Atasözleri

Dağ başında duman çıkmasının birkaç nedeni olabilir: Deprem etkisi: Kahramanmaraş'ta 2023 yılında yaşanan depremlerin ardından, Göksun ilçesindeki Büyükkızılcık köyündeki Kuşkayası Dağı'nda duman çıktığı gözlemlenmiştir. Atasözleri: "Dağ başında duman eksik olmaz" atasözü, yüksek mevkilerde bulunan kişilerin büyük sorumluluk ve sorunlarla karşılaşabileceğini ifade eder. Ayrıca, "Dağ başında tüter duman" adlı, Kadri Şençalar'a ait bir şarkı da bulunmaktadır.

"Dinle, yoksa dilin seni sağır eder" ifadesi, Kızılderili atasözü olarak geçmektedir. Bu atasözü, iletişim ve içsel yüzleşmenin önemini vurgular: Dinlemek, doğru iletişim kurmanın ve anlamanın ilk adımıdır. Yüzleşmek, içsel çatışmaları ve sorunları çözmenin yoludur. Anlamak, zihinsel dengeyi ve huzuru sağlar. Bu sözler, "Dinle, yoksa dilin seni sağır eder. Yüzleş, yoksa kalbin seni esir eder. Anla, yoksa zihnin seni deli eder" şeklinde bir bütün olarak da ifade edilir.

"Nerede birlik, orada dirlik" atasözü, kişiler arasında anlaşma, duygu ve düşünce birliği olursa orada huzur, güven ve düzen olacağını ifade eder.

"Sevmeyene karınca yük, sevene filler karınca; dağı bile taşır insan aşık olup, inanınca" sözü, Şems-i Tebrizi'ye aittir.

"Bal tutan parmağını yalar" atasözünün hikayesi, eski zamanlarda bir balcının yaşadığı bir olaya dayanır. Arılarıyla bütün bahar ve yaz boyunca çalışan balcı, petekleri balla doldurduktan sonra şehre satmaya gider. Bu atasözü, güzel işlerle uğraşmanın kişiye olumlu etkiler getireceğini veya bir işte emek harcamanın, kişinin o işten faydalanmasını sağlayacağını ifade eder.

"İyilik eden iyilik bulur" atasözü, iyilik yapan insanların gün geldiğinde mutlaka karşılığını iyilik olarak alacağı anlamına gelir. Bu atasözü ayrıca şu şekilde de yorumlanabilir: Çevresi tarafından iyi olarak bilinen ve tanıdığı tanımadığı herkese iyilik yapma çabasında olan bir kişi günü geldiğinde mutlaka iyiliklerle karşılaşacaktır. Bir karşılık beklemeden yardım yapan, kayıran, yardımcı olan, yararlı işlerde bulunan kimse, hemen herkes tarafından sevilir.

"Yolcudur Abbas, bağlasan durmaz" deyimi, Şûle mahlası ile şiirler yazmış olan Abbas Hoca (Abbas Molla diye de bilinir) adlı halk şairinin hikayesine dayanır. Abbas Hoca, Azerbaycan, İran, Hindistan, Arabistan, Mısır ve Kafkaslar'ı dolaşmış gezginci bir şairmiş. Bu deyim, "istesem de kalamam, gitmek zorundayım" anlamında kullanılır. Ayrıca, 2019 yerel seçimleri öncesinde, bir kişinin sosyal medyada Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın fotoğrafını paylaşarak altına "Abbas yolcu" yazması nedeniyle "Cumhurbaşkanına hakaret" iddiasıyla dava açılmıştır. Son dönemlerde, özellikle yerel siyasette başarılı olamayan yerel yöneticiler ve yerel örgüt yöneticileri için de "Abbas yolcu" deyimi kullanılmaktadır.

"Haklının acelesi yok" atasözü, doğruluktan ve haklılıktan emin olan kişilerin acele etmesine gerek olmadığını ifade eder. Bu atasözü aşağıdaki durumlar için geçerli olabilir: Hukuki süreçler. İş hayatı. Kişisel ilişkiler. Atasözünün anlamı, haklı olan kişinin pasif kalması gerektiği şeklinde yorumlanmamalıdır.

Dürüstlük ile ilgili bazı atasözleri ve anlamları: Doğru söz yemin istemez. Doğru söyleyeni dokuz köyden kovarlar. Doğruluk minarede kalmış, onun da içi eğri. Doğru söyleyenin bir ayağı üzengide olur. Adalet ile zulüm bir yerde barınmaz. Anlamları hakkında daha fazla bilgi için aşağıdaki kaynaklara başvurulabilir: dersturkce.net; milliyet.com.tr; insanveislam.org.

"Aslan yattığı yerden belli olur" bir atasözüdür. Atasözleri, bir toplumun yaşam deneyimlerinden süzülen, kısa ve özlü sözlerdir.

