Atasözleri

"Terliği diken" ifadesi, doğrudan bir atasözü olarak kullanılmamaktadır. Ancak, "diken" ile ilgili bazı atasözleri şunlardır: 1. "Bir ağaçta gül de biter, diken de": Bu atasözü, bir aileden iyi adamın da kötü adamın da çıkabileceğini ifade eder. 2. "Dikensiz gül olmaz": Bu atasözü, her başarının ve mutluluğun yanında küçük olumsuzlukların da olduğunu belirtir.

"Gönül bu ota da konar, boka da" atasözü, güzel ve hoş şeyleri seven insanlar olduğu gibi kötü ve çirkin şeyleri de seven insanların da bulunduğunu ifade eder. Bu atasözü, aynı zamanda bir ilişkiyi savunmanın en iğrenç yolu olarak da değerlendirilebilir. Ayrıca, "gönül" kelimesinin "salak" anlamında kullanıldığı ve bu sözün, "gönül kimi severse güzel odur" özdeyişinin avamca bir tabiri olduğu da düşünülmektedir.

Bu sözler, "Ağır taş batman döver (yerinden oynamaz)" atasözünü ifade etmektedir. Atasözünün anlamı: Tutarlı, ölçülü, ağırbaşlı, temkinli kimselerin toplumda etkin bir yerleri, ayrıcalıklı bir kişilikleri vardır.

"Tembele iş buyur sana akıl öğretsin" atasözü, tembel kişilerin, bir işi yapmamak için çeşitli bahaneler bulduklarını veya işi kendi çıkarlarına uygun şekilde yapmayı önerdiklerini ifade eder. Bu atasözü, aynı zamanda tembel kişilerin başkalarına iş öğretmeye kalkışacak kadar özgüvenli olabileceklerini, ancak bu durumun genellikle yanlış yönlendirmeye yol açtığını da vurgular.

"Usul söyle dam duyar, damdan da eller duyar" atasözü, aile sırlarını dışarıya açmanın doğru olmadığını, tartışma ve kavgaların yapıldığı dört duvarın içinde kalması gerektiğini ifade eder. Ayrıca, biriyle gizli bir şey konuşulduğunda fazla yüksek sesle konuşulmaması gerektiği, aksi takdirde etraftan birinin duyabileceği ve kısa zamanda herkese yayılacağı anlamına da gelir.

Makam ve mevki ile ilgili bazı özlü sözler: "Makamlar insanlara değil, insanlar makamlara şeref kazandırır" (La Edri). "Mevki, insanın ya iyiliğini, ya da kötülüğünü meydana çıkarır" (Francis Bacon). "Yüksek tepelerde hem yılana, hem kuşa rastlayabilirsiniz, biri sürünerek, öteki uçarak yükselmiştir" (Cenap Şehabeddin). "Bir insanı tanımak istiyorsanız, onu büyük bir mevkie geçiriniz" (La Bruyere). "Bilgisizlerin geçtikleri mevkiye yaptığı fenalığı, yüzlerce aslan bir araya gelse yapamaz" (Mevlana). "Makam ne kadar yüksek olursa olsun, ünvan ne kadar kalabalık tutulmaya çalışılsa çalışılsın, mühim olan insani vasıflarını hakim kılan, bilgi ile dinleyen, vicdan ile süzen ve akıl ile karar verebilmek değil midir?". "Aslında bir makam, sadece başında olan insanın o makamda ne yaptığıyla değer kazanır" (Stefan Zweig).

"Her koyun kendi bacağından asılır" atasözü, herkes kendi davranışlarından sorumludur; herkes hatasının cezasını kendisi çeker anlamında kullanılır. Bu atasözü, aynı zamanda şu anlamlara da gelebilir: Ahiret ve mahşer meydanında herkes kendi hayatının hesabını verecek, kimse kimsenin imdadına, Allah izin vermedikçe yetişemeyecek. Bencillikten gelen "neme lazımcılık" duygusu ile hareket etmek. Örnek kullanım: "Neyse boş ver, her koyun kendi bacağından asılır Sadullah." - Muzaffer İzgü.

"Bin işçi, bir başçı" bir atasözüdür. Atasözleri, atalarımızın uzun denemelere dayanan yargılarını, tecrübelerini, bilgece düşünce ya da öğüt olarak ifade eden ve kalıplaşmış biçimleri bulunan, genellikle gerçek anlamından az çok ayrı bir anlamı olan, ilgi çekici bir anlatımı bulunan, ifadeyi daha zengin kılan, iki veya daha fazla kelimeden meydana gelen, kalıplaşmış söz topluluklarıdır.

