AnlatımTeknikleri

Tasvirin amacı, bir şeyi sanat, yazı veya film gibi bir araç aracılığıyla temsil etmek, tanımlamak veya bir mesaj iletmektir. Bu amaç, farklı bağlamlarda değişebilir: - Edebiyatta tasvir, doğanın, nesnelerin ve kişilerin en belirleyici ve ayırıcı özellikleriyle anlatılması olarak kullanılır. - Görsel sanatlarda ise bir kişinin, nesnenin resmini yapmak veya hayal etmek gibi anlamlar taşır. - Genel anlamda karmaşık fikirleri, duyguları ve mesajları izleyici veya okuyucu için ilgi çekici ve erişilebilir bir şekilde iletmek için kullanılır.

Metafor örnekleri şunlardır: 1. "Kalem kılıçtan keskindir." Bu ifade, sözün ve yazının fiziksel güçten daha etkili olabileceğini anlatır. 2. "Bu dünyada bir yaprak misali savrulup gidiyoruz." Bu cümle, insan yaşamının kontrolsüz ve geçici olduğunu vurgular. 3. "Beyin bir kas gibidir; ne kadar çalıştırırsan o kadar güçlenir." Bu metafor, zihinsel gelişimin egzersizle arttığını ifade eder. 4. "Öğretmen bir bahçıvandır, öğrenciler ise onun yetiştirdiği çiçeklerdir." Bu benzetme, eğitmenin öğrencilerini bilgiyle büyütüp geliştirdiğini anlatır. 5. "Bilgi, insanın zihnini aydınlatan bir ışıktır." Bu ifade, bilginin insanın düşüncelerini geliştirdiği ve farkındalığını arttırdığı anlamına gelir.

Hikaye ve masal arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Köken ve Yapı: Masallar, halkın ortak hayal gücü ve inançlarından kaynaklanan sözlü anlatılar olarak ortaya çıkmıştır. 2. Dil ve Anlatım: Masallar, şiirsel bir dil kullanır ve bazen tekrar eden motifleri içerir. 3. Karakterler: Masallarda karakterler genellikle iyi veya kötü olarak belirginleştirilir. 4. Zaman ve Mekan: Masallar, genellikle belirgin bir zaman ve mekan tanımlaması yapmaz. 5. Amaç: Masallar, genellikle bir moral veya ders içerir.

Açıklayıcı ve betimleyici anlatım arasındaki temel fark, amaç ve kullanım şekilleridir. Açıklayıcı anlatım, bir konu hakkında bilgi vermek, bir şeyi öğretmek amacıyla kullanılır. Betimleyici anlatım ise varlıkların belirgin özelliklerini tanıtıp onları göz önünde canlandırmak için kullanılır.

Mizahi anlatım, okuyucuyu eğlendirerek düşündürmeyi amaçlayan bir anlatım tarzıdır. Temel özellikleri: - Güldürme hedefi: Esas olarak güldürmeye yöneliktir. - Eleştiri: Toplum ve bireyler, mizahi bir bakış açısıyla eleştirilir. - İroni kullanımı: Söylenen sözün tam tersini ifade ederek alaycı bir etki yaratma sanatı olan ironi sıkça kullanılır. - Dil kullanımı: Argo ve günlük konuşma diline yer verilebilir, dil çoğunlukla şiirsel işlevle kullanılır. Kullanıldığı metin türleri: Hikâye, roman, şiir, deneme, tiyatro, karikatürler ve geleneksel tiyatro türleri gibi çeşitli alanlarda yer alır.

Öyküleyici ve açıklayıcı anlatım arasındaki temel farklar şunlardır: 1. Amaç ve Konu: - Öyküleyici anlatım, bir hikaye anlatmak, olayları belirli bir sırayla aktarmak ve okuyucuları heyecanlı bir maceraya katmak için kullanılır. - Açıklayıcı anlatım, bir konu hakkında bilgi vermek, okuyucuyu aydınlatmak ve bir şeyi öğretmek amacıyla kullanılır. 2. Dil ve Üslup: - Öyküleyici anlatımda dil, daha çok duygusal ve sürükleyici bir üslupla kullanılır. - Açıklayıcı anlatımda ise dil, yalın, anlaşılır ve nesnel bir üslupla kullanılır; sanatlı söyleyişlere yer verilmez. 3. Kullanılan Teknikler: - Öyküleyici anlatımda zaman, mekan ve kişiler belirlidir; olaylar akış halinde verilir. - Açıklayıcı anlatımda ise tanımlamalar, örnekler ve tanık göstermeler gibi düşünceyi geliştirme yolları kullanılır.

