Betimleme

Betimlemenin amacı, anlatılan varlık ya da nesneyi okuyucunun veya dinleyicinin hayalinde canlandırabilmesini sağlamaktır. Betimlemenin diğer amaçları şunlardır: Bilgi verme. Estetik zevk verme. Anıları kalıcı hale getirme. Eğitim.

Betimlemede beş duyuya yer verilir: görme, işitme, tatma, dokunma ve koklama. Görme duyusu, nesnelerin ve ortamın biçimi, renkleri ve ayrıntıları üzerinde durulur. İşitme duyusu, olayların ve çevredeki seslerin anlatılmasında kullanılır. Dokunma duyusu, bir nesnenin veya ortamın dokusu, sıcaklığı ve hissedilen hisleri betimlenir. Koklama duyusu, ortamın, nesnelerin veya olayların kokularına ve bu kokuların uyandırdığı hislere vurgu yapılır. Tatma duyusu, özellikle yiyecek ve içeceklerin betimlemesinde önemlidir.

Betimlemede görsel ve duygusal etkileyicilik yaratan sıfatlar kullanılır. Bu sıfatlar arasında şunlar bulunur: Somut ve soyut nitelikleri tanıtan sıfatlar. Beş duyuya yönelik sıfatlar: görme, işitme, tatma, dokunma ve koklama. Betimlemede kullanılan bazı sıfat örnekleri: Görsel betimleme: "güneş, altın sarısı ışıklarıyla denizi parlatıyordu, gökyüzü pembeden mora dönüyordu". Duygusal betimleme: "arkadaşını görünce kalbi hızla atmaya başladı, içini sıcak bir sevinç kapladı". Kokusal betimleme: "fırından çıkan ekmeğin sıcak kokusu tüm odayı doldurdu". Dokunsal betimleme: "kadife kumaş, eline yumuşak ve pürüzsüz bir his veriyordu".

Betimlemenin bazı özellikleri: Kelimelerle resim çizme sanatıdır. Ayrıntılı anlatım. İki tür betimleme vardır: İç (ruhsal) betimleme: İnsanların gözle görülmeyen; sevecenlik, sevimlilik, çalışkanlık, karamsarlık, fesatlık, iyi kalplilik, kıskançlık gibi özelliklerinin anlatılmasıdır. Dış (fiziksel) betimleme: Kişilerin gözle görülen; boyu, kilosu, saçı, kıyafeti, ayakkabıları gibi özelliklerinin ayrıntılı olarak anlatılmasıdır. Duyusal detaylar. Öznellik ve nesnellik. Çeşitli türlerde kullanım.

Betimleme, bir varlığın, olayın, düşüncenin, karakterin vb. göz önünde canlandırılmasını sağlamak için detaylı bir şekilde anlatılmasıdır. Betimleme örnekleri: Fiziksel (dış) betimleme: "Koyu renkli saçları kısa kesilmiş ve yanları kıvrık bir şekilde şekillendirilmişti. Gözleri koyu kahverengi, geniş ve canlı bir ifade taşıyordu. Burnu, düz ve inceydi, yüzündeki tüm hatlar birbirine uyumlu ve estetik bir bütünlük oluşturuyordu. Omuzları genişti ve kıvrımları kasları belli ediyordu. Vücudu sıkı ve düzgündü, kendine güvenli bir yürüyüşü vardı ve her hareketi kararlılıkla yapıyordu". Ruhsal (iç) betimleme: "Uzaklara dalıp gitmişti. Elindeki kağıtla oynayıp duruyordu. Kağıda baktıkça sanki içinden bir parça kopuyordu fakat bir yandan bu düşüncelerin kendine zarar verdiğinin farkındaydı". Betimleme türleri: Açıklayıcı betimleme: Bilgi verme amacı taşır. Sanatsal (izlenimsel) betimleme: Sanatsal bir anlatım içerir. Betimleme, özellikle dünya klasikleri listesinde bulunan eserlerde sıklıkla karşımıza çıkar.

