Bağımlılık

Dünyada alkol ve uyuşturucu kullanımının yaygın olmasının bazı nedenleri: Aile ve sosyal çevre: Aile içi iletişim ve duygusal paylaşımların yetersizliği, rol model olarak görülen kişilerin davranışları ve sosyal çevrede bu maddelerin kolayca elde edilebilmesi. Sosyoekonomik durum: Yoksulluk ve sosyoekonomik düzeyin düşüklüğü, uyuşturucu madde kullanımının daha yaygın olmasına yol açabilir. Merak ve eğlence: Bu maddelerin kullanımı bazen merak ve eğlence amacıyla da gerçekleşebilir. Psikolojik faktörler: Kaygı yaratan durumlardan kaçma eğilimi, iç disiplinden uzak kişilik özellikleri ve duygusal olgunlaşmamışlık gibi durumlar. Kolay erişim: İnternet ve sosyal medya üzerinden bu maddelere kolayca ulaşılabilmesi. Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, alkol ve uyuşturucu kullanımı karaciğer hastalıkları, kronik hastalıklar ve çeşitli sağlık sorunlarına yol açmaktadır.

Ekran bağımlılığını bırakmak için şu yöntemler uygulanabilir: Günlük ekran süresi belirlenmesi. Ekran zamanına alternatifler üretilmesi. Ekransız saatler belirlenmesi. Bildirimleri kapatma. Aile içinde kurallar belirleme. Profesyonel destek alma. Ekran bağımlılığı ile ilgili bir uzmana danışmak, doğru bir yaklaşım olacaktır.

Sigara bağımlılığı en çok ergenlik döneminde, yani 13-19 yaş aralığında başlar. Ergenlerin sigara kullanmaya başlamasının ardındaki faktörler arasında, yetişkinliğe geçiş sürecinde aileye büyümeyi kanıtlama çabası, merak, arkadaş çevresine uyum sağlama ve rol model alma yer alır. Ayrıca, sigaraya başlama yaşı 10-15 arasında değişmektedir ve başlama yaşı ilaç tekellerinin politikalarıyla bağlantılı olarak giderek düşmektedir.

Liman Ayık Yaşam Derneği, madde bağımlılığından kurtulmak isteyen kişilere destek olmak amacıyla çeşitli hizmetler sunar. Bu hizmetler arasında: Rehabilitasyon: Dernek, hem hastalarının hem de hizmet veren ekibinin kadınlardan oluştuğu bir rehabilitasyon merkezi işletmektedir. Psikolojik Destek: Tedavi sürecinde ilaç desteği uygulanmaz ve uzman psikologlar görev yapar. Eğitim ve Değerler Eğitimi: Bağımlılara duygu ve durum tespiti, yol gösterimi ile milli ve manevi değerler eğitimi gibi destekler sağlanır. Ayrıca, dernek Türkiye genelinde bu tür merkezleri yaygınlaştırmayı hedeflemektedir.

Yeşilay ve Kızılay, bağımlılıklarla mücadele konusunda işbirliği yapmaktadır. Yeşilay'ın mücadele ettiği bağımlılık türleri: alkol; uyuşturucu; tütün; teknoloji; kumar. Kızılay'ın bağımlılıklarla mücadele kapsamındaki çalışmaları: Yeşilay'ın gençlik kamplarında madde bağımlılığı ile mücadele eğitimi verilmesi; sığınmacılara yönelik madde bağımlılığı eğitimleri; gençlere yönelik kitap kafelerin açılması. Ayrıca, Yeşilay ve Kızılay, gençlik ve sağlıklı yaşam konularında çeşitli projeler ve etkinlikler düzenlemektedir.

