Aşılar

Evet, hepatit B'li bir baba sağlıklı çocuk sahibi olabilir. Kronik hepatit hastalarının, farklı bir tıbbi sorun veya karaciğer yetmezliği olmadığı sürece, tüp bebek yoluyla çocuk sahibi olmaları mümkündür. Ancak, hepatit B taşıyıcısı olan çiftlerin, bebeğe geçiş riskini azaltmak için bazı önlemler alması gerekir. Ayrıca, annenin hamilelik sırasında düzenli doktor kontrolü yaptırması ve gerekli aşıları olması önemlidir.

Almanya'da yapılan aşılar arasında STIKO'nun önerdiği aşılar bulunmaktadır. Bu aşılar şunlardır: tetanos, difteri, boğmaca; hemofilus influenza tip b (Hib); polio (çocuk felci); hepatit B; pnömokok (Streptococcus pneumoniae); rotavirüs; meningokok C (Neisseria meningitidis); kızamık, kabakulak, kızamıkçık; suçiçeği (varicella); HPV (insan papilloma virüsü). Ayrıca, COVID-19 aşısı da Almanya'da yapılan aşılar arasındadır. Yurtdışına seyahat edecekler için sarıhumma, meningokok, tifo, kolera, hepatit A, kuduz, Japon ensefaliti ve kene kaynaklı ensefalit gibi hastalıklara karşı aşılar da önerilmektedir. Aşılar, sağlık sigortası kapsamında olup, belirli meslek grupları ve yüksek risk taşıyan kişiler için işveren tarafından karşılanmaktadır.

Hib aşısı yapılmazsa, Haemophilus influenzae Tip b (Hib) bakterisinin neden olduğu hastalıklara karşı koruma sağlanamaz. Hib aşısı yapılmayan kişiler, özellikle 5 yaş altı çocuklar ve bağışıklık sistemi zayıf olanlar, bu hastalıklardan ciddi komplikasyonlar yaşama riskiyle karşı karşıya kalır. Ayrıca, Hib aşısı, 5 yaş ve üzeri risk grubundaki kişiler için de önemlidir; bu grupta yer alan kişilerde kanser tedavisi veya dalak alınması gibi durumlar sonrası enfeksiyon riski artabilir. Hib aşısı, ulusal çocukluk dönemi aşılama takviminde yer alır ve Sağlık Bakanlığı'na bağlı merkezlerde ücretsiz olarak uygulanır.

DTP ve DT aşıları aynı değildir. DTP aşısı, difteri, tetanos ve boğmaca virüslerinin neden olduğu hastalıklara karşı koruma sağlamak için kullanılır ve genellikle çocukluk çağında uygulanır. DT aşısı, sadece difteri ve tetanos toksoidleri içerir ve genellikle 7 yaş üstü çocuklar ve yetişkinler için kullanılır. DT aşısı, DTP aşısının bir bileşeni olan boğmaca aşısını içermez.

AHCC devlet tarafından karşılanmamaktadır. AHCC, bir gıda takviyesi olup, sağlık bakanlığı onaylı olsa da, ilaç statüsünde değildir.

Askerde vurulan üç temel aşı şunlardır: 1. Tetanos Aşısı: Kas içine yapılır ve kolu 3-4 gün ağrıtabilir. 2. Menenjit Aşısı: Deri altı dokuya yapılır, ağrı-sızı pek hissedilmez. 3. Kızamık Aşısı: Deri altı dokuya yapılır, ağrı-sızı az olabilir. Ayrıca, bazı durumlarda sarı humma gibi hastalıklara karşı koruma sağlamak için sarı humma aşısı da yapılabilir. Askerde vurulan iğnelerin boyutları hakkında şehir efsaneleri dönse de, bu iğneler genellikle hızlı ve acısız bir şekilde yapılır.

1 aylık bebeklere genellikle iki aşı yapılır: 1. Hepatit B aşısının ikinci dozu. 2. BCG (Verem aşısı). Bu aşılar, bebeğin büyüme ve gelişme takibi sırasında rutin kontroller sırasında uygulanır.

1 yaş 8 aylık bir bebek için aşı takvimi hakkında bilgi bulunamadı. Ancak, 1 yaş aşısı olarak bilinen KPA (konjuge pnömokok aşısı) genellikle şu şekilde uygulanır: İlk doz: 2. ay. İkinci doz: 4. ay. Üçüncü doz: 6. ay. Dördüncü doz (son doz): 12. ay. Aşı takvimi, bebeğin sağlık durumuna ve doktor önerilerine göre değişebilir. En doğru bilgi için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir.

Kedi mantar aşısı, "Microsporum canis" adlı mantar türüne karşı koruma sağlamak amacıyla uygulanır. Tekrar eden mantar enfeksiyonları yaşayan kediler veya yüksek risk taşıyan ortamlarda bulunan kediler için aşı önerilebilir. Kedilerde mantar enfeksiyonu şüphesi durumunda, doğru teşhis ve tedavi için bir veteriner hekime danışılması önerilir.

İlkokul 1. sınıf aşısı, diğer bir adıyla KKK (kızamık, kızamıkçık, kabakulak) ve 4’lü karma aşının pekiştirme dozları, ilkokul 1. sınıfta yapılır. Ayrıca, T.C. Sağlık Bakanlığı'nın rutin aşılama programı dışında olan özel aşılar da vardır.

13 yaşında devlet tarafından yapılan tek aşı, Erişkin Tipi Difteri-Tetanoz (Td) aşısıdır. Bu aşı, 1 Temmuz 2007 tarihinde doğanlardan başlamak üzere 13 yaşına (156. ay) girmiş olan tüm çocuklara Aile Hekimliği Birimlerinde uygulanır. Ayrıca, Sağlık Bakanlığı rutin aşı takviminde bulunmayan, ancak dünyada ve ülkemizde özel olarak uygulanan Rotavirüs, Meningokok, HPV ve grip aşıları da bulunmaktadır.