Betimleme (tasvir etme) ve öyküleme (hikâye etme) arasındaki temel farklar şunlardır: Olay ve zaman unsuru: Betimlemede zaman içinde donmuş bir durum söz konusudur ve herhangi bir olay anlatılmaz. Amaç: Betimlemenin amacı, bir sahne, kişi veya nesneyi ayrıntılı ve canlı bir şekilde tasvir ederek okuyucunun zihninde bir resim oluşturmaktır. Dil kullanımı: Betimlemede genellikle duyusal ayrıntılar ve sıfatlar kullanılır. Ayrıca, betimleme fotoğrafa, öyküleme ise filme benzetilebilir.

Edebiyatta imge, yazınsal ürünlerde, özellikle de şiirde, dile getirilmek isteneni daha canlı, etkili ve göz önüne getirilebilir bir biçimde anlatmak için, onunla başka şeyler arasında bağlantı kurularak zihinde canlandırılan yeni biçimdir. İmge, beş farklı duyu ile elde edilmiş olan tecrübelerin zihinde oluşan görüntülerin düşünsel resimlerini oluşturur. İmge, edebiyat türlerinden en fazla şiir türünde karşımıza çıkar. Edebiyatın yanı sıra psikoloji, sosyoloji, estetik ve güzel sanatlar alanlarında da kullanılan imge kavramının çeşitli sınıflandırmaları yapılmaktadır.

Figürlü sanat, resim veya heykel gibi bir sanat eserinde temsil edilen veya tasvir edilen şeyleri ifade eder. Figüratif sanat ise, doğada mevcut nesneleri, özellikle insan ve hayvan figürlerini betimleyen sanat eserlerini tanımlamak için kullanılan bir terimdir.

Tasvir, bir nesnenin, olayın veya düşüncenin sözlü veya yazılı olarak ayrıntılı bir şekilde açıklanması ve betimlenmesi anlamına gelir. Tasvir etmek, olayı, olayın yaşandığı mekanları, kişileri ve nesneleri ince ayrıntılarıyla anlatmak, kelimelerle resimleştirmek demektir. Tasvircilik, tasvirci olma durumu, betimlemecilik anlamlarını ifade eder.

Betimleyici anlatım, varlıkların belirgin özelliklerini tanıtıp göz önünde canlandırmaktır. Betimleyici anlatım örnekleri: Açıklayıcı betimleme: "Adapazarı’nın merkezindeki tüm caddeler, hükümet konağının bulunduğu meydana çıkar." Sanatsal (izlenimsel) betimleme: "Bahçenin tam ortasında babam elinde kazma ve ortanca kürek ile beni beklerdi." Fiziksel betimleme: "İşini bitiremediği zaman öfkesi kıpkırmızı yüzünden belli olurdu." Ruhsal betimleme: "Artık dayanacak takatim ve sabrım kalmamıştı." Betimleyici anlatım, genellikle roman, hikaye, masal, biyografi, gezi yazısı gibi türlerde kullanılır.

Betimlemede kullanılan anlatım tekniklerinden bazıları şunlardır: Kıyaslama. Simge ve metafor. Özellikleri vurgulama. Detaylar. Ses. Anlatma. Gösterme. İç konuşma tekniği. İç çözümleme tekniği. Bilinç akışı tekniği. Betimleme, aynı zamanda bir anlatım biçimi olarak da kullanılır.