2025 yılında Yeşilay tarafından düzenlenen bağımlılık yarışmalarında kazananlardan bazıları şunlardır: Sağlıklı Nesil Sağlıklı Gelecek Yetenek Yarışması: Türkiye birincileri, düzenlenen törenle ödüllerini aldı. Sağlıklı Fikirler Kısa Film Yarışması: Beykent Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Radyo, Televizyon ve Sinema Bölümü öğrencileri Aydın Emre Ertemoğlu ve Ali İhsan Öksüz, "Uyan" adlı filmleriyle ikincilik ödülü kazandı. Yeşilay Liseler Arası Münazara Turnuvası: Türkiye Finali: Beşiktaş Sakıp Sabancı Anadolu Lisesi takımı birinci oldu. En İyi Konuşmacı Ödülleri: Melih Baha Özmen ve Efe Uz ile Cağaloğlu Anadolu Lisesinden Aras Gayhan kazandı.

Ceyay kelimesi iki farklı bağlamda değerlendirilebilir: 1. Yeşilay: Dr. Mazhar Osman Uzman ve otuz aydın arkadaşı tarafından 5 Mart 1920'de İstanbul'da kurulan Yeşilay, alkol, tütün, uyuşturucu gibi madde bağımlılığıyla mücadele amacıyla faaliyet gösterir. 2. Ceyay Bilişim ve E-Ticaret Limited Şirketi: İstanbul'un Kağıthane ilçesinde kayıtlı bir şirket olup, radyo, televizyon, posta yoluyla veya internet üzerinden yapılan perakende ticaret ile uğraşmaktadır.

Madde bağımlılığı, vücudun işlevlerini olumsuz yönde etkileyen maddelerin kullanılması ve bu kullanımın kontrol edilememesidir. Madde bağımlılığının zararları: Fiziksel zararlar: Sara nöbetleri, konuşma ve hareket bozuklukları. Tat, koku, işitme gibi duyuların körelmesi. Karaciğer ve sindirim sistemi hastalıkları. Nefes darlığı, yüksek tansiyon, kalp yetmezliği, inme sonucu felç. Saç dökülmesi. Psikolojik zararlar: Ruhsal dalgalanmalar, muhakemede düşüş. Kaygı, huzursuzluk, uykusuzluk. Saldırganlık, depresyon. Sosyal zararlar: Sorumlulukların yerine getirilmemesi, sosyal aktivitelerden vazgeçme. Çevreden uzaklaşma, aile ilişkilerinin azalması. Suç işleme riskinin artması. Madde bağımlılığı, tedavi edilmesi gereken ciddi bir durumdur.

Yeşilay'a göre tütün bağımlılığı, kişinin tütün kullanımı üzerindeki kontrolünü kaybetmesi durumudur. Tütün bağımlılığının temel belirtileri: Kullanımı kontrol etme kabiliyetinin bozulması; Tütün kullanımına diğer etkinliklere göre daha fazla öncelik verilmesi; Zararlarla veya olumsuz sonuçlarla karşılaşılmasına rağmen kullanıma devam edilmesi; Nikotinin gitgide eski etkisini kaybetmesi (tolerans geliştirilmesi); Tütünün etkilerinin sebep olduğu, alevlendirdiği, yineleyici toplumsal ya da kişiler arası sorunlar olmasına karşın tütün kullanımını sürdürme; Yineleyici bir biçimde tehlikeli olabilecek durumlarda tütün kullanma; İşteki, okuldaki ya da evdeki konumunun gereği olan başlıca yükümlülüklerini yerine getirememe ile sonuçlanan, yineleyici tütün kullanımı. Tütün ürünlerinde bulunan 4000’den fazla kimyasal madde, kişide psikolojik ve fiziksel bağımlılık oluşturur. Tütün kullanımı, kalp ve damar hastalıkları, diyabet, solunum hastalıkları, mide kanseri gibi birçok ciddi sağlık sorununa yol açar. Tütün bağımlılığından kurtulmak için Yeşilay Danışmanlık Merkezi (YEDAM) 115 üzerinden destek alınabilir.