Yurt dışına çıkarken yaptırılması gereken aşılar, gideceğiniz ülkeye ve bölgenin sağlık risklerine göre değişiklik gösterebilir. Genellikle seyahat edilen bölgeye özgü hastalıklara karşı yapılan seyahat aşıları şunlardır: sarıhumma; meningokok; tifo; kolera; hepatit A; hepatit B; difteri; kuduz; japon ensefaliti; kene kaynaklı ensefalit. Zorunlu seyahat aşıları arasında ise sarıhumma ve meningokok aşıları bulunur. Seyahat öncesi aşı danışmanlığı almak için Sağlık Bakanlığı'na bağlı Seyahat Sağlığı Merkezleri'ne başvurulabilir.

Bebeklere ilk aşı, doğumdan hemen sonra, 1. ve 6. aylarda olmak üzere üç kez Hepatit B aşısı olarak yapılır. Diğer aşıların yapılma zamanları şu şekildedir: BCG (Verem) aşısı: Bebeğin 2. ayının sonunda tek doz olarak uygulanır. Karma aşı (difteri, boğmaca, tetanos): 2., 4. ve 6. aylarda başlanır. Çocuk felci aşısı: 2., 4., 6. ve 18. aylarda uygulanır. Konjuge pnömokok (zatürre) aşısı: 2., 4., 6. ve 12. aylarda yapılır. Kızamık, kızamıkçık, kabakulak aşısı: 9. ve 12. aylar ile 4-6 yaş arasında uygulanır. Suçiçeği aşısı: 1., 4. ve 6. yaşlarda uygulanır. Aşı takvimi, bebeğin sağlık durumuna göre değişiklik gösterebilir. Aşıların zamanında yapılması için sağlık ocakları tarafından oluşturulan aşı takviminin takip edilmesi önerilir.

Yavru köpeklerde gençlik aşısı (karma aşı) 3 veya 4 doz olarak uygulanır. İlk doz, 6-8 haftalıkken yapılır. Aşı takvimi, köpeğin yaşı, ırkı, sağlık durumu ve çevresel faktörler göz önünde bulundurularak veteriner hekim tarafından belirlenmelidir.

Rotavirüs aşısı sonrası ishal genellikle 1-3 gün sürer. Rotavirüs aşısı sonrası hafif ishal ve kusma gibi yan etkiler %1-3 oranında görülebilir. Semptomlar bir haftadan daha uzun sürerse, daha fazla değerlendirme ve yönlendirme için bir sağlık profesyoneli ile görüşmek tavsiye edilir.

Köpeklerde "AA" kısaltmasının ne anlama geldiğine dair bilgi bulunamadı. Ancak, köpeklerde sağlık durumunu değerlendirmek için kullanılan bazı kan testi parametreleri şunlardır: WBC (Lökosit Sayısı). RBC (Eritrosit). HGB (Hemoglobin). PLT (Trombosit). Köpeklerde sağlık sorunları için doğru teşhis ve tedavi için bir veteriner hekime danışılması önerilir.

Felocell CVR aşısı, 9 haftalık veya daha büyük kedilere 3-4 hafta arayla 2 doz olarak uygulanır. 9 haftadan küçük kediler, 12 haftalık olana kadar her 3-4 haftada bir aşılanmalıdır. Yıllık olarak tek doz aşılama yapılması önerilir.

1 yaşında yapılması gereken aşıların yapılmaması, tehlikeli durumlara yol açabilir. Bu aşılar arasında konjuge pnömokok (zatürre) aşısı, kızamık-kızamıkçık-kabakulak (KKK) aşısı ve suçiçeği aşısı bulunur. Konjuge pnömokok aşısı, zatürre, orta kulak iltihabı ve menenjite karşı koruma sağlar. KKK aşısı, kızamık, kızamıkçık ve kabakulak hastalıklarına karşı koruma sağlar. Suçiçeği aşısı, suçiçeği hastalığına karşı koruma sağlar. Aşıların zamanında yapılması, bebeklerin hastalıklardan korunmasını ve bağışıklık sistemlerinin güçlenmesini sağlar. Aşıların yan etkileri veya ertelenmesi gereken durumlar için bir sağlık uzmanına danışılması önerilir. Türkiye'de çocuklara uygulanan aşıların birçoğu ücretsiz olup, aşı takvimindeki tüm aşıların uygulaması yasal olarak zorunlu değildir.

18 yaş altı için yapılan aşılar, çocuğun yaşına ve sağlık durumuna göre değişiklik gösterir. Türkiye'de 18 yaş altı için yapılan bazı aşılar şunlardır: Hepatit A: 12. ve 18. aylarda iki doz olarak yapılır. Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak (KKK): 12. ayda ilk doz, 4-6 yaşta tekrar dozu yapılır. Suçiçeği: 12. ayda yapılır. Tetanoz ve Difteri (Td): 13 yaşta pekiştirme dozu olarak yapılır. Ayrıca, kronik hastalığı olan 18 yaş altı çocuklar için Kovid-19 aşısı da uygulanabilir. Aşı takvimi, çocuğun sağlık durumu ve doktor değerlendirmesi doğrultusunda değişebilir.

BCG aşısından sonra kolda şişlik ve sertliğin ne zaman geçeceği, bireyin bağışıklık sistemine ve aşının etkisine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Genellikle, bu tür yan etkiler 2-5 ay içinde kendiliğinden düzelir. Eğer belirtiler bu süre içinde geçmez veya şiddetlenirse, bir sağlık uzmanına başvurulması önerilir.