İnsan portresi, resim, heykel, fotoğraf ve benzeri sanat türlerinde bir kişinin yüzünün ve yüz ifadesinin betimlenmesi ile oluşturulan eserdir. Portre, yalnızca fiziksel bir betimleme sunmakla kalmaz, aynı zamanda bireyin ruhsal dünyasına, kişiliğine ve yaşam tarzına dair ipuçları da verir. Portre türleri: Fiziksel (tensel) portre: Kişinin sadece dış görünüşünün anlatıldığı portredir. Ruhsal (tinsel, moral) portre: Kişinin iç dünyasının, alışkanlıklarının, duygularının, fikirlerinin anlatıldığı portredir. Ayrıca, sanatçının kendi portresini yaptığı eserler için "otoportre" terimi kullanılır.

Betimleme soruları, varlıkların veya mekanların ayırt edici özelliklerini vurgulayarak canlandırmayı amaçlar. İşte bazı örnekler: "Geçen seçimde oy kullandınız mı?"; "Dişlerinizi ne kadar sık fırçalıyorsunuz?"; "Ülkemizin en önemli sorunu sizce nedir?". Örnekleme soruları ise bir durumun veya olayın detaylarını ve örneklerini içerir. İşte bazı örnekler: "Bu kafenin bütün kafeye hakim bir noktasından fotoğrafını çekersek, ne görürüz?"; "Jim, lavaboda ellerini yıkadıktan sonra ne yaptı?". Soru sorarken dikkat edilmesi gerekenler: Anlaşılırlık. Tekillik. Önyargısızlık.

Betimleme ile ilgili öykü bulunamadı. Ancak, betimleme içeren bazı öykü örnekleri şu sitelerde bulunabilir: turkedebiyati.org. boenstitu.com. sabah.com.tr. egitim.com.

Biyolojide betimleme yöntemi, olayların, olguların, nesnelerin veya durumların ne olduklarını veya belli özelliklerinin neler olduğunu ortaya çıkarma işlemidir. Bu yöntemde araştırmacı, "kim", "ne", "neden" gibi sorular sorar ve bu sorulara cevap arar. Betimleme yöntemi, anket, gözlem, tarama ve survey gibi veri toplama tekniklerini içerir.

Tasvir bulmacada "betim", "betimsel", "şedd", "suret" olarak yanıtlanabilir. Betim: Anlatım konusu ile ilgili bir nesneyi, kişiyi ya da olayı özellikleri belirtilerek tanımlama. Suret: Görünüş, biçim; yazı veya resim kopyası, nüsha. Ayrıca, halk ağzında "resim, fotoğraf" anlamında da kullanılabilir.

Sefiller romanında dört çeşit betimleme kullanılmıştır: 1. Açıklayıcı Betimleme: Nesnel ve tarafsız bir şekilde, gözlemlenen özellikleri olduğu gibi aktarma. 2. Sanatsal (İzlenimci) Betimleme: Duygu ve öznelliğin baskın olduğu, kişiden kişiye değişen ayrıntıları tanımlama. 3. Fiziksel (Sembolik) Betimleme: Varlıkların dış görünüşlerini ve fiziksel özelliklerini ayrıntılı olarak betimleme. 4. Ruhsal (İçsel) Betimleme: Karakterlerin iç dünyasını, duygularını ve düşüncelerini anlatma.

İç açıcı görüntü, insan gönlüne huzur ve ferahlık veren, ümit veren ve iyi bir durumda olan görüntüyü ifade eder. Örnek cümleler: "Küçük kızınızın dersleri pek iç açıcı değil." "Umarım bugün iç açıcı haberler alırız." "Ligdeki konumumuz çok da iç açıcı değil."

Ahu gözlü, genellikle koyu kahverengi veya ela tonlarındaki gözleri tanımlar. Ahu göz renginin karşılık geldiği bazı renk tonları: mavi; yeşil; altın; gri. Bu gözlerdeki parlaklık, derin bir okyanusta kaybolmuş hissi yaratır.

Bu cümlede öyküleyici (hikâye edici) anlatım tekniği kullanılmıştır. Öyküleyici anlatım, tasarlanmış veya yaşanmış bir olayın başkalarına sözle ya da yazıyla anlatıldığı anlatım biçimidir.