AnlatımTeknikleri

Sabahattin Ali'nin "Ses" adlı öyküsünde kullanılan anlatım teknikleri arasında ritmik yapılanma ve tematik tekrarlar öne çıkmaktadır. Ritmik Yapılanma: Öyküde, olay örgüsündeki belirli düzen ve ses, kelime, cümle tekrarları estetik bir ahenk oluşturur. Tematik Tekrarlar: "Kırık saz" gibi kelimeler, hem ahenk unsuru olarak hem de okuyucu için ipucu vererek anlatıya derinlik katar. Ayrıca, öyküde mekân-insan ilişkisi de önemli bir anlatım tekniği olarak kullanılmıştır.

Betimlemede kullanılan anlatım tekniklerinden bazıları şunlardır: Kıyaslama. Simge ve metafor. Özellikleri vurgulama. Detaylar. Ses. Anlatma. Gösterme. İç konuşma tekniği. İç çözümleme tekniği. Bilinç akışı tekniği. Betimleme, aynı zamanda bir anlatım biçimi olarak da kullanılır.

Mübalağa (abartma), bir durumu, olayı veya duyguyu olduğundan daha büyük, küçük, güçlü veya zayıf göstererek anlatma sanatıdır. Mübalağanın amacı, duygusal deneyimleri daha canlı ve renkli bir şekilde sunmaktır. Mübalağa örnekleri: "Sana milyonlarca kez benim lafımı dinlemeni söyledim!"; "Dün gece soğuktan dondum"; "Bir of çeksem karşıki dağlar yıkılır"; "Uçan yıldızı dondurur Ardahan’ın kışları"; "Korkudan, yüreğim ağzıma geldi".

Kişileştirmenin amacı şu şekilde özetlenebilir: Kavramları daha doğru açıklamak. Metinlere enerji vermek. Sahne ayarlamak. Anlatılanları somutlaştırmak. Okuyucunun veya dinleyicinin metinle duygusal bir bağ kurmasını sağlamak. Kişileştirme, edebiyatta ve günlük konuşmada yaygın olarak kullanılır.

"Arkası Yarın" ifadesi, farklı bağlamlarda çeşitli anlamlar taşıyabilir. Radyo Programı: TRT'de yayınlanan, klasik edebiyat eserlerinden uyarlamalar ve radyo için özel olarak yazılmış oyunların yer aldığı bir podcast. Kitap: Yazar-şair Adil Okay'ın, kadın-erkek ilişkilerini ve arka planda siyasi mültecilikten Türkiye'deki hapishaneler sorununa kadar çeşitli konuları ele alan kitabı. Dijital Öykü Dünyası: "Arkası Yarın" adlı, "kalbi ile görmeyi ve sevmeyi bilenlerin hikayesi" olarak tanımlanan bir dijital öykü platformu. İtiraf Videoları: "Arkası Yarın" etiketiyle, yaşanmış gerçek hayat hikayelerinin ve itirafların paylaşıldığı bir YouTube oynatma listesi.

Teşhis (kişileştirme) sanatı, insan dışındaki varlıklara (hayvanlar, doğa olayları, nesneler) insana ait özelliklerin aktarılmasıyla yapılan edebi bir sanattır. Bazı teşhis sanatı örnekleri: "Sevincinden ağlayan, gülen, haykıran rüzgâr / Kalplere sevinç, umut ve inanç getiriyor". "Dağ başını duman almış / Gümüş dere durmaz akar". "Ben öpmeden önce yanaklarını / Varsın teller, tüller, duvaklar öpsün". "Bir bulut gezer yayla yayla Anadolu’yu / Bir baştan başa selâm götürür". "Aynalar, bakmayın yüzüme dik dik / İşte yakalandık, kelepçelendik". "Kuşlar, senin uzak diyarlara gittiğini söylediler bana". "Konunun hassasiyeti nedeniyle kalemimin çok temkinli hareket ettiğini okurların fark etmişlerdir".

Hikaye haritası, okunan bir öykünün temel unsurları hakkında bilgi veren şemalardır. Hikaye haritası genellikle şu kısımlardan oluşur: Hikayenin adı. Ana ve yardımcı karakterler. Sahne ve zaman. Olay. Problem. Problemin çözümü. Özet. Zaman. Hikaye haritası, okunan bir hikayenin özetini hızlı ve kolay bir şekilde çıkarmaya yardımcı olur.