LoL bağımlısı, "League of Legends" (LoL) oyununa aşırı ilgi duyan ve bu oyun nedeniyle günlük yaşamı olumsuz etkilenen kişi anlamına gelir. LoL'ün bağımlılık yapıcı özellikleri arasında: Strateji ve ekip çalışması: Oyun, strateji ve takım çalışması gerektirir, bu da oyuncuları bağlı tutar. İlerleme ve başarı duygusu: Oyuncular, zamanla daha iyi hale geldikçe başarı ve büyüme duygusu yaşar, bu da onları oynamaya devam etmeye teşvik eder. Rekabet ve eSpor sahnesi: Oyunun rekabetçi yapısı ve eSpor etkinlikleri, oyuncuları motive eder. Düzenli güncellemeler ve yeni içerik: Oyunun sürekli güncellenmesi, oyuncuları yeni yamaları ve içerikleri keşfetmeye teşvik eder. Sosyal yön: Oyun, tutkulu bir topluluğa sahiptir ve oyuncular arasında sosyal etkileşim sağlar.

Clicker oyunları, minimum etkileşim gerektiren ve kendi kendini oynayan oyunlardır. Bu oyunların bazı işlevleri: Eğlence: Oyuncular, bir şeyler tıklayarak vakit geçirirken ödül kazanır ve bu süreçte eğlenebilirler. Zaman yönetimi: Bazı clicker oyunları, zaman yönetimine odaklanır ve oyuncuların kaynaklarını yöneterek hayatlarını idame ettirmelerini sağlar. İlerleme: Sürekli bir ilerleme duygusu yaratır ve bu sayede oyuncular, zamanla daha fazla güçlenebilir veya gelişebilirler. Gelir elde etme: Clicker oyunlar, basit mekanizmaları sayesinde geniş kitlelere hitap edebilir ve titizlikle geliştirilip iyi pazarlandığında yüksek gelir elde edebilir. Ancak, clicker oyunların bağımlılık yapıcı özellikleri de bulunmaktadır.

Sosyal medyada dopamin seviyesini artırmak için şu yöntemler kullanılabilir: Beğeni ve paylaşımlar: Instagram veya Twitter gibi platformlarda beğeni almak ve paylaşım yapmak dopamin salgılanmasını tetikler. Bildirimlerin etkisi: Bildirim geldiğinde bunun ne olduğunu öğrenme merakı dopamin artışını tetikler. Sürekli yenilenen içerikler: Sosyal medya platformları, kullanıcıların kaydırmaya devam etmesi için algoritmalar tasarlar ve bu, beyinde bir sonraki içeriğin daha iyi olabileceği düşüncesiyle dopamin salınımını sürdürür. Ancak, bu tür yöntemlerin aşırı kullanımı dopamin dengesinin bozulmasına ve bağımlılığa yol açabilir. Dopamin dengesini korumak için sosyal medya kullanımını bilinçli ve dengeli bir şekilde yönetmek önemlidir.

Yeşilay Uzaktan Eğitim Platformu, alkol, madde, tütün, teknoloji, kumar bağımlılığı ve sağlıklı yaşam konularında etkinlikler, videolar ve interaktif içerikler sunan bir eğitim platformudur. Platformun erişim bilgileri: Adres: uzaktanegitim.yesilay.org.tr. Telefon: 444 1920. Platform, öğretmenler, öğrenciler, bağımlılık profesyonelleri ve bağımlılıklarla ilgili bilgi almak isteyen herkes için hazırlanmıştır. EBA hesabı olan kullanıcılar, Yeşilay Uzaktan Eğitim Platformu içeriklerine EBA ve uzaktanegitim.yesilay.org.tr adresinden, EBA hesap bilgileriyle erişebilmektedir.

Ekran bağımlısı olunduğunu gösteren bazı belirtiler şunlardır: Kontrol kaybı. Zaman algısının yitirilmesi. Sorumlulukları ihmal etme. Sosyal izolasyon. Gizli kullanım. İlgi kaybı. Yoksunluk belirtileri. Ekran bağımlılığı şüphesi taşınıyorsa, profesyonel bir yardım almak önemlidir.