"Sen usandırma eli, el de usandırmaz seni" sözü, Diyarbakırlı Said Paşa'ya aittir. Bu dize, Said Paşa'nın "Müstakim Ol Hazret-i Allah Utandırmaz Seni" adlı şiirinde yer almaktadır.

"Şaşkın Ördek" filminde, baş kahraman olan şaşkın ördek, kaderine razı olup yoluna devam eder.

Hamama giren terler atasözü, bir işe girişen kimsenin o işin güçlüklerini, sıkıntılarını ve masraflarını göze alması gerektiğini ifade eder. Bu atasözünün açıklaması şu şekildedir: Kişi, üstlendiği işin durumunu ve sorumluluğunu kendi isteğiyle kabul ettiği için zorluklarla başa çıkmayı göze almalıdır.

Yavru kuş, rüya tabirlerinde genellikle miras, maddi kazanç ve küçük bir haber anlamına gelir. Ayrıca, kuşlar genel olarak insanların ruhsal dünyası üzerinde etkili olup, ötesini ve bilinmeyeni keşfetme fikrini arayan insanları sembolize eder. Kuşların sembolik anlamları, farklı kültürlere ve inançlara göre değişiklik gösterebilir.

"Atasının adını yaşatan devletli oğul iyidir" atasözü, bir kişinin ailesinin itibarını korumasının ve yükseltmesinin ne kadar önemli olduğunu vurgular. Bu atasözüne göre bir çocuk, ailesinin adını iyi işler yaparak, doğru davranışlarda bulunarak ve toplumda saygın bir yere gelerek yaşatmalıdır. Ayrıca, "devletli oğul olsa ocağının korudur" atasözü ise, bir çocuğun ailesi için ne kadar önemli olduğunu anlatır. Dede Korkut Kitabı'ndaki anlatmalara göre ise, oğul, babanın adını yürüten, onun yerine yetişendir.

"Dostun düşmanı, düşmanın dostu dost kalmadıkça dosttur" ifadesi, düşmanımın düşmanı, bana düşmanını meşgul edip kuvvetini dağıttığı için dost gibi fayda verir; bu yüzden düşmanımın bütün düşmanlarını dost gibi görmeliyim anlamına gelir. Bu sözler, Avusturyalı psikolog Fritz Heider'ın 1940'larda ortaya attığı sosyal denge teorisiyle de uyumludur.

"Saldım çayıra, Mevla'm kayıra" deyimi, önemsenmeyen, ciddiyetle ele alınmayan, kendi hâline bırakılan işleri ifade etmek için kullanılır. Ayrıca, bu deyim genellikle hayvanlar ve çocuklar başıboş bırakıldığında söylenir. Örnek cümleler: "Sınıfta öğretmen yok; öğrenciler saldım çayıra, Mevla'm kayıra dolaşıyor." "Takım berbat, oyuncular saldım çayıra, Mevla'm kayıra oynuyor." "Saldım çayıra, Mevla'm kayıra mantığıyla çocuk yetiştirilmez ki!" Bunun yanı sıra, bu deyim, bir işi ya da sorumluluğu tamamen kaderin, yani Allah'ın iradesine bırakmak anlamında da kullanılır.

"Cesaret insanı zafere, kararsızlık tehlikeye, korkaklık ise ölüme götürür" sözü, Yavuz Sultan Selim'e aittir.

"Herkesle taki içilmez" ifadesinin ne anlama geldiğine dair bilgi bulunamadı. Ancak, "rakı herkesle içilmez" ifadesi, rakının muhabbetini ve masasının adabını bilen insanlarla içilmesi gerektiğini ifade eder.

"Güneş girmeyen eve doktor girer" atasözü ile ilgili bir masal şu şekilde olabilir: Bir zamanlar, Manigatto adında güneşsiz bir ülkede yaşayan Tolly adında bir kız çocuğu vardı. Aile, atalarının memleketi olan Türkiye'ye yerleşmeye karar verdi.

"Elinden kabuklu koz yenmez" deyimi, çok pis, kötü, iğrenç ve temizlik bilmez bir kişiyi ifade eder. Örnek cümle: "Elinden kabuklu köz bile yenmez, o kadar pis biri."

"Ölmüş eşek kurttan korkmaz" atasözü, kaybedecek bir şeyi kalmayan, çok sıkıntı ve acı çeken kişinin artık hiçbir şeyden korkmadığı anlamına gelir. Bu atasözü, aynı zamanda korkan insanın büyük fırsatları kaçırdığı şeklinde de yorumlanabilir.