Diyalog tekniği, hikâyede yer alan kişilerin karşılıklı konuşmalarına dayanan bir anlatım tekniğidir. Ayrıca, diyalog teknikleri iş dünyasında yapıcı sonuçlar elde etmek için kullanılan yöntemler olarak da tanımlanabilir.

İkileme ve tekrar aynı şey değildir. Tekrar, bir kelimenin, deyimin veya cümlenin hemen ardından veya kısa bir süre içinde tekrar edilmesidir. İkileme ise, iki benzer kelimenin veya cümlenin art arda kullanılmasıdır. İkilemelerde, grubu oluşturan kelimeler arasına noktalama işareti konmaz.

Açıklayıcı anlatım ve tartışmacı anlatım arasındaki temel farklar şunlardır: Amaç: Açıklayıcı anlatımın amacı, okuyucuyu bir konu hakkında bilgilendirmek, aydınlatmak veya öğretmektir. Tartışmacı anlatımın amacı ise, okuyucuyu kendi düşüncesine inandırmak, karşıdaki düşünceyi çürütmek veya değiştirmektir. Dil ve Anlatım: Açıklayıcı anlatımda dil sade ve anlaşılırdır, nesnel bir anlatım kullanılır ve sanatlı söyleyişlere yer verilmez. Tartışmacı anlatımda ise yazar, düşüncelerini sanki karşısında biri varmış da onunla tartışıyormuş gibi ele alır ve devrik cümlelere yer verilebilir. Örnekler: Açıklayıcı anlatım örneği: "Yakup Kadri Karaosmanoğlu edebiyatımızın önde gelen sanatçılarından biridir. Roman, hikâye, anı gibi değişik alanlarda eserler vermiş olan sanatçı daha çok romanları ile tanınmaktadır". Tartışmacı anlatım örneği: "Bazı bilim adamları yanlış, anlaşılmaz bir Türkçe ile yazıyorlar. Üstelik bunlar, edebiyatçı olmadıklarını ileri sürerek, hoş görülmelerini de istiyorlar".

Benzetmeye ihtiyaç duyulmasının bazı nedenleri: Anlatımı kuvvetlendirmek. Anlamlandırmak ve dosyalamak. Benzetme, dört temel öğeden oluşur: benzeyen, benzetilen, benzetme yönü ve benzetme edatı.

Tartışmacı anlatım tekniği, yazarın okuyucuya kendi düşüncesini anlatması ve onu ikna etmeye çalışmasıdır. Bu teknikte: İki farklı görüş ele alınır; savunulan ve karşı çıkılan. Eleştirel bir bakış açısı kullanılır. Soru cümleleri sıkça kullanılır. Öznel ifadeler ağırlıklıdır. Kısa ve kesin ifadeler tercih edilir. Diyaloglar yer alabilir. Bu teknik, deneme, fıkra, makale gibi düşünce yazılarında sıkça kullanılır.

Se hikayesi yazmak için aşağıdaki adımlar izlenebilir: 1. Konu belirleme ve fikir oluşturma. 2. Okuyucu kitlesini belirleme. 3. Karakterleri belirleme. 4. Hikaye türünü belirleme. 5. Anlatıcı ve bakış açısını belirleme. 6. Hikaye yapısını planlama. 7. İlgi çekici bir açılış oluşturma. 8. Duygusal bir zirve planlama. 9. Revizyon ve düzenleme. Hikaye yazarken ayrıca "tempo", "gerilim", "diyaloglar" ve "gerçekçilik" gibi unsurlara da dikkat edilmelidir.

