Film, olayların tek bir bakış açısıyla değil, çeşitli perspektiflerden değerlendirilmesi gerektiğini vurgular. Ayrıca, film boyunca Amerika'nın propaganda yaptığı ve belirli mesajları empoze ettiği yönünde eleştiriler de bulunmaktadır.

Yaşar Kemal'in "Keçi" adlı metninde bakış açısı ilahi bakış açısıdır. Bu, hikayedeki olayların, her şeyi bilen ve gören bir anlatıcı tarafından aktarıldığı anlamına gelir.

Mustafa Kutlu'nun "Uzun Hikâye" adlı eserinde birinci kişi anlatıcı (ilk tekil) bakış açısı kullanılmıştır. Ayrıca, eserde hakim bakış açılı üçüncü kişi anlatıcı (ilahi bakış açısı) da bulunmaktadır.

Yeraltı Adamı, Fyodor Dostoyevski'nin "Yeraltından Notlar" adlı eserinde, ilk kişi bakış açısıyla yazılmıştır. Bu bakış açısı, karakterin iç dünyasını, düşüncelerini ve duygularını daha derinlemesine yansıtmayı sağlar.

Ahmet Mithat Efendi'nin "Felâtun Bey ile Râkım Efendi" romanında ironik bir bakış açısı bulunmaktadır. Anlatıcı, iki ana karakter olan Felâtun Bey ve Râkım Efendi'yi anlatırken net çizgiler çizerek iki farklı yaşam biçimini karşılaştırır.

Ömer Seyfettin'in "Yüz Akı" adlı öyküsünde tanrısal (ilahi) bakış açısı kullanılmıştır.

"Bilge Okuyucunun Bakış Açısı", "Omniscient Reader’s Viewpoint" olarak da bilinir ve okuyucunun, takip ettiği internet romanının dünyasına taşınması ve bu dünyada hayatta kalmaya çalışmasını anlatır. Konu özeti: Dokja, tek ilgisi "Harap Olmuş Dünyada Hayatta Kalmanın Üç Yolu" adlı internet romanını okumak olan bir ofis çalışanıdır. Roman gerçekliğe dönüştüğünde, dünyanın nasıl sona ereceğini bilen tek kişi olur. Bu farkındalığın etkisiyle, hikayenin ve bildiği dünyanın seyrini değiştirmek için çabalar. Eser, aksiyon, doğaüstü olaylar, dram, fantastik öğeler, gizem, hayatta kalma ve macera temalarını işler.

Kemal Tahir'in "Esir Şehrin İnsanları" romanında hâkim anlatıcı bakış açısı kullanılmıştır. Olaylar, roman kahramanı Kamil Bey'in çevresiyle olan münasebetlerinden oluşmaktadır.

Hayır, kahraman anlatıcı ve yazar bakış açısı aynı değildir. Kahraman anlatıcı bakış açısında, yazar edebi eserdeki kahramanlardan biridir ve olayları kendi ağzından anlatır. Yazar bakış açısında ise anlatıcı, yazarın kendisidir. Dolayısıyla, kahraman anlatıcı ve yazar bakış açısı, anlatıcının kim olduğu ve olayları nasıl aktardığı açısından farklılık gösterir.

Ömer Seyfettin'in "Kaşağı" adlı hikayesinde kahraman bakış açısı kullanılmıştır. Olaylar, anlatıcı çocuğun bakış açısından ve geriye dönüş tekniğiyle aktarılmıştır.