Brad Pitt, alkol ve sigara bağımlısı olduğunu kabul etmiştir. Alkol bağımlılığı: 2016 yılında Angelina Jolie ile boşanmasının ardından alkol bağımlılığından kurtulmak için Adsız Alkolikler Derneği'ne üye olmuş ve yaklaşık 1,5 yıl tedavi görmüştür. Sigara bağımlılığı: Ömür boyu sigara içen Pitt, sigarayı da bıraktığını belirtmiştir. Pitt, bu bağımlılıkları bırakma kararının kendisine "özgürleştirici" geldiğini ifade etmiştir.

Yeşilay'ın en iyi bağımlılığı anlatan eser yarışmasının yaş sınırı, düzenlenen yarışmaya göre değişiklik göstermektedir: Sağlıklı Nesil Sağlıklı Gelecek Yetenek Yarışması: Bu yarışmaya 6-17 yaş aralığındaki ilkokul, ortaokul ve lise öğrencileri katılabilir. Uluslararası Yeşilay Karikatür Yarışması: 16 yaş ve üzeri katılımcılar başvurabilir. Yeşilay'ın diğer yarışmaları için yaş sınırları hakkında bilgi bulunamadı.

"Bağımlı olma, özgür ol" ifadesi, bağımlılıkların zarar verici etkilerine dikkat çeken ve bağımsızlık fikrini vurgulayan bir slogan olarak kullanılabilir. Bağımlılık, bir maddeye veya davranışa karşı kontrolü kaybedecek düzeyde güçlü istek duyma, onu tekrarlayıcı biçimde kullanma ya da gerçekleştirme durumudur. Bağımlılık, yalnızca uyuşturucu gibi maddelere değil, kumar, internet, oyun, alışveriş gibi aktivitelere karşı da gelişebilir.

"Müptela" (Addicted) filminin en iyisi olarak değerlendirilebilecek bir yapım belirtilmemiştir. Ancak, 2014 yapımı "Müptela" (Addicted) filmi, bir kadının yasak bir aşka kapıldıktan sonra hayatının kontrolünü kaybetmesini konu alır ve dram, gerilim ve romantik türlerde sınıflandırılır. Film, 18 yaş ve üzeri izleyiciler için uygundur. En iyi "müptela" filmi kişisel tercihlere göre değişebilir.

Bilgisayar veya internet kullanımının olumsuz etkileri arasında şunlar sayılabilir: Fiziksel sağlık sorunları: Uzun süreli hareketsizlik obezite, kas-iskelet sistemi problemleri ve göz yorgunluğuna yol açabilir. Bağımlılık: İnternet bağımlılığı, sosyal ve aile bağlarının zayıflamasına ve kişinin kendi kendine yetememesine neden olabilir. Mental sağlık sorunları: Stres, anksiyete ve depresyon riskini artırabilir. Uyku düzeni bozuklukları: Elektronik cihazların yaydığı mavi ışık, melatonin hormonunun salgılanmasını engelleyerek uykusuzluğa yol açabilir. Güvenlik riskleri: Kişisel bilgilerin çalınması ve gizlilik ihlalleri gibi durumlar yaşanabilir. Sosyal becerilerin azalması: Gerçek hayatta sosyal etkileşimlerin azalması, iletişim becerilerinin körelmesine neden olabilir. Akademik veya iş performansında düşüş: İnternette geçirilen vakit, okul çalışmaları veya iş görevlerinin ihmal edilmesine yol açabilir. Bu teknolojilere erişimi olup pişman olan kişilere dair bir bilgi bulunamamıştır.

Nofap'e (mastürbasyon ve pornografiden uzak durma) başladıktan sonra ne zaman normale dönüleceği, kişiden kişiye değişir. Nofap'in etkilerini tam olarak görebilmek için, kişinin kendini her yönden geliştirici faaliyetlere yönelmesi ve iyi alışkanlıklar edinmesi önerilir. Eğer süreçteki problemler devam ederse, bir klinik psikologdan destek alınması tavsiye edilir.