Durum hikayesi, günlük yaşamdan kesitler sunan, olaylardan çok diyaloglara ve gözlemlere yer veren bir hikaye türüdür. Durum hikayesinin özellikleri: Karakterler: Karakterler derinlemesine tanıtılmaz, sadece ana özelliklerinden bahsedilir. Olay örgüsü: Sıradan insanların günlük yaşamlarına yer verilir, macera dolu veya fantastik olaylar içermez. Planlama: Giriş, gelişme ve sonuç bölümleri arasındaki geçişler net değildir, bazı öyküler herhangi bir sonuca bağlanmaz. Yazarın amacı: Yazarın amacı okuru şaşırtmak değil, onda izlenimler uyandırmaktır. Mekanlar: Mekanlar detaylı bir şekilde anlatılmaz, genellikle genel tanımlarla yetinilir. Düşünceler: Karakterlerin düşünceleri "iç ses" ile aktarılır. Mesaj verme: Yazar mesaj verme kaygısı gütmez. Detaylar: Hikayede verilen detaylar gelişigüzel değil, planlıdır.

Flash Forward, Kanadalı bilimkurgu yazarı Robert J. Sawyer'ın aynı adlı romanından esinlenilerek oluşturulmuş bir Amerikan bilimkurgu televizyon dizisidir. Konu: Gizemli bir olay, dünya üzerindeki herkesin 137 saniye boyunca bilincini kaybetmesine sebep olur ve bu süreçte herkes 6 ay sonrasını görür. Ana Temalar: Kader ve özgür irade: Gelecekteki olayları görmek, insanların hayatlarını ve kararlarını nasıl etkiler? Seçimlerin sonuçları: Karakterlerin yaptıkları tercihlerin olası sonuçları nelerdir?

Gölge oyununun amacı, geleneksel bir gösteri sanatı olarak eğlendirmek ve eğitmektir. Gölge oyununda, ışık kaynağı önünde perdeye yansıyan gölgeler, insanlar, hayvanlar, eşyalar gibi figürleri canlandırır. Gölge oyunu, farklı kültürlerde çeşitli amaçlarla da icra edilmiştir: İslam ülkelerinde: Cava'dan (Endonezya) geldiği düşünülen gölge oyunu, zamanla Türkler tarafından kendi yaratıcılıkları ile zenginleştirilmiştir. Osmanlı İmparatorluğu topraklarında: Çevre ülkelere yayılarak geniş bir coğrafyayı etkilemiştir. Gölge oyunu, özellikle Ramazan aylarında, Kadir Gecesi hariç her akşam oynanarak toplumsal bir etkinlik haline gelmiştir.

Tezat (karşıtlık) sanatının amacı, anlatıyı zenginleştirmek, ilgi çekmek veya aktarılmak istenen düşünceyi güçlendirmektir. Tezat, edebiyatta iki zıt düşüncenin bir arada söylenmesi olarak tanımlanır. Tezat, felsefi bağlamda ise düşünceler arasındaki çelişkiyi tanımlar ve bu çelişki üzerinden yeni bir anlayışa veya çözüm önerisine ulaşmayı hedefler.

Hikaye Po, edebi bir terim olarak, öykü anlatımında kullanılan özel bir yapıdır. Hikaye Po'nun bazı özellikleri: Karakterlerin derinliği: Her bir karakter, toplumun farklı kesimlerini temsil eder ve bireysel hikayelerini taşır. Olayların akışı: Olaylar genellikle bir çatışma etrafında döner ve bu çatışma, karakterlerin gelişimini ve dönüşümünü sağlar. Dil ve imgeler: Kullanılan dil ve imgeler, okuyucunun hayal gücünü harekete geçirir. Temalar: Genellikle aşk, kayıp, adalet ve insanlık hali gibi evrensel kavramlara odaklanır.

Örnek, bir düşünceyi, konuyu veya durumu somutlaştırmak, açıklamak ya da doğruluğunu kanıtlamak amacıyla kullanılan özel bir durumdur. Örneklendirme, bu tür somutlaştırma ve açıklama yapma yöntemidir. Örneklendirme genellikle "örneğin", "mesela", "söz gelimi" gibi ifadelerle başlar. Örneklendirme ile tanık gösterme sıklıkla karıştırılır.

Yalın anlatım, edebiyatta süslü anlatımdan ve anlaşılması zor kelimelerden uzak bir anlatım olarak tanımlanır. Yalın anlatımın özellikleri: Sadelik. Anlaşılır olma. Kısa ve net cümleler. Doğrudan ifade. Yalın anlatım, okuyucunun konuyu kolayca ve doğru anlamasını sağlar.