Mazmunun amacı, bir düşünceyi anlatmak veya bir duyguyu ifade etmek için kullanılan sözcük veya söz öbeklerinin, dolaylı ve ince bir şekilde sunulmasıdır. Bu nedenle mazmun, metindeki duygusal veya estetik etkiyi artırmak, anlatılmak istenen konuyu veya duyguyu daha güçlü bir şekilde iletmek gibi amaçlarla kullanılır.

Dört temel anlatım biçimi şunlardır: 1. Betimleme (Tasvir Etme): Varlıkların okuyucunun gözünde canlanacak şekilde ayırt edici nitelikleriyle anlatılmasıdır. 2. Öyküleme (Hikâye Etme): Tasarlanmış veya yaşanmış bir olayın başkalarına sözle ya da yazıyla anlatılmasıdır. 3. Açıklama (Açıklayıcı Anlatım): Bilgi vermek amacı ile oluşturulan yazılarda kullanılan anlatım tekniğidir. 4. Tartışma (Tartışmacı Anlatım): Yazarın kendi doğrularına okuyucuyu inandırmak ve onu kendi gibi düşündürmek için kullandığı anlatım tekniğidir.

Şiiri düz yazıdan ayıran temel özellikler şunlardır: 1. Ritim ve Ahenk: Şiir, belirli bir ritim ve uyak yapısıyla yazılır, bu da ona duygusal bir etki bırakır. 2. İmge ve Soyutlamalar: Şiirde imgeler ve soyutlamalar kullanılarak okuyucunun hayal gücü zorlanır ve daha derin anlamlar ifade edilir. 3. Vurgu ve Sıra Dışılık: Şiirde neyin söylendiğinden çok nasıl söylendiği önemlidir, vurgu ve sıra dışı ifadeler kullanılır. 4. Nazım Birimleri: Şiirler, kıtalardan veya mısralardan oluşurken, düz yazılar normal yazı metninden meydana gelir. 5. Amaç: Şiir, daha çok duygu ve düşünceleri etkileyici bir dille aktarmaya yönelikken, düz yazı bilgi vermeye odaklıdır.

Edebiyatta coşkulu anlatıma "lirik anlatım" denir.

Dil ve anlatım konuları genel olarak iki ana gruba ayrılır: 1. Öğretici Metinler: Amacı bilgi vermek veya öğretmek olan metinlerdir. 2. Sanatsal (Kurmaca) Metinler: İnsanların iç dünyasında zevk uyandırmak ve onları etkilemek için oluşturulan metinlerdir.

Öznel anlatım ve nesnel anlatım, cümlelerin içerdiği yargıların kişisel görüşlere mi yoksa gerçeklere mi dayandığına göre yapılan sınıflandırmalardır. Öznel anlatım, söyleyenin kendi düşüncesini, duygusunu veya beğenisini içeren cümlelerdir. Nesnel anlatım ise, doğruluğu ve yanlışlığı kanıtlanabilen, kişisel duygu ve düşüncelere yer vermeyen cümlelerdir.

Öyküleyici anlatım ve betimleyici anlatım, farklı amaçlarla kullanılan iki temel anlatım biçimidir: 1. Öyküleyici Anlatım: Yaşanmış veya kurgulanmış olayların yer, zaman ve kişilere bağlı olarak anlatılmasında kullanılır. 2. Betimleyici Anlatım: Bir varlığı, bir olayı, bir durumu veya kavramı göz önünde ve zihinde canlandıracak bir biçimde sözle veya yazıyla anlatmadır.

Kısa öykü türleri şunlardır: 1. Gerçekçi Kısa Öyküler: Günlük hayatın sıradan olaylarını ele alır. 2. Fantastik Kısa Öyküler: Doğaüstü unsurlar ve hayali karakterler içerir. 3. Alegorik Kısa Öyküler: Derin anlamlar taşır ve bir durumu eleştirmek amacıyla yazılır. 4. Deneme Kısa Öyküler: Kişisel deneyimler ve gözlemlerle şekillenir. 5. Gizemli Kısa Öyküler: Okuyucuda merak uyandıran, sürükleyici unsurlar barındırır. Diğer türler arasında toplumsal-gerçekçi ve gotik öyküler de bulunmaktadır.

