Açıklayıcı anlatım ve tartışmacı anlatım arasındaki temel farklar şunlardır: Amaç: Açıklayıcı anlatımın amacı, okuyucuyu bir konu hakkında bilgilendirmek, aydınlatmak veya öğretmektir. Tartışmacı anlatımın amacı ise, okuyucuyu kendi düşüncesine inandırmak, karşıdaki düşünceyi çürütmek veya değiştirmektir. Dil ve Anlatım: Açıklayıcı anlatımda dil sade ve anlaşılırdır, nesnel bir anlatım kullanılır ve sanatlı söyleyişlere yer verilmez. Tartışmacı anlatımda ise yazar, düşüncelerini sanki karşısında biri varmış da onunla tartışıyormuş gibi ele alır ve devrik cümlelere yer verilebilir. Örnekler: Açıklayıcı anlatım örneği: "Yakup Kadri Karaosmanoğlu edebiyatımızın önde gelen sanatçılarından biridir. Roman, hikâye, anı gibi değişik alanlarda eserler vermiş olan sanatçı daha çok romanları ile tanınmaktadır". Tartışmacı anlatım örneği: "Bazı bilim adamları yanlış, anlaşılmaz bir Türkçe ile yazıyorlar. Üstelik bunlar, edebiyatçı olmadıklarını ileri sürerek, hoş görülmelerini de istiyorlar".