"Deli deliyi görünce çomağını (veya değneğini) saklar" atasözü, saldırgan kişilerin, kendileri gibi saldırgan olanlara ses çıkaramadıklarını ve onlardan aynı karşılığı alacaklarını bildikleri için çekindiklerini anlatmak için kullanılır. Aynı zamanda, aynı özellikte olan kimselerin olaylara benzer tepkiler verdiği anlamına da gelir.

"Bu hayatta 15 tane dostun olacak, 14 tanesi şarjörde, 1 tanesi yüreğinde" ifadesi, dostluk ve güven temalarını vurgulayan bir sözdür. Bu sözün tam olarak ne anlama geldiği konusunda kesin bir bilgi bulunmamaktadır.

Görsel atasözleri ve anlamlarına dair bilgi bulunamamıştır. Ancak, atasözleri ve anlamlarına şu sitelerden ulaşılabilir: ebeveynakademisi.trtcocuk.net.tr. milliyet.com.tr. nalanogretmen.com.

Baba parası ile ilgili bazı atasözleri: Baba malı tez tükenir, evlat gerek kazana. Baba nasihati tutmayan pişman olur. Babasından mal kalan, merteği içinden bitmiş sanır. Baba mirası mum gibi çabuk söner.

"Besle kargayı, oysun gözünü" atasözünün hikayesi, iyiliğe kötülükle karşılık veren, nankör insanları anlatmak için kullanılır. Atasözünde karga, nankörlük yapan kişiyi simgeler. Ayrıca, 2023 yılında İstanbul Güngören'de yaşanan bir olay, bu atasözünü hatırlatmıştır. Atasözünün güncelliğini yitirdiği ve artık kullanılmadığı yönünde görüşler de bulunmaktadır.

"Nush ile uslanmayanı etmeli tekdir" atasözü, insanları eğitmek ve doğru yola yönlendirmek için önce nazik yöntemlerin (nush) kullanılmasını, bu yöntemlerin yetersiz kalması durumunda ise sert uyarıların (tekdir) yapılması gerektiğini anlatır. Nush, nasihat; tekdir ise azarlama anlamına gelir. Atasözü, eğitim ve disiplinin aşamalı bir süreç olduğunu ve her durumda uygun bir yaklaşım sergilenmesi gerektiğini vurgular.

"Püsküllü Bela" deyimi, zor ve zahmetli işleri tanımlamak için kullanılır. Ayrıca, bu ifade farklı bağlamlarda farklı anlamlar taşıyabilir: Tarihsel olarak: II. Mahmud döneminde toplumsal hayata giren fes başlığının püskülüyle ilgili bir eleştiriyi yansıtır. Karikatür bağlamında: Bir kişinin ya da durumun uğursuzluk veya musibet olarak algılanmasını ifade edebilir. Ayrıca, 1979 yapımı bir Türk aksiyon filmi de "Püsküllü Bela" adını taşımaktadır.

"Nasip değilmiş" ifadesi, genellikle bir şeyin kişinin eline geçmemesi, elde edilememesi durumunda kullanılan bir sözdür. Ayrıca, dini literatürde "nasip değilmiş" ifadesi, "Allah'ın bir kimse için önceden belirlediği mutluluk payı" anlamında da kullanılabilir. Örnek cümleler: "Dükkan açtık olmadı, nasip değilmiş." "Başvurduk olmadı, nasip değilmiş." "Tıp istiyordum, gelmedi, nasip değilmiş." "Teklif ettim, kız kabul etmedi, nasip değilmiş."

"Cahilin dostluğundan, alimin düşmanlığı yeğdir" atasözü, bilgisiz kişilerle dostluk kurmaktan, bilgili kişilerin düşmanlığını tercih etmenin daha iyi olduğunu ifade eder. Bu atasözünün bazı açıklamaları şu şekildedir: Cahiller, doğruyu yanlıştan ayırt edemedikleri için kötü yönlendirebilir veya hatalı kararlar verebilirler. Alimlerin düşmanlığı genellikle bilgelik ve doğrulukla sınırlıdır. Alim, doğru bildiğini savunur ve tepkileri de bu doğrultuda olur, ancak yine de saygı çerçevesinde hareket eder. Ayrıca, atasözü şu şekilde de yorumlanabilir: Cahil kişiler iyi niyetli görünseler de onlarla anlaşmak güçtür ve hatta mümkün değildir. Alim her şeyi bilen kimsedir, yaptığının sonuçlarını bilir ve katlanır.

Güvercin ile ilgili bazı atasözleri: Güvercin posta taşıdı. Güvercin kadar masum. Güvercin gibi saf. Güvercinin başına konar. Güvercin olmak. Güvercin kadar hür. Güvercin kargalarla arkadaşlık yaparsa tüyleri beyaz kalır fakat kalbi kırılır. Kartal için bir güvercini yenmek bir şeref değildir. Ayrıca, "eldeki serçe, damdaki güvercinden iyidir" gibi atasözleri de bulunmaktadır.