Doğrudan ve dolaylı anlatım arasındaki fark, sözlerin aktarılış biçimindedir. Doğrudan anlatım, bir kişinin söylemek istediği şeyleri kendi yorumunu katmadan, olduğu gibi aktarmasıdır. Dolaylı anlatım ise bir kişinin sözlerinin, cümledeki yargıyı değiştirmeden, kendi sözcüklerimizle aktarılmasıdır.

İkileme, anlatım gücünü artırmak, anlamı pekiştirmek ve kavramı zenginleştirmek amacıyla aynı sözcüğün tekrar edilmesi veya yakın ya da zıt anlamlı kelimelerin bir araya gelmesiyle oluşan gruplardır. Bazı ikileme örnekleri: Aynı kelimenin tekrarlanmasıyla: ağır ağır, güzel güzel, konuşa konuşa. Zıt kelimelerin tekrarlanmasıyla: iyi kötü, aşağı yukarı, büyük küçük. Biri anlamlı diğeri anlamsız kelimelerin tekrarlanmasıyla: ev mev, kitap mitap, sıkı fıkı. Yansımayla yapılan ikilemeler: tıkır tıkır, çatır çatır, horul horul.

Anlatım türleri dört ana başlıkta incelenir: 1. Betimleyici Anlatım: Varlıkların okuyucunun gözünde canlanacak şekilde ayırt edici nitelikleriyle anlatılmasıdır. 2. Öyküleyici Anlatım: Tasarlanmış veya yaşanmış bir olayın başkalarına anlatıldığı anlatım biçimidir. 3. Açıklayıcı Anlatım: Bilgi vermek amacı ile oluşturulan yazılarda kullanılan anlatım tekniğidir. 4. Tartışmacı Anlatım: Yazarın kendi doğrularına okuyucuyu inandırmak için kullandığı anlatım tekniğidir.

Betimleme, kelimelerle resim çizme sanatı olarak tanımlanır. Betimleme iki ana kategoriye ayrılır: 1. İç (ruhsal) betimleme: İnsanların gözle görülmeyen; sevecenlik, çalışkanlık, karamsarlık gibi özelliklerinin anlatılmasıdır. 2. Dış (fiziksel) betimleme: Kişilerin gözle görülen; boyu, kilosu, saçı, kıyafeti gibi özelliklerinin ayrıntılı olarak anlatılmasıdır.

“Geçti Dost Kervanı” adlı hikayede, Mehmet Şeker bu ülkenin biraz garip, biraz güzel, biraz sinirli, biraz neşeli, biraz yoksul, biraz muzip, biraz kederli ve yorgun ama canlı insanlarını anlatıyor. Hikayelerde, yola düşenler, yolda kalanlar ve yol iz bilmeyenler bir araya geliyor.

Komşuluk ile ilgili hikaye yazmak için aşağıdaki adımları izlemek faydalı olabilir: 1. Konuyu Belirlemek: Hikayenin ne hakkında olacağını ve hangi temayı işleyeceğini belirlemek önemlidir. 2. Karakterleri Belirlemek: Hikayeye uygun kişiliklerde ve yeterli sayıda karakter seçmek gerekir. 3. Anlatıcı ve Bakış Açılarını Belirlemek: En uygun anlatıcıyı seçerek hikayenin etkisini artırmak mümkündür. 4. Olay Örgülerini Oluşturmak: Seçilen konu ve karakterlere uygun bir şekilde olayların zincirleme bir şekilde ilerlemesi sağlanmalıdır. 5. Mekan ve Zamanı Belirlemek: Hikayenin geçtiği yer ve zamanı belirlemek, olayların inandırıcılığını artırır. 6. Anlatım Biçim ve Tekniklerinden Yararlanmak: Öyküleme ve betimleme gibi anlatım biçimlerini ustalıkla kullanmak hikayeyi zenginleştirir. 7. Dil Bilgisi Kurallarına Uymak: Yazım ve dil bilgisi kurallarına dikkat etmek, hikayenin kalitesini yükseltir. Ayrıca, komşuluk temasını işleyen hikaye başlıkları için "Komşuluk ile ilgili 15 tane hikaye başlığı" önerilerine de